Το ιστορικό της μάζωξης των κλεφταρματολών το 1807 στη θέση "Μαγεμένου" στη Νικιάνα Λευκάδας
Αρχίζουν απόψε και ολοκληρώνονται αύριο οι διήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις, αφιερωμένες στην «1η Συνέλευση των οπλαρχηγών το 1807» στη Λευκάδα υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια και το μητροπολίτη Άρτας Ιγνάντιο, που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νικιάνας «οι Σκάροι». Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλη ανάρτηση οι εκδηλώσεις αυτές «Μνήμης και Τιμής» ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του συλλόγου για πρώτη φορά πριν από δύο χρόνια και ευελπιστούν να γίνουν θεσμός για τα πολιτιστικά δρώμενα του χωριού μας, πόλος προσέλκυσης ντόπιων και ξένων επισκεπτών.
Το μνημείο στη θέση «Μαγεμένου» Νικιάνας, αφιερωμένο στη μάζωξη των οπλαρχηγών τον Ιούλη του 1807.
Παρεμπιπτόντως να πω κάτι και σ” όσους σε κατ” ιδίαν συζητήσεις, λίγοι ευτυχώς, εκφράζουν την άποψη ότι δεν θα έπρεπε να γιορτάζονται αυτού του είδους τα ιστορικά γεγονότα. Με το σκεπτικό μάλιστα ότι το ίδιο γινόταν στα χρόνια της εφτάχρονης δικτατορίας. Κατ” αρχάς διαφορετικές οι αφετηρίες. Έπειτα, γνωρίζοντας νομίζω την πραγματική ιστορία του τόπου μας, ιδιαίτερα σήμερα που έχουν έρθει τα πάνω κάτω και επιχειρείται το ξαναγράψιμό της, διδασκόμαστε απ” αυτή, βγάζουμε τα αναγκαία συμπεράσματα για το μέλλον. Η γνώση της ιστορίας είναι με λίγα λόγια δύναμη, δυνατό χαστούκι στις λογικές της καλλιεργούμενης μοιρολατρίας και της υποταγής. Μια χούφτα ήταν αυτοί που συγκεντρώθηκαν τότε στου «Μαγεμένου», με κοινό όμως όραμα και σκοπό. Απέναντί τους η οθωμανική αυτοκρατορία, οι συμβιβασμένοι με την παλιά εξουσία δικοί μας, οι κοτζαμπάσηδες δηλαδή, και ο τότε πλανητάρχης Μέτερνιχ με την «Συμμαχία» του. Στο τέλος όμως τα κατάφεραν μια χαρά όπως φάνηκε.
Ας δούμε όμως λίγο τα ιστορικά γεγονότα αυτής της μάζωξης των οπλαρχηγών, όπου τα σκόρπια μπουλούκια ενώθηκαν για πρώτη φορά κάτω από ένα κοινό σκοπό, την απελευθέρωση της σκλαβωμένης Ελλάδας. Γεγονός που ενδεχόμενα να μην έχει εκτιμηθεί όσο θα “πρεπε από τους ιστορικούς ερευνητές. Ο Βαλαωρίτης πάντως γράφοντας ότι στη συγκέντρωση αυτή «οι Κλέφτες μετεμορφώθησαν εις Κλεφτουριάν» φαίνεται να είχε πιάσει τη σπουδαιότητα της μάζωξης.
Στα 1800 η Λευκάδα ανήκε, μετά το διώξιμο των Δημοκρατικών Γάλλων από τους Ρωσότουρκους, στο πρώτο Ελληνικό Κράτος που σχηματίστηκε μετά την πτώση της Πόλης το 1453, στην Επτάνησο Πολιτεία. Το κράτος αυτό, ως δημιούργημα των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής εκείνης, ήταν ημιανεξάρτητο, υποκείμενο «τίτλω κυριαρχίας» στην Πύλη, υποτελή δηλαδή στον Τούρκο σουλτάνο, ενώ η προστασία των θρησκευτικών δικαιωμάτων των κατοίκων του είχε ανατεθεί στον αυτοκράτορα της Ρωσίας. Ένα προτεκτοράτο με λίγα λόγια, όπως απ” αυτά που δημιουργούνται και σήμερα, στα πλαίσια του ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής μας. Η συνεργασία όμως των Ρωσότουρκων στα Επτάνησα κράτησε πολύ λίγο διάστημα. Στα 1806 άρχισε ο πόλεμος των δύο πρώην συμμάχων.
