Εώς το 2000, στην Μ.Βρετανία η δημιουργία χρήματος από το κράτος για την χρηματοδότηση των δημόσιων δαπανών ήταν περισσότερο ο κανόνας παρά η εξαίρεση.
Κατά τη διάρκεια της Ιστορίας οι κυβερνήσεις έχουν κάνει χρήση της ικανότητάς τους να δημιουργούν χρήματα για να χρηματοδοτήσουν τις δημόσιες δαπάνες. Ενώ καμία από αυτές τις πολιτικές δεν φέρει τον τίτλο «Ποσοτική χαλάρωση για τους πολίτες» (People’s QE) [1], «Κυρίαρχη Δημιουργία χρήματος»[2] (Sovereign Money creation) ή «χρήματα από το ελικόπτερο» (Helicopter Money). Ωστόσο μοιράζονταν το κοινό χαρακτηριστικό της χρήσης νέων κρατικών χρημάτων για τη χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών , αντί να μεταθέσουν την δημιουργία νέου χρήματος στις εμπορικές τράπεζες μέσω του δανεισμού [3].
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περιπτώσεις όπου η απόφαση της δημιουργίας χρήματος από το κράτος έχει οδηγήσει σε υψηλό πληθωρισμό ή ακόμα και υπερπληθωρισμό (πληθωρισμός άνω του 50% ετησίως)έχουν καταγραφεί επαρκώς. Ωστόσο, οι περιπτώσεις εκείνες που οι κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει χρήματα με προσεκτικό και υπεύθυνο τρόπο, με στόχο την οικονομική ανάπτυξη, συνήθως αγνοούνται ή παραβλέπονται.
Αυτή η παράβλεψη των περιπτώσεων όπου η δημιουργία χρήματος από το κράτος είχε θετικά αποτελέσματα είναι ένας από τους λόγους που η συζήτηση επί του θέματος είναι ακόμα σε μεγάλο βαθμό ταμπού. Κατά συνέπεια, υπήρξε μικρή προσπάθεια να κατανοηθεί η σχέση μεταξύ της κρατικής απόφασης για δημιουργία χρήματος και του πληθωρισμού. Υπάρχει πλέον μια ευρεία και εδραιωμένη παρανόηση ότι η δημιουργία χρήματος από το κράτος νομοτελειακά θα οδηγήσει σε υπερπληθωρισμό. Η αυστηρή ανάλυση και η εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας έχουν επηρεαστεί από αυτό και έχουν αντικατασταθεί από θεμελιώδεις φόβους. [4]
To “Positive Money” αποβλέπει στην καταγραφή των πραγματικών γεγονότων καθώς και στο να φέρει στο φως πολλές μελέτες για περιπτώσεις όπου η δημιουργία χρήματος από το κράτος τόνωσε με επιτυχία την οικονομία χωρίς να οδηγήσει σε οικονομική καταστροφή. Αυτό θα αποτελέσει, καλώς εχόντων των πραγμάτων, πρόκληση στις σπασμωδικές αντιδράσεις πολλών οικονομολόγων σε κάθε πρόταση για δημιουργία χρήματος υπό την κρατική αιγίδα και να τους ενθαρρύνει στη συνέχεια να φέρουν τη θεωρία και την ανάλυση πίσω στη διάθεση του δημόσιου διαλόγου.
Κατά συνέπεια, τις επόμενες εβδομάδες [5] θα κυκλοφορήσει μια σειρά από συνοπτικές αναρτήσεις με παραδείγματα μελετών όπου η απόφαση για δημιουργία χρήματος από το κράτος βοήθησε την ανάπτυξη της οικονομίας.
Στη σημερινή ανάρτηση, θα αναφερθούμε στη θεωρία πίσω από τη δημιουργία χρήματος και τον πληθωρισμό και στην συνέχεια θα εξετάσουμε το Βρετανικό παράδειγμα [6].
Στο 2ο μέρος, θα παρουσιαστούν τα λανθασμένα διδάγματα (μαθήματα) που πήραμε από τις περιπτώσεις της Βαϊμάρης και της Ζιμπάμπουε.
