ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

Η Αυγουστιάτικη Διαβούλευση

Άρθρο 01

Σκοπός και αντικείμενο
Με την παρούσα απόφαση καθορίζεται η εθνική πολιτική για τη διαχείριση των αναλωθέντων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων (εφεξής «εθνική πολιτική») σε εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 4 του π.δ. 122/2013 (A’ 177) «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2011/70/ Ευρατόμ του Συμβουλίου της 19ης Ιουλίου 2011 περί θεσπίσεως κοινοτικού πλαισίου για την υπεύθυνη και ασφαλή διαχείριση αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων (ΕΕ L 199/ 02.08.2011)».
Η «εθνική πολιτική», έχοντας ως προτεραιότητα τη διασφάλιση της υπεύθυνης και ασφαλούς διαχείρισης των Αναλωθέντων Καυσίμων και
Ραδιενεργών Αποβλήτων (εφεξής ΑΚΡΑ) στη χώρα, καθορίζει τις δεσμευτικές αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία των εργαζομένων, του πληθυσμού και του περιβάλλοντος έναντι των κινδύνων, που οφείλονται στις ιοντίζουσες ακτινοβολίες, κατά τη διαχείριση των ΑΚΡΑ, σύμφωνα με τις διεθνώς αποδεκτές αρχές και τα βασικά πρότυπα ασφάλειας, καθώς και τους Κανονισμούς Ακτινοπροστασίας, για να αποφευχθεί η αδικαιολόγητη και περιττή επιβάρυνση στις επερχόμενες γενιές.
Σκοπός της «εθνικής πολιτικής» είναι η εντός της χώρας διαχείριση, από την παραγωγή έως και τη διάθεση, όλων των τύπων και ρευμάτων ραδιενεργών αποβλήτων που υπάγονται στη δικαιοδοσία του Ελληνικού κράτους, συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας σύναψης διακρατικών συμφωνιών για την αποστολή ραδιενεργών αποβλήτων στο εξωτερικό προς ανακύκλωση ή τελική
διάθεση.

Άρθρο 02
Πεδίο εφαρμογής

Το πεδίο εφαρμογής της παρούσης καθορίζεται στις παραγράφους 1, 2 και 4 του άρθρου 2 του π.δ. 122/2013 και αφορά σε όλες τις εγκαταστάσεις και τις δραστηριότητες ή πρακτικές διαχείρισης ΑΚΡΑ, καθώς και τις εγκαταστάσεις και τις δραστηριότητες ή πρακτικές που έχουν ως συνέπεια την παραγωγή ΑΚΡΑ.

Άρθρο 03
Ορισμοί

Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης ισχύουν οι ορισμοί του άρθρου 3 του π.δ. 122/2013, συμπεριλαμβανομένων και των ακολούθων:

«γνωστοποίηση (notification)» : η υποβολή πληροφοριακών στοιχείων στην Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) για τη γνωστοποίηση της πρόθεσης διενέργειας μιας πρακτικής εμπίπτουσας στο πεδίο εφαρμογής των Κανονισμών Ακτινοπροστασίας.

«έγκριση»: η καταχώριση (registration) ή η αδειοδότηση (licensing) μιας πρακτικής ή δραστηριότητας.

«εθνική απογραφή αποβλήτων (national registry)» : επικαιροποιημένος κατάλογος με τα υπάρχοντα και τα δυνητικά ραδιενεργά απόβλητα της χώρας. Ο κατάλογος περιέχει, εκτός των άλλων, στοιχεία για το είδος, μορφή, κατάσταση, ισότοπο, ενεργότητα, ποσότητα, περιέκτη, στοιχεία κατόχου, ρεύμα αποβλήτου.

«έκθετη πηγή (orphan source)» : η κλειστή ραδιενεργός πηγή, το επίπεδο ραδιενέργειας της οποίας, κατά τη στιγμή της ανακάλυψής της, είναι ανώτερο από το επίπεδο εξαίρεσης που αναφέρεται στους Κανονισμούς Ακτινοπροστασίας (ΚΑ), και η οποία δεν βρίσκεται υπό κανονιστικό έλεγχο, είτε επειδή δεν τέθηκε ποτέ υπό κανονιστικό έλεγχο είτε επειδή έχει εγκαταλειφθεί, απολεσθεί, τοποθετηθεί σε εσφαλμένο μέρος, κλαπεί ή μεταβιβασθεί σε νέο κάτοχο, χωρίς τη δέουσα κοινοποίηση στην αρμόδια αρχή, ή χωρίς την προβλεπόμενη στους ΚΑ κοινοποίηση στην ΕΕΑΕ ή χωρίς να ενημερωθεί ο παραλήπτης.