Έτσι φτάνουμε στο σημείο η Λευκάδα να απειλείται άμεσα με κατάληψη από τους Τούρκους, υπό τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Αυτός, «ο Αλής ο Τεπελενλής, ο υιός της Χάμκως, ο αδελφός της Καϊνίτζας, ο διαβόητος βεζίρης των Ιωαννίνων …άγων δισμυρίους Αλβανούς» -κατά τον εθνικό μας ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη- είχε αρχίσει ήδη από το χειμώνα του 1807 την πολιορκία του νησιού με σκοπό να το καταλάβει. Βλέποντας τον κίνδυνο, η κυβέρνηση των Ιονίων Νήσων υπό τον Ρώσο κόμη Μοντσενίγο, που ήταν Γενικός Διοικητής Επτανήσου, στέλνει τον Ιωάννη Καποδίστρια ως «έκτακτον Επίτροπον της Κυβερνήσεως» με σκοπό να οργανώσει την άμυνα του νησιού. Ο Καποδίστριας αποβιβάζεται στη Λευκάδα στις 27 Μάη 1807, έχοντας μαζί του το Γάλλο μηχανικό Μισσώ και τον μητροπολίτη Άρτας Ιγνάντιο, που είχε οριστεί από το Μοτσενίγο ως συνεργάτης του Καποδίστρια. Ο Ιγνάντιος έφερε μαζί του και ένα σώμα εθελοντών από το Σούλι, ενώ μαζί με τον Καποδίστρια ή λίγο μετά απ” αυτόν, έφτασαν στη Λευκάδα και 300 Ρώσοι στρατιώτες.
Λεπτομέρεια από τοιχογραφία του Θεόφιλου των αρχών του 20ού αι. «O ατρόμητος Kατσαντώνης», που ξαποσταίνει στη σκιά ενός δέντρου παίζοντας ταμπουρά. Mουσείο Eλληνικής Λαϊκής Tέχνης, Αθήνα.
Από τις πρώτες ενέργειες του Καποδίστρια ήταν να καλέσει σε βοήθεια για την άμυνα της Λευκάδας τους πιο ακουστούς οπλαρχηγούς της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας. Ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά του πολλοί απ” αυτούς, όπως ο «φοβερός» Κατσαντώνης, ο οποίος για να κατέβει στη Λευκάδα αναγκάζεται να δίνει συνεχώς μάχες με τους Τούρκους και κοντά στο μοναστήρι της Τατάρνας, στην τοποθεσία «στου Μανώλη το Γιοφύρι», θα χάσει σε μια μάχη το πρωτοπαλίκαρό του, τον καπετάν Δίπλα, ο «συνετός και ανδρείος» Κίτσος Μπότσαρης, οι οποίοι και αναφέρονται από τον Καποδίστρια στην έγγραφη αναφορά του προς την Κυβέρνηση. Επίσης ο Βλαχάβας, ο Τζαβέλας, ο Καραΐσκος, ο Νικοτσάρας, ο Γρίβας, ο Περαιβός, ο Αναγνωσταράς, ο Σκυλοδήμος, ο Κουμπάρης, ο Βαρνακιώτης, ο Μπουκουβάλας, ίσως ο Κολοκοτρώνης κ.ά. Όλοι αυτοί συγκεντρώθηκαν με τον Καποδίστρια, τον Άρτας Ιγνάντιο και τον Λευκάδας Παρθένιο στην ακτή του Μαγεμένου στη Νικιάνα Λευκάδας. Απέναντί τους ο Αλής με πάνω από 10.000 Τουρκαλβανούς να ετοιμάζεται για την αποβίβαση και την επίθεση ενάντια στη Λευκάδα.