Στο 3ο μέρος θα ταξιδέψουμε πολύ πίσω στην ιστορία, παρουσιάζοντας την περίπτωση της αρχαίας Κίνας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Στο 4ο μέρος θα δούμε τα παραδείγματα του Γκέρσεϋ και της Πενσυλβάνιας το 18ο και 19ο αιώνα.
Στο 5ο , 6ο και 7ο μέρος θα εξετάσουμε τις πρίν από τις Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου περιπτώσεις της Ιαπωνίας, της Γερμανίας και των ΗΠΑ αντίστοιχα.
Το 8ο μέρος θα εξετάσει τα πιο πρόσφατα παραδείγματα της Νέας Ζηλανδίας και του Καναδά.
Επαναφέροντας την Θεωρία
Είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε μια περισσότερο βασισμένη στην πραγματικότητα ανάλυση σχετικά με τη δυνατότητα της δημιουργίας νέου χρήματος από το κράτος. Οι οικονομολόγοι αντί να υποθέτουν ότι η δημιουργία χρήματος από το κράτος θα οδηγεί πάντα σε υπερπληθωρισμό, χρειάζεται να αναρωτηθούνγιατί η κρατική αυτή απόφαση οδήγησε στην οικονομική ανάπτυξη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ̇ενώ όχι σε κάποιες άλλες.
Σε ένα εξαιρετικά απλοποιημένο επίπεδο, η επικρατούσα οικονομική θεωρία συχνά καταλήγει στο ότι ο μακροπρόθεσμος πληθωρισμός είναι συνέπεια του ότι το απόθεμα χρήματος αυξάνει ταχύτερα από την προσφορά των αγαθών. Με περισσότερα χρήματα στις τσέπες τους, οι καταναλωτές θα ζητήσουν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Αυτοί που ορίζουν τις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών (δηλαδή οι επιχειρήσεις και οι πωλητές), θα παρατηρήσουν το αυξημένο επίπεδο της ζήτησης σε σχέση με τη διαθέσιμη προσφορά και θα αυξήσουν την τιμή των αγαθών και των υπηρεσιών τους, με αποτέλεσμα τον πληθωρισμό. Σε αυτήν την κατάσταση, υπάρχει μια αυξημένη ποσότητα του χρήματος που «κυνηγά» να αγοράσει την ίδια ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που παρέχεται. Έτσι, σύμφωνα με αυτή την απλή θεωρία, η αύξηση της ποσότητας του χρήματος στην οικονομία ταχύτερα από την παροχή αγαθών και υπηρεσιών οδηγεί σε πληθωρισμό.
Ωστόσο όπως και ο διακεκριμένος οικονομολόγος Τ.Μ. Κεϋνς τόνισε, η δημιουργία νέου χρήματος δεν ενεργοποιεί πάντα των πληθωρισμό. Εαν δημιουργηθεί νέο χρήμα το οποίο θα διοχετευτεί στην παραγωγή αγαθών και προϊόντων, τότε η προσφορά αγαθών και υπηρεσιών αυξάνεται παράλληλα με τη ζήτηση. Σε αυτήν την περίπτωση ένα αυξημένο χρηματικό ποσό «κυνηγά» την αγορά μιας επίσης αυξημένης προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών. Ο πληθωρισμός δεν θα τονωθεί εάν ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνος με το ρυθμό αύξησης της ποσότητας χρήματος.
Αυτό εξηγεί γιατί πολλές κυβερνήσεις, όπως πολλές περιπτώσεις που θα εξετάσουμε σε αυτή τη σειρά μελετών, είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν επιτυχώς την οικονομία τους μέσα από την προσεκτική και υπεύθυνη χρήση του εργαλείου της δημιουργίας χρήματος. Οι οικονομίες αυτές λειτουργούσαν κάτω από το επίπεδο της πλήρους δυναμικότητας.