«επίπεδα αποδέσμευσης» : οι τιμές που καθορίζονται από την ΕΕΑΕ ή καθορίζονται στην εθνική νομοθεσία και εκφράζονται ως ενεργότητα ή συγκεντρώσεις ενεργότητας, έως τις οποίες (τιμές) τα υλικά που προκύπτουν από οποιαδήποτε πρακτική που υπόκειται σε γνωστοποίηση ή έγκριση δύνανται να απαλλάσσονται από τις απαιτήσεις του συστήματος ρυθμιστικού ελέγχου και των Κανονισμών Ακτινοπροστασίας.

Οι τιμές ορίζονται στο παράρτημα VII, πίνακας Α, της Οδηγίας 2013/59/ Ευρατόμ του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2013 (περί καθορισμού των βασικών προτύπων ασφαλείας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες), μέχρι την ενσωμάτωσή τους στην Ελληνική νομοθεσία.

«επίπεδο εξαίρεσης» : η τιμή που καθορίζεται από την ΕΕΑΕ ή καθορίζεται στη νομοθεσία και εκφράζεται ως συγκέντρωση ενεργότητας ή συνολική ενεργότητα και στην οποία τιμή ή κάτω από αυτήν, η πηγή ακτινοβολίας δεν υπόκειται σε γνωστοποίηση ή έγκριση.

 Οι τιμές ορίζονται στο παράρτημα VII, πίνακας Α, της Οδηγίας 2013/59/ Ευρατόμ του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2013 (περί καθορισμού των βασικών προτύπων ασφαλείας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες), μέχρι την ενσωμάτωσή τους στην Ελληνική νομοθεσία.

«Κανονισμοί Ακτινοπροστασίας» : τα εθνικά πρότυπα ασφαλείας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες όπως ισχύουν σήμερα, με βάση τις Οδηγίες 96/29 Ευρατόμ και 97/43 Ευρατόμ [κοινή υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. 1014 ΦΟΡ 94/06.03.2001 (Β’ 216)] και όπως αυτά θα αναθεωρηθούν, σύμφωνα με το άρθρο 42, παρ. 1 του ν. 4310/2014 με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/59/Ευρατόμ του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2013, για τον καθορισμό βασικών προτύπων ασφαλείας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες, και όπως αυτά εκάστοτε ισχύουν.

«κλιμακούμενη προσέγγιση» : η μεθοδολογία που αντικατοπτρίζει κατά αναλογικό τρόπο τον ενεχόμενο σχετικό κίνδυνο από μια δραστηριότητα, πρακτική ή εγκατάσταση, και ο οποίος εκτιμάται με βάση το είδος και την πολυπλοκότητα της δραστηριότητας, πρακτικής ή εγκατάστασης, το είδος, την ποσότητα και τη χρήση ραδιενεργών υλικών, καθώς και τις απαιτήσεις για τεχνογνωσία, ανθρώπινο δυναμικό και πόρους.

«παραγωγός ΑΚΡΑ» : κάθε πρόσωπο, του οποίου οι δραστηριότητες παράγουν αναλωθέντα καύσιμα (ΑΚ) ή ραδιενεργά απόβλητα (ΡΑ) (αρχικός παραγωγός αποβλήτων) ή κάθε πρόσωπο που πραγματοποιεί εργασίες προεπεξεργασίας, ανάμειξης ή άλλες, οι οποίες οδηγούν σε μεταβολή της φύσης ή της σύνθεσης των ραδιενεργών αποβλήτων αυτών.
«ρεύματα ραδιενεργών αποβλήτων» : δίαυλος εισροής αποβλήτων προς διαχείριση, τα οποία παρουσιάζουν παρόμοια αφετηρία γέννησης, παρόμοια χαρακτηριστικά και κοινή διαδρομή προς διαχείριση (π.χ. επεξεργασία, αποθήκευση , μεταφορά και διάθεση).

Άρθρο 04
Γενικές αρχές

Η «εθνική πολιτική» είναι σύμφωνη με τις σχετικές διεθνείς και Ευρωπαϊκές αρχές και τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας για την ασφαλή διαχείριση των ΑΚΡΑ , καθώς και όλες τις σχετικές συμβατικές υποχρεώσεις της χώρας που προκύπτουν από διεθνείς συμφωνίες και συμβάσεις.
Οι πρωταρχικές αρχές της «εθνικής πολιτικής» καθορίζονται στις παραγράφους 1 και 3 του άρθρου 4 του π.δ.122/2013.

Άρθρο 05
Ειδικές αρχές

Οι γενικές αρχές της «εθνικής πολιτικής» του άρθρου 4 εξειδικεύονται ως ακολούθως:

1. Απαγορεύεται η εισαγωγή αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων (ΑΚΡΑ) με σκοπό την διάθεσή τους εντός των συνόρων της χώρας.