Γράφει ο Βαλαωρίτης: «Αλλά το μαγαλήτερον, το θαυμαστότερον, το ελληνικώτερον κατόρθωμα του αείμνηστου Καποδιστρίου υπήρξεν η εν Λευκάδι συγκέντρωσις όλων των ενδοξοτέρων Καπετανάτων της Ρούμελης προς υπεράσπισιν της κινδυνεούσης Λευκάδος, και ο αδελφικός σύνδεσμος, όστις προέκυψεν εκ της συγκεντρώσεως ταύτης μεταξύ των σημαντικοτέρων οπλαρχηγών της δουλωμένης Ελλάδος. Οι Κλέφτες μετεμορφώθησαν εις Κλεφτουριάν, δηλαδή απέβαλον την ιδέαν της ατομικής και κεχωρισμένης κατά των εχθρών αντιδράσεως και συνησπίσθησαν και συνετάχθησαν υπό την αρχηγία του Κατσαντώνη εις στρατόν εθνικόν, εν και μόνον έχοντα σύνθημα, άσπονδον κατά των τυράννων της πατρίδας πόλεμον, ένα και μόνον σκοπόν επιδιώκοντα, την απελευθέρωσιν της βασανιζομένης μητρός των».
Ο ίδιος ο Καποδίστριας γράφει στην αναφορά του προς την Κυβέρνηση της Επτανήσου Πολιτείας για τη συγκέντρωση στου Μαγεμένου: «Ο σεβασμιώτατος Ιγνάντιος, μολονότι επισφαλούς υγείας, επήγε στην εξοχή στη θέση που λέγεται Μαγεμένο, και κατασκήνωσε κάτω από τα δένδρα των κήπων που είναι εκεί, ανάμεσα στους ανδρείους οπαδούς του, που ξεπερνούσαν τους 400. Η μέρα ήταν ωραιοτάτη. Καθισμένοι κάτω από την πλατειά σκιά μιας φουντωμένης καρυδιάς, ο σεβασμιώτατος Ιγνάντιος, ο στρατηγός Παπαδόπουλος κι εγώ, περιτριγυριστήκαμε από τους Έλληνες καπεταναίους, και μάλιστα το συνετό και ανδρείο Μπότσαρη, το φοβερό Κατσαντώνη και μερικούς άλλους, που δεν είναι εύκολο να συγκρατήση κανείς τα όχι συνηθισμένα ονόματά τους. Αυτό τον πρώτο κύκλο πλαισίωναν οι υπόλοιποι σε κύκλο επίσης καθισμένοι. Περιμέναμε το πρωί ακούοντας από τους πιο εύγλωττους τη διήγηση των κατορθωμάτων τους, που την ακολούθησε ένα γεύμα, που είχε όλα τα χαρακτηριστικά των ηρωικών συμποσίων που έψαλε ο Όμηρος, τέλος, μουσική, τραγούδι και χορός…».
Αυτή λοιπόν ήταν η συγκέντρωση των κλεφταρματωλών στου Μαγεμένου, στη Νικιάνα Λευκάδας και «όπου οι συγκεντρωμένοι ωρκίστηκαν ν” αγωνιστούν για την ελευθερία όλης της σκλαβωμένης τότε πατρίδας μας». Πρέπει να σημειώσουμε τέλος, ότι με τη συγκέντρωση τόσων σημαντικών δυνάμεων το καλοκαίρι του 1807 στη Λευκάδα, ο Αλής έχασε τις ελπίδες του για να πάρει το νησί με πόλεμο αποφεύγοντας κάθε είδους πολεμική επιχείρηση. Στις 8 Ιούλη 1807 θα υπογραφεί τέλος η συνθήκη του Τιλσίτ, όπου οι Ρώσοι αναγκάζονται να εκχωρήσουν τα Επτάνησα στη Γαλλία. Είναι η εποχή της κατοχής της Λευκάδας και των άλλων νησιών του Ιονίου από τους Αυτοκρατορικούς Γάλλους.