Η ποσότητα του νέου χρήματος λοιπόν δημιουργήθηκε και διοχετεύτηκε σε κλάδους που λειτουργούσαν σε επίπεδα κάτω των δυνατοτήτων τους και κατευθύνθηκε σε τομείς όπου υπήρχαν σε αδράνεια διαθέσιμοι πόροι και εισροές. Για το λόγο αυτό η αύξηση του χρήματος αύξησε την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών. Καθώς η προσφορά (παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών) σε γενικές γραμμές αυξανόταν παράλληλα με την ζήτηση (δημιουργία νέου χρήματος) αποφεύχθηκαν τα υψηλά επίπεδα του πληθωρισμού.
Πηγή:
Η δημοσίευση είναι μετάφραση από το άρθρο με τίτλο Does state-led money creation always lead to hyperinflation? It didn’t in Britain (A History of QE for People Part 1 of 8), από τον Frank Van Lerven και δημοσιεύτηκε στο positivemoney.org στις 2 Δεκεμβρίου 2015.
Επισημάνσεις:
[1] Σε αντίθεση με την «Ποσοτική χαλάρωση για τους πολίτες» (People’s QE), η ΕΚΤ υλοποιεί το αντίστοιχο … αλλά για της τράπεζες. Για την εφαρμογή της νομισματικής της πολίτικης, η ΕΚΤ χρησιμοποιεί διάφορα μέσα. Η αρμοδιότητα αυτή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) βρίσκεται εντός του πλαισίου των λεγόμενων μη συμβατικών μέτρων νομισματικής πολιτικής. Σύμφωνα με την εισαγωγική δήλωση του Mario Draghi τον Ιανουάριο του 2015, υλοποιεί έναδιευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνει αγορές ομολόγων εκδοθέντα από κεντρικές κυβερνήσεις, ειδικούς φορείς-εκδότες χρεογράφων και ευρωπαϊκούς οργανισμούς της ζώνης του ευρώ. Γνωστό δημοσιογραφικά και ως Ευρωπαϊκή Ποσοτική Χαλάρωση. Από το οποίο όμως η Ελλάδα εξαιρείται. Οι αγορές περιουσιακών στοιχείων θα ανέρχονται συνολικά σε 60 δισεκ. ευρώ μηνιαίως και μέχρι στιγμής έχει ανακοινωθεί η διάρκεια του μέχρι το Μάρτιο του 2017 ή αργότερα, εφόσον χρειαστεί. Για το θέμα αυτό έχουμε ήδη δημοσιεύσει 5 άρθρα:
Ευρωπαϊκή Ποσοτική Χαλάρωση (μέρος Α’) (δημοσίευση 14 Δεκεμβρίου 2015)
Ευρωπαϊκή Ποσοτική Χαλάρωση (μέρος Β’) (δημοσίευση 15 Δεκεμβρίου 2015)
Ευρωπαϊκή Ποσοτική Χαλάρωση (μέρος Γ’) (δημοσίευση 16 Δεκεμβρίου 2015)
Ευρωπαϊκή Ποσοτική Χαλάρωση (μέρος Δ’) (δημοσίευση 17 Δεκεμβρίου 2015)
Ευρωπαϊκή Ποσοτική Χαλάρωση (μέρος Ε’) (δημοσίευση 18 Δεκεμβρίου 2015)
[2] «Δημιουργία χρήματος κυρίαρχου κράτους».
[3] Σχετικά με το ότι ιδιωτικές τράπεζες δημιουργούν χρήμα μέσω της έκδοσης δανείων έχουμε ήδη δημοσιεύσει σχετικά άρθρα:
Τράπεζα της Αγγλίας : Η δημιουργία του χρήματος (δημοσίευση 15 Οκτωβρίου 2015)
ΕΚΤ: Οι ιδιωτικές τράπεζες δημιουργούν χρήμα (δημοσίευση 12 Νοεμβρίου 2015)
Ελβετία : Δημοψήφισμα για την αλλαγή του τρόπου δημιουργίας του χρήματος (δημοσίευση 20 Νοεμβρίου