2. Ο παραγωγός των ΑΚΡΑ έχει την αποκλειστική ευθύνη της διαχείρισής τους, μέχρι της φυσικής τους απομείωσης στα θεσμοθετημένα επίπεδα αποδέσμευσης ή μέχρι της αποστολής τους σε εγκεκριμένη εγκατάσταση διαχείρισης αναλωθέντος καυσίμου ή ραδιενεργών αποβλήτων εντός ή εκτός της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, ο παραγωγός ΑΚΡΑ αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον τρόπο διαχείρισης και επιβαρύνεται με το οικονομικό κόστος διαχείρισής τους. Απαγορεύεται η μη εγκεκριμένη απόρριψη ΑΚΡΑ στο περιβάλλον.

3. Η «εθνική πολιτική» σχεδιάζεται βάσει των εκάστοτε εκτιμωμένων εθνικών αναγκών για τη διαχείριση των ΑΚΡΑ. Παράλληλα, διερευνώνται Ευρωπαϊκές συνεργασίες και κοινές δράσεις σε θέματα διαχείρισης ΑΚΡΑ, με σκοπό τη δυνατότητα σύναψης διακρατικών συμφωνιών για την αποστολή ραδιενεργών αποβλήτων στο εξωτερικό προς ανακύκλωση ή διάθεση. Για τα παραπάνω λαμβάνονται, ιδίως, υπόψη:

(α) η εθνική απογραφή αποβλήτων ,

(β) η εθνική βάση δεδομένων ΑΚΡΑ, ραδιενεργών πηγών, ραδιενεργών υλικών και πυρηνικών καυσίμων,

(γ) τα ρεύματα διαχείρισης ΑΚΡΑ (υφιστάμενα και προβλεπόμενα),

(δ) οι υφιστάμενες και οι προβλεπόμενες τεχνικές λύσεις και υποδομές διαχείρισης ΑΚΡΑ.

4. Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) τηρεί την εθνική βάση δεδομένων ΑΚΡΑ, ραδιενεργών πηγών, ραδιενεργών υλικών και πυρηνικών καυσίμων και διενεργεί την εθνική απογραφή αποβλήτων. Η απογραφή αφορά:

(α) τα είδη και τις ποσότητες των υφιστάμενων προς διαχείριση ΑΚΡΑ,

(β) τον αριθμό και το είδος των εν χρήσει ραδιενεργών πηγών, καθώς και το είδος και τις ποσότητες ραδιονουκλιδίων, και

(γ) τα εκτιμώμενα είδη και ποσότητες ΑΚΡΑ που αναμένεται να προκύψουν μελλοντικά.

5. Για τη διαχείριση των ΑΚΡΑ εφαρμόζονται επιστημονικά αποδεκτές και τεκμηριωμένες τεχνικές λύσεις και διαδικασίες, σύμφωνα με το «εθνικό πρόγραμμα» των άρθρων 11 και 12 του π.δ. 122/2013. Η ΕΕΑΕ εισηγείται ή γνωμοδοτεί στον αρμόδιο για την ΕΕΑΕ υπουργό για τις τεχνικές λύσεις και τις διαδικασίες διαχείρισης για κάθε ρεύμα ΑΚΡΑ.

6. Για την εισαγωγή κλειστών ραδιενεργών πηγών απαιτείται έγγραφη δήλωση του κατόχου άδειας, ότι, όταν τεθούν εκτός χρήσης, θα επιστραφούν στον κατασκευαστή τους ή σε άλλη εγκεκριμένη εγκατάσταση διαχείρισης ΑΚΡΑ του εξωτερικού, η οποία έχει αποδεχτεί εγγράφως και εκ των προτέρων την επιστροφή των πηγών, εκτός αν η ΕΕΑΕ κρίνει διαφορετικά.

7. Ο παραγωγός ραδιενεργών αποβλήτων λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση του όγκου και της ενεργότητας των ραδιενεργών αποβλήτων, όσο είναι λογικά εφικτό. Τα μέτρα εγκρίνονται από την ΕΕΑΕ, στο πλαίσιο της αδειοδότησης της σχετικής πρακτικής, δραστηριότητας ή εγκατάστασης.

8. Όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στη χρήση ή στη διαχείριση ραδιενεργών πηγών μεριμνούν για τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης ραδιενεργών πηγών από άλλους ενδιαφερόμενους χρήστες, όπου αυτό είναι εφικτό, πριν αυτές καταστούν ραδιενεργά απόβλητα.

9. Σε περιοδική βάση δεκαετίας, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, ο αρμόδιος για την ΕΕΑΕ υπουργός προκηρύσσει προγράμματα απόσυρσης κλειστών ραδιενεργών πηγών και άλλων ραδιενεργών υλικών, με σκοπό την εξαγωγή τους για περαιτέρω διαχείριση σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις ανακύκλωσης και διαχείρισης ραδιενεργών υλικών του εξωτερικού, ώστε να μην καταστούν ραδιενεργά απόβλητα, και μεριμνά για την ανεύρεση των σχετικών κονδυλίων.