======================================================
Πηγή:
Π. Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της νήσου Λευκάδος, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1982
Α. Βαλαωρίτη Άπαντα, Γ. Μέρμηγκας, Ιστορικές Εκδόσεις Λογοτεχνίας
Πανταζής Κοντομίχης, Ο τύπος της Λευκάδας 1800-1987, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2003
Σπύρος Π. Σούνδιας, Άνθρωποι και Τόποι της πατρίδας μου, Αθήνα 1999
Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών
Αρχίζουν απόψε και ολοκληρώνονται αύριο οι διήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις, αφιερωμένες στην «1η Συνέλευση των οπλαρχηγών το 1807» στη Λευκάδα υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια και το μητροπολίτη Άρτας Ιγνάντιο, που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νικιάνας «οι Σκάροι». Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλη ανάρτηση οι εκδηλώσεις αυτές «Μνήμης και Τιμής» ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του συλλόγου για πρώτη φορά πριν από δύο χρόνια και ευελπιστούν να γίνουν θεσμός για τα πολιτιστικά δρώμενα του χωριού μας, πόλος προσέλκυσης ντόπιων και ξένων επισκεπτών.
Το μνημείο στη θέση «Μαγεμένου» Νικιάνας, αφιερωμένο στη μάζωξη των οπλαρχηγών τον Ιούλη του 1807.
Παρεμπιπτόντως να πω κάτι και σ” όσους σε κατ” ιδίαν συζητήσεις, λίγοι ευτυχώς, εκφράζουν την άποψη ότι δεν θα έπρεπε να γιορτάζονται αυτού του είδους τα ιστορικά γεγονότα. Με το σκεπτικό μάλιστα ότι το ίδιο γινόταν στα χρόνια της εφτάχρονης δικτατορίας. Κατ” αρχάς διαφορετικές οι αφετηρίες. Έπειτα, γνωρίζοντας νομίζω την πραγματική ιστορία του τόπου μας, ιδιαίτερα σήμερα που έχουν έρθει τα πάνω κάτω και επιχειρείται το ξαναγράψιμό της, διδασκόμαστε απ” αυτή, βγάζουμε τα αναγκαία συμπεράσματα για το μέλλον. Η γνώση της ιστορίας είναι με λίγα λόγια δύναμη, δυνατό χαστούκι στις λογικές της καλλιεργούμενης μοιρολατρίας και της υποταγής. Μια χούφτα ήταν αυτοί που συγκεντρώθηκαν τότε στου «Μαγεμένου», με κοινό όμως όραμα και σκοπό. Απέναντί τους η οθωμανική αυτοκρατορία, οι συμβιβασμένοι με την παλιά εξουσία δικοί μας, οι κοτζαμπάσηδες δηλαδή, και ο τότε πλανητάρχης Μέτερνιχ με την «Συμμαχία» του. Στο τέλος όμως τα κατάφεραν μια χαρά όπως φάνηκε.
Ας δούμε όμως λίγο τα ιστορικά γεγονότα αυτής της μάζωξης των οπλαρχηγών, όπου τα σκόρπια μπουλούκια ενώθηκαν για πρώτη φορά κάτω από ένα κοινό σκοπό, την απελευθέρωση της σκλαβωμένης Ελλάδας. Γεγονός που ενδεχόμενα να μην έχει εκτιμηθεί όσο θα “πρεπε από τους ιστορικούς ερευνητές. Ο Βαλαωρίτης πάντως γράφοντας ότι στη συγκέντρωση αυτή «οι Κλέφτες μετεμορφώθησαν εις Κλεφτουριάν» φαίνεται να είχε πιάσει τη σπουδαιότητα της μάζωξης.
Στα 1800 η Λευκάδα ανήκε, μετά το διώξιμο των Δημοκρατικών Γάλλων από τους Ρωσότουρκους, στο πρώτο Ελληνικό Κράτος που σχηματίστηκε μετά την πτώση της Πόλης το 1453, στην Επτάνησο Πολιτεία. Το κράτος αυτό, ως δημιούργημα των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής εκείνης, ήταν ημιανεξάρτητο, υποκείμενο «τίτλω κυριαρχίας» στην Πύλη, υποτελή δηλαδή στον Τούρκο σουλτάνο, ενώ η προστασία των θρησκευτικών δικαιωμάτων των κατοίκων του είχε ανατεθεί στον αυτοκράτορα της Ρωσίας. Ένα προτεκτοράτο με λίγα λόγια, όπως απ” αυτά που δημιουργούνται και σήμερα, στα πλαίσια του ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής μας. Η συνεργασία όμως των Ρωσότουρκων στα Επτάνησα κράτησε πολύ λίγο διάστημα. Στα 1806 άρχισε ο πόλεμος των δύο πρώην συμμάχων.
Έτσι φτάνουμε στο σημείο η Λευκάδα να απειλείται άμεσα με κατάληψη από τους Τούρκους, υπό τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Αυτός, «ο Αλής ο Τεπελενλής, ο υιός της Χάμκως, ο αδελφός της Καϊνίτζας, ο διαβόητος βεζίρης των Ιωαννίνων …άγων δισμυρίους Αλβανούς» -κατά τον εθνικό μας ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη- είχε αρχίσει ήδη από το χειμώνα του 1807 την πολιορκία του νησιού με σκοπό να το καταλάβει. Βλέποντας τον κίνδυνο, η κυβέρνηση των Ιονίων Νήσων υπό τον Ρώσο κόμη Μοντσενίγο, που ήταν Γενικός Διοικητής Επτανήσου, στέλνει τον Ιωάννη Καποδίστρια ως «έκτακτον Επίτροπον της Κυβερνήσεως» με σκοπό να οργανώσει την άμυνα του νησιού. Ο Καποδίστριας αποβιβάζεται στη Λευκάδα στις 27 Μάη 1807, έχοντας μαζί του το Γάλλο μηχανικό Μισσώ και τον μητροπολίτη Άρτας Ιγνάντιο, που είχε οριστεί από το Μοτσενίγο ως συνεργάτης του Καποδίστρια. Ο Ιγνάντιος έφερε μαζί του και ένα σώμα εθελοντών από το Σούλι, ενώ μαζί με τον Καποδίστρια ή λίγο μετά απ” αυτόν, έφτασαν στη Λευκάδα και 300 Ρώσοι στρατιώτες.
Λεπτομέρεια από τοιχογραφία του Θεόφιλου των αρχών του 20ού αι. «O ατρόμητος Kατσαντώνης», που ξαποσταίνει στη σκιά ενός δέντρου παίζοντας ταμπουρά. Mουσείο Eλληνικής Λαϊκής Tέχνης, Αθήνα.
Από τις πρώτες ενέργειες του Καποδίστρια ήταν να καλέσει σε βοήθεια για την άμυνα της Λευκάδας τους πιο ακουστούς οπλαρχηγούς της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας. Ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά του πολλοί απ” αυτούς, όπως ο «φοβερός» Κατσαντώνης, ο οποίος για να κατέβει στη Λευκάδα αναγκάζεται να δίνει συνεχώς μάχες με τους Τούρκους και κοντά στο μοναστήρι της Τατάρνας, στην τοποθεσία «στου Μανώλη το Γιοφύρι», θα χάσει σε μια μάχη το πρωτοπαλίκαρό του, τον καπετάν Δίπλα, ο «συνετός και ανδρείος» Κίτσος Μπότσαρης, οι οποίοι και αναφέρονται από τον Καποδίστρια στην έγγραφη αναφορά του προς την Κυβέρνηση. Επίσης ο Βλαχάβας, ο Τζαβέλας, ο Καραΐσκος, ο Νικοτσάρας, ο Γρίβας, ο Περαιβός, ο Αναγνωσταράς, ο Σκυλοδήμος, ο Κουμπάρης, ο Βαρνακιώτης, ο Μπουκουβάλας, ίσως ο Κολοκοτρώνης κ.ά. Όλοι αυτοί συγκεντρώθηκαν με τον Καποδίστρια, τον Άρτας Ιγνάντιο και τον Λευκάδας Παρθένιο στην ακτή του Μαγεμένου στη Νικιάνα Λευκάδας. Απέναντί τους ο Αλής με πάνω από 10.000 Τουρκαλβανούς να ετοιμάζεται για την αποβίβαση και την επίθεση ενάντια στη Λευκάδα.