10. Ραδιενεργά υλικά και ραδιενεργά απόβλητα, τα οποία προκύπτουν από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ατυχήματα ή συμβάντα καθώς και ραδιενεργά υλικά ή απόβλητα και έκθετες πηγές, η ύπαρξη των οποίων, κατά την κρίση της ΕΕΑΕ, ενέχει κίνδυνο ακτινοπροστασίας ή δημόσιας υγείας, φυλάσσονται προσωρινά σε εγκεκριμένη εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης ΑΚΡΑ, μέχρι τη λήψη απόφασης για την τελική διαχείρισή τους.

11. Η αποθήκευση ραδιενεργών υλικών και αποβλήτων δεν συνιστά λύση τελικής διαχείρισης ΑΚΡΑ. Ο χρόνος προσωρινής αποθήκευσης καθορίζεται στους όρους αδειοδότησης της εγκατάστασης ή της διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση, ο μέγιστος χρόνος φύλαξης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 100 χρόνια.

12. Η «εθνική πολιτική» για τη διαχείριση των ΑΚΡΑ έχει ως ύψιστη προτεραιότητα την ασφάλεια και προάγει την νοοτροπία ασφάλειας (safety culture), μέσω της ορθής εφαρμογής των σχετικών νομοθετικών διατάξεων και της παροχής εκπαίδευσης, κατάρτισης και πληροφόρησης.

13. Οι απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση δράσεων διαχείρισης ΑΚΡΑ αναρτώνται στο διαδίκτυο, στο οποίο έχει πρόσβαση το κοινό.

14. Η «εθνική πολιτική» ενθαρρύνει την προώθηση της έρευνας και την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνογνωσίας και εμπειρογνωμοσύνης στον τομέα της ασφαλούς διαχείρισης των ΑΚΡΑ.

15. Οι απαιτήσεις, οι λαμβανόμενες αποφάσεις, οι προτεινόμενες λύσεις καθώς και οι ρυθμιστικές επιθεωρήσεις και έλεγχοι, που αφορούν στην ασφαλή διαχείριση των ΑΚΡΑ, ακολουθούν κλιμακούμενη προσέγγιση.




Άρθρο 06
Υλοποίηση «εθνικής πολιτικής»

1. Οι κατά την παρ. 1 του άρθρου 5 του π.δ. 122/2013 φορείς που εμπλέκονται σε θέματα διαχείρισης ΑΚΡΑ έχουν την ευθύνη υλοποίησης της «εθνικής πολιτικής». Οι ως άνω φορείς υποχρεούνται να ενεργούν και να αποφασίζουν σύμφωνα με τις αρχές της «εθνικής πολιτικής», όπως ορίζονται στα άρθρα 4 και 5 της παρούσης.

2. Κατά την υλοποίηση της «εθνικής πολιτικής» όσον αφορά τη διάθεση ΡΑ σε εγκαταστάσεις εντός της χώρας, εφαρμόζονται, κατάλληλα, οι διατάξεις της κ.υ.α. υπ’ αριθμ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 107017/5.9.2006 (Β’ 1225) «εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42/ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001», ακολουθώντας κλιμακούμενη προσέγγιση.



Άρθρο 07
Μεταβατικές διατάξεις

Μέχρι την έκδοση του προβλεπόμενου στην παρ. 1 του άρθρου 5 του π.δ.122/2013 προεδρικού διατάγματος, η ΕΕΑΕ συντάσσει και εισηγείται το αρχικό (πρώτο) σχέδιο του «εθνικού προγράμματος» των άρθρων 11 και 12 του π.δ.122/2013, το οποίο υποβάλλει στον αρμόδιο για την ΕΕΑΕ υπουργό προς έγκριση. Μετά την έγκριση από τον αρμόδιο για την ΕΕΑΕ υπουργό, το «εθνικό πρόγραμμα» καθίσταται εκτελεστό και κοινοποιείται σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, προκειμένου να εναρμονίσουν τα συντασσόμενα από αυτούς σχέδια και δράσεις. Το «εθνικό πρόγραμμα» κοινοποιείται, επίσης, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με μέριμνα της ΕΕΑΕ.



Άρθρο 08
Έναρξη ισχύος

Οι διατάξεις της παρούσης κοινής υπουργικής απόφασης ισχύουν από τη δημοσίευση της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Η παρούσα απόφαση να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.




Έκθεση της Δημόσιας Διαβούλευσης για το σχέδιο ΚΥΑ «Καθορισμός της εθνικής πολιτικής για τη διαχείριση των αναλωθέντων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων» Ετέθη μετά από σχετική εισήγηση του αρμοδίου εποπτευόμενου φορέα, της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το σχέδιο της Κοινής Υπουργικής Απόφασης με θέμα «Καθορισμός της εθνικής πολιτικής για τη διαχείριση των αναλωθέντων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων» και τη σχετική «Εισηγητική Έκθεση», από 28/07/2015 μέχρι 05/8/2015. 

Υποβλήθηκαν 2 σχόλια – προτάσεις στα άρθρα 1 και 5, αντίστοιχα.

 Παρακάτω επιχειρείται η επεξεργασία των σχολίων – προτάσεων αυτών. 

1ουποβληθέν σχόλιο σχετικά με το Άρθρο 1 : Το σχόλιο προτείνει την αντικατάσταση του όρου «ραδιενεργά απόβλητα» με τον όρο «ραδιενεργά κατάλοιπα». Επ΄ αυτού :  Ο όρος «ραδιενεργά απόβλητα» (Αγγλ. “radioactive waste”, Γαλλ. «déchets radioactifs») έχει ήδη καθιερωθεί και χρησιμοποιείται από το 2011 με την Οδηγία 2011/70/ Ευρατόμ του Συμβουλίου της ΕΕ σύμφωνα με την επίσημη μετάφραση της οποίας, ισχύει ο παρακάτω ορισμός (βλ. ελληνική έκδοση της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, L 199/48 EL,

 2.8.2011): o «ραδιενεργά απόβλητα»: ραδιενεργά υλικά σε αέρια, υγρή ή στερεά μορφή, των οποίων η περαιτέρω χρήση δεν προβλέπεται ή δεν εξετάζεται από το κράτος μέλος ή από νομικό ή φυσικό πρόσωπο του οποίου την απόφαση αποδέχεται το κράτος μέλος, και τα οποία ελέγχονται ως ραδιενεργά απόβλητα από αρμόδια ρυθμιστική αρχή βάσει του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου του κράτους μέλους·

 Ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και στο ΠΔ 122/2013 που εκδόθηκε για την ενσωμάτωση της προαναφερόμενης Οδηγίας.

  Τα ραδιενεργά κατάλοιπα είναι υλικά – ουσίες που απομένουν από μια πρακτική ή διαδικασία (π.χ. επεξεργασία, κλπ) και ενδεχομένως να μην χαρακτηρίζονται αναγκαστικά ως ραδιενεργά απόβλητα, αλλά ως ραδιενεργά ή ραδιορυπασμένα υλικά, τα οποία μπορούν να διαχειριστούν με άλλους τρόπους πέραν της αποδέσμευσης ή διάθεσής τους. 

O όρος «ραδιενεργά κατάλοιπα», αναφέρεται ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Ταχ. Δ/νση: Αν. Παπανδρέου 37,15180 Μαρούσι, Αθήνα Τηλ. Επικ.: 210 344 2000 κυρίως στο καύσιμο πυρηνικών αντιδραστήρων, το οποίο, μετά τη χρήση του, μπορεί να τύχει επεξεργασίας πριν καταστεί απόβλητο. Αυτή η περίπτωση ορίζεται πλέον στην ΕΕ ρητά ως «αναλωθέν ή αναλωμένο καύσιμο» (spent fuel, Γαλλ. combustible usé).

 Το αναλωθέν καύσιμο του ερευνητικού αντιδραστήρα του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», υποχρεωτικά επιστρέφεται στην προμηθεύτρια χώρα, όπως προβλέπεται στο ΠΔ 122/2013 και στο παρόν σχέδιο ΚΥΑ. 

 Και σε διεθνές επίπεδο έχει καθιερωθεί η χρήση, αποκλειστικά, των δύο όρων «αναλωθέν καύσιμο» και «ραδιενεργά απόβλητα» (spent fuel, radioactive waste) μέσω της Κοινής Σύμβασης Joint Convention on the Safety of Spent Fuel Management and on the Safety of Radioactive Waste Management. Αυτή η ορολογία υιοθετήθηκε από την ελληνική νομοθεσία με τον κυρωτικό νόμο της υπόψη Σύμβασης, ν. 2824/2000 (Α’ 90)"Κύρωση της Κοινής Σύμβασης για την ασφάλεια της διαχείρισης αναλωθέντων καυσίμων και την ασφάλεια της διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων".  

Ο όρος «ραδιενεργά απόβλητα» (=”radioactive waste”) χρησιμοποιείται και στη νέα Οδηγία για τα«Basic Safety Standards» (Οδηγία 2013/59/Ευρατόμ του Συμβουλίου, της 5ης Δεκεμβρίου 2013, για τον καθορισμό βασικών προτύπων ασφαλείας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες και την κατάργηση των οδηγιών 89/618/Ευρατόμ, 90/641/Ευρατόμ, 96/29/Ευρατόμ, 97/43/Ευρατόμ και 2003/122/Ευρατόμ), η ενσωμάτωση της οποίαςστην εθνική νομοθεσία, συνιστά τροποποίηση σε βάθος των σημερινών Κανονισμών Ακτινοπροστασίας, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Με την επικείμενη τροποποίηση θα καταργηθεί η χρήση του όρου «ραδιενεργά κατάλοιπα» και θα χρησιμοποιείται πλέον και στους Κανονισμούς Ακτινοπροστασίας ο όρος «ραδιενεργά απόβλητα».

 Ο όρος “radioactive waste” χρησιμοποιείται σε όλες τις χώρες της ΕΕ. 

 Ο όρος «ραδιενεργά απόβλητα» χρησιμοποιείται ήδη στην περιβαλλοντική νομοθεσία της χώρα μας, όπως στον νόμο 4042/2012 (Α’24) περί διαχείρισης αποβλήτων και ποινικών κυρώσεων.

 Το μέρος Α, περί κυρώσεων αναφέρεται ρητά στα «ραδιενεργά απόβλητα» και στο Μέρος Β διευκρινίζεται ότι, η διαχείριση των «ραδιενεργών αποβλήτων» ρυθμίζεται με ειδικές διατάξεις.

  Η τελική διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων που παράγονται σε κάθε κράτος μέλος είναι ευθύνη του κράτους μέλους και, όπως καθορίζεται στην Οδηγία 2011/70/ Ευρατόμ, είναι είτε η αποδέσμευση στο περιβάλλον εφόσον πληρούνται τα θεσμοθετημένα επίπεδα αποδέσμευσης, είτε η διάθεσή τους (μόνιμη και οριστική εναπόθεση, χωρίς πρόθεση επανάκτησης) σε εγκεκριμένη εγκατάσταση διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων.

 Στο παρόν σχέδιο ΚΥΑ έχουν ληφθεί υπόψη και υπάρχουν σχετικές διατάξεις για την επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση ραδιενεργών υλικών με σκοπό την ελαχιστοποίηση της παραγωγής ραδιενεργών αποβλήτων. 

 Η αναφορά του εν λόγω σχολίου ότι «Ο όρος απόβλητα κρίνεται αδόκιμος διότι προκαλεί ανησυχία στο κοινό…» είναι μεν κατανοητή αλλά όπως εκτέθηκε προηγουμένως, τόσο τα απόβλητα όσο και τα κατάλοιπα συνιστούν συγκεκριμένους τεχνικούς όρους που διαφοροποιούνται μεταξύ τους και έχουν αποτυπωθεί με πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο σε ισχύοντα κείμενα της Ε.Ε. και της Ελληνικής έννομης τάξης. 

 Τέλος, η αναφορά του εν λόγω σχολίου ότι «Η διαχείριση των ραδιενεργών υλικών για τα οποία δεν προβλέπεται περαιτέρω χρήση, σε καμία περίπτωση δεν αφορά αποβολή στο περιβάλλον (απόβλητα)» είναι εκ του περισσού, δεδομένου ότι τα άρθρα του σχεδίου ΚΥΑ αναφέρονται λεπτομερώς και εμπεριστατωμένα στη διαχείριση των εν λόγω υλικών. Στην παρούσα ΚΥΑ έχουν ληφθεί υπόψη και υπάρχουν σχετικές διατάξεις για την επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση ραδιενεργών υλικών με σκοπό την ελαχιστοποίηση της παραγωγής ραδιενεργών αποβλήτων.

 Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο όρος «ραδιενεργά απόβλητα» έχει καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή και την Ελληνική νομοθεσία, είναι δόκιμος, επιστημονικά και τεχνικά σωστός και διαφορετικού περιεχομένου από τον όρο «ραδιενεργά κατάλοιπα» και ως εκ τούτου δεν χρήζει ενσωμάτωσης η προτεινόμενη αλλαγή ως προς τη διατύπωση. 2ουποβληθέν σχόλιο σχετικά με το Άρθρο 5, παράγραφος 11 : Το σχόλιο αναφέρεται στη διάρκεια προσωρινής αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων δίνοντας έμφαση στη χρονική περίοδο των 100 ετών. 

Το σχόλιο εστιάζει στην αντίφαση μεταξύ του όρου «προσωρινή» και της περιόδου των 100 ετών. Επ’ αυτού : 

 Η μέγιστη χρονική διάρκεια αποθήκευσης 100 ετών σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων προτείνεται από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA SAFETY STANDARDS SERIES No. WS-G-6.1, Storage of radioactive waste, ΙΑΕΑ, 2006). 

 Η μέγιστη χρονική διάρκεια των 100 χρόνων αναφέρεται στη αποθήκευση σε εγκεκριμένη εγκατάσταση αποθήκευσης και διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων, δηλαδή σε εγκατάσταση που έχει ως κύριο αντικείμενο τη αποθήκευση και διαχείριση ραδιενεργών υλικών και αποβλήτων. Η μέγιστη διάρκεια αποθήκευσης των 100 ετών είναι εύλογη για την απομείωση (decay) ραδιενεργών αποβλήτων / υλικών που έχουν χρόνο ημιζωής λίγων ετών (π.χ. 5,6 έτη για 60Co) ή μικρότερους χρόνους ημιζωής αλλά υψηλή ενεργότητα. 

Έτσι δίνεται επαρκής χρόνος για την απομείωση των ραδιονουκλιδίων κάτω από τα επίπεδα αποδέσμευσης, ούτως ώστε το υλικό αποχαρακτηρίζεται από ραδιενεργό και διαχειρίζεται ως κοινό απόβλητο. Σε περίπτωση καθορισμού μικρότερης των 100 ετών μέγιστης χρονικής διάρκειας αποθήκευσης, θα καθίστατο δυσχερέστερη η διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων (διάθεσή τους σε εγκατάσταση διάθεσης). 

 Τα ραδιενεργά απόβλητα που παράγονται στα πλαίσια μιας πρακτικής ή δραστηριότητας (π.χ. από ιατρικές εφαρμογές) μπορούν να αποθηκεύονται σε χώρο προσωρινής αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων – υλικών εντός της εγκατάστασης όπου παρήχθησαν (π.χ. νοσοκομείο), εγκεκριμένο από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), σύμφωνα με τους όρους της άδειας της εγκατάστασης, και για συνολική διάρκεια 10 ετών, κατά το μέγιστο. 

Μετά την πάροδο των 10 χρόνων πρέπει είτε να αποδεσμευτούν εφόσον πληρούνται τα επίπεδα αποδέσμευσης ή να μεταφερθούν σε εγκεκριμένη εγκατάσταση αποθήκευσης και διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων. Αυτό περιγράφεται ρητά στο άρθρο 15 του σχεδίου ΠΔ που έχει επίσης αναρτηθεί για δημόσια διαβούλευση. 

 Τέλος, επισημαίνουμε ότι κάθε χώρα είναι υπεύθυνη για την τελική διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων που παράγονται στην επικράτεια της από τις διάφορες δραστηριότητες ή πρακτικές που ασκούνται στη χώρα, όπως για παράδειγμα, και ειδικά για την Ελλάδα που δεν είναι πυρηνική χώρα, οι ιατρικές, ερευνητικές ή βιομηχανικές εφαρμογές. 

Οι εφαρμογές αυτές παράγουν ραδιενεργά απόβλητα, η εξαγωγή των οποίων αφενός δεν μπορεί να θεωρηθεί ως βιώσιμη τελική λύση και αφετέρου- για προφανείς λόγους – είναι πολύ δύσκολη (αν και δεν αποκλείεται από τα νομοθετήματα και την Ευρωπαϊκή Οδηγία).

Έως τη τελική λύση διαχείρισης αποθηκεύονται υπό ρυθμιστικό έλεγχο και σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας.

 Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, το υποβληθέν σχόλιο και προκειμένου να αρθούν οποιεσδήποτε αμφιβολίες με τη διάρκεια προσωρινής αποθήκευσης, η παράγραφος 11 του άρθρου 5 του σχεδίου ΚΥΑ αναδιατυπώνεται ως εξής :

 Αναδιατύπωση της παραγράφου 11 του Άρθρου 5 του σχεδίου ΚΥΑ : 

11.α.Η αποθήκευση ραδιενεργών υλικών και αποβλήτων δεν συνιστά λύση τελικής διαχείρισης ΑΚΡΑ. 

β. Ο χρόνος αποθήκευσης σε εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης και διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων καθορίζεται στους όρους αδειοδότησης της εγκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση, ο μέγιστος χρόνος αποθήκευσης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 100 έτη.

 γ. Ραδιενεργά απόβλητα που παράγονται στα πλαίσια μιας πρακτικής ή δραστηριότητας μπορούν να αποθηκεύονται σε χώρο προσωρινής αποθήκευσης ΡΑ εντός της εγκατάστασης όπου παρήχθησαν, εγκεκριμένο από την ΕΕΑΕ, σύμφωνα με τους όρους της άδειας της εγκατάστασης, και για συνολική διάρκεια 10 ετών, κατά το μέγιστο. 

Μετά την πάροδο των 10 ετών τα ραδιενεργά απόβλητα είτε αποδεσμεύονται, εφόσον πληρούνται τα επίπεδα αποδέσμευσης, ή μεταφέρονται σε εγκεκριμένη εγκατάσταση αποθήκευσης και διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων. 

δ. Ραδιενεργά απόβλητα τα οποία δημιουργούνται ή προκύπτουν εντός της ελληνικής επικράτειας από φορέα, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που ανήκει στη δικαιοδοσία άλλης χώρας ή κάθε μορφής ραδιενεργών προϊόντων ή αποβλήτων που ενδεχομένως προκύψουν από επεξεργασία υλικών ή αποβλήτων που ανήκουν σε άλλη χώρα, μπορούν να αποθηκευτούν σε εγκεκριμένο από την ΕΕΑΕ χώρο, για μέγιστη συνολική χρονική διάρκεια αποθήκευσης 6 μηνών, μετά την πάροδο της οποίας επανεξάγονται στη χώρα προέλευσης.

 Επιπρόσθετες προσθήκες στο σχέδιο ΚΥΑ 1. Στα «έχοντας υπόψη»πρέπει να προστεθεί η Υπ Αριθ. Υ112 / ΦΕΚ 311 τ.Β/4.3.2015 περί «Ανάθεσης αρμοδιοτήτων στον Αναπληρωτή Υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ιωάννη Τσιρώνη», η οποία εκ παραδρομής δεν είχε συμπεριληφθεί.

 2. Στους ορισμούς πρέπει να ορισθεί η «εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων (ΡΑ)». Η προσθήκη αυτή κρίνεται αναγκαία λόγω της αναδιατύπωσης της παρ. 11 του άρθρου 5 του σχεδίου ΚΥΑ. Προσθήκη στους ορισμούς : «εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων (ΡΑ) : Αναγνωρισμένη και αδειοδοτημένη από την ΕΕΑΕ εγκατάσταση για την προσωρινή αποθήκευση ΡΑ. Ο χρόνος αποθήκευσης καθορίζεται στους όρους αδειοδότησης». 

Υποβληθέντα ΣΧΟΛΙΑ επί της ΚΥΑ Άρθρο Κωδικός Σχολίου Σχολιαστής Ημερομηνία Υποβολής Άρθρο 01 31549 Ν. Κατσαρός, Προϊστάμενος Ερευνητικού Αντιδραστήρα, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» 2015-08-04 14:09:50 

Ο όρος απόβλητα κρίνεται αδόκιμος διότι προκαλεί ανησυχία στο κοινό όπως φαίνεται και από τα σχόλια που αναρτήθηκαν για το ΠΔ.

 Θα πρέπει να εξεταστεί αν μπορεί να επανέλθει ο όρος κατάλοιπα που αναφέρεται στον Κανονισμό Ακτινοπροστασίας.

 Η διαχείριση των ραδιενεργών υλικών για τα οποία δεν προβλέπεται περαιτέρω χρήση, σε καμία περίπτωση δεν αφορά αποβολή στο περιβάλλον (απόβλητα). Η διαχείριση των μη χρησίμων ραδιενεργών υλικών αφορά: 

1) επαναχρησιμοποίηση σε άλλη δραστηριότητα,

 2) ανακύκλωση για κατασκευή νέων πηγών/ συσκευών σε ειδικές εγκαταστάσεις του εξωτερικού, 

3) ασφαλή φύλαξη για μείωση της ενεργότητας τους κάτω από τα επιτρεπτά όρια (η φύλαξη δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 100 χρόνια) και έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρξει διαφυγή προς το περιβάλλον πριν διασπαστούν κάτω από τα επιτρεπτά όρια,

 4) επεξεργασία και προετοιμασία για ταφή με μεθόδους υψηλής τεχνολογίας και χρήση φραγμάτων διαφυγής έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρξει διαφυγή προς το περιβάλλον πριν διασπαστούν κάτω από τα επιτρεπτά όρια.

 Παραθέτουμε τα παρακάτω στοιχεία για τους όρους Κατάλοιπο και Απόβλητο: 

1) Στο ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2008 κατάλοιπο το [katálipo] Ο42 :

 1. ό,τι απομένει από ένα μείγμα υλικών, ύστερα από μια φυσική ή χημική διεργασία: Tα κατάλοιπα της καύσης. Ραδιενεργά κατάλοιπα από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. [λόγ. Ουσιαστικοπ. ουδ. του αρχ. επιθ. κατάλοιπος `που απομένει΄

 (1: σημδ. γαλλ. résidu& αγγλ. residue• 2: & σημδ. γαλλ. reliques)] απόβλητα τα [apóvlita] Ο40 : ουσίες που παράγονται κατά τη βιομηχανική επεξεργασία και αποβάλλονται από τις βιομηχανίες ως άχρηστες: Bιομηχανικά ~. Tα βιομηχανικά ~ συντελούν πολύ στη μόλυνση του περιβάλλοντος. Aποφασίστηκε ο βιολογικός καθαρισμός των αποβλήτων. Στερεά / υγρά ~. [λόγ. ουσιαστικοπ. ουδ. πληθ. του επιθ. απόβλητος σημδ. γαλλ. déchets] 

2) Πάπυρος Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας (αρχαίας-μεσαιωνικής – νέας) 2007 εκδοτικός οργανισμός Πάπυρος υπό την εποπτεία του καθ. Γλωσσολογίας Γ. Μπαμπινιώτη 

Κατάλοιπο: 

1. Ό,τι απομένει, το υπόλοιπο, 

2. Ό,τι παραμένει ύστερα από μία βιομηχανική επεξεργασία ή από μία φυσική. χημική κ.α. μεταβολή.

 Τα κατάλοιπα των βιομηχανιών, ραδιενεργά κατάλοιπα πυρηνικής έκρηξης. 

Απόβλητο: 1. Βιομηχανικά απόβλητα, κάθε στερεή υγρή ή αέρια ουσία ή και η θερμότητα που προκύπτουν από παραγωγικές διαδικασίες και έχουν οικονομική αξία μικρότερη από το κόστος ανάκτησής τους.