Γράφει ο Βαλαωρίτης: «Αλλά το μαγαλήτερον, το θαυμαστότερον, το ελληνικώτερον κατόρθωμα του αείμνηστου Καποδιστρίου υπήρξεν η εν Λευκάδι συγκέντρωσις όλων των ενδοξοτέρων Καπετανάτων της Ρούμελης προς υπεράσπισιν της κινδυνεούσης Λευκάδος, και ο αδελφικός σύνδεσμος, όστις προέκυψεν εκ της συγκεντρώσεως ταύτης μεταξύ των σημαντικοτέρων οπλαρχηγών της δουλωμένης Ελλάδος. Οι Κλέφτες μετεμορφώθησαν εις Κλεφτουριάν, δηλαδή απέβαλον την ιδέαν της ατομικής και κεχωρισμένης κατά των εχθρών αντιδράσεως και συνησπίσθησαν και συνετάχθησαν υπό την αρχηγία του Κατσαντώνη εις στρατόν εθνικόν, εν και μόνον έχοντα σύνθημα, άσπονδον κατά των τυράννων της πατρίδας πόλεμον, ένα και μόνον σκοπόν επιδιώκοντα, την απελευθέρωσιν της βασανιζομένης μητρός των».
Ο ίδιος ο Καποδίστριας γράφει στην αναφορά του προς την Κυβέρνηση της Επτανήσου Πολιτείας για τη συγκέντρωση στου Μαγεμένου: «Ο σεβασμιώτατος Ιγνάντιος, μολονότι επισφαλούς υγείας, επήγε στην εξοχή στη θέση που λέγεται Μαγεμένο, και κατασκήνωσε κάτω από τα δένδρα των κήπων που είναι εκεί, ανάμεσα στους ανδρείους οπαδούς του, που ξεπερνούσαν τους 400. Η μέρα ήταν ωραιοτάτη. Καθισμένοι κάτω από την πλατειά σκιά μιας φουντωμένης καρυδιάς, ο σεβασμιώτατος Ιγνάντιος, ο στρατηγός Παπαδόπουλος κι εγώ, περιτριγυριστήκαμε από τους Έλληνες καπεταναίους, και μάλιστα το συνετό και ανδρείο Μπότσαρη, το φοβερό Κατσαντώνη και μερικούς άλλους, που δεν είναι εύκολο να συγκρατήση κανείς τα όχι συνηθισμένα ονόματά τους. Αυτό τον πρώτο κύκλο πλαισίωναν οι υπόλοιποι σε κύκλο επίσης καθισμένοι. Περιμέναμε το πρωί ακούοντας από τους πιο εύγλωττους τη διήγηση των κατορθωμάτων τους, που την ακολούθησε ένα γεύμα, που είχε όλα τα χαρακτηριστικά των ηρωικών συμποσίων που έψαλε ο Όμηρος, τέλος, μουσική, τραγούδι και χορός…».
Αυτή λοιπόν ήταν η συγκέντρωση των κλεφταρματωλών στου Μαγεμένου, στη Νικιάνα Λευκάδας και «όπου οι συγκεντρωμένοι ωρκίστηκαν ν” αγωνιστούν για την ελευθερία όλης της σκλαβωμένης τότε πατρίδας μας». Πρέπει να σημειώσουμε τέλος, ότι με τη συγκέντρωση τόσων σημαντικών δυνάμεων το καλοκαίρι του 1807 στη Λευκάδα, ο Αλής έχασε τις ελπίδες του για να πάρει το νησί με πόλεμο αποφεύγοντας κάθε είδους πολεμική επιχείρηση. Στις 8 Ιούλη 1807 θα υπογραφεί τέλος η συνθήκη του Τιλσίτ, όπου οι Ρώσοι αναγκάζονται να εκχωρήσουν τα Επτάνησα στη Γαλλία. Είναι η εποχή της κατοχής της Λευκάδας και των άλλων νησιών του Ιονίου από τους Αυτοκρατορικούς Γάλλους.
======================================================
Πηγή:
Π. Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της νήσου Λευκάδος, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1982
Α. Βαλαωρίτη Άπαντα, Γ. Μέρμηγκας, Ιστορικές Εκδόσεις Λογοτεχνίας
Πανταζής Κοντομίχης, Ο τύπος της Λευκάδας 1800-1987, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2003
Σπύρος Π. Σούνδιας, Άνθρωποι και Τόποι της πατρίδας μου, Αθήνα 1999
Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών
www.fotavgeia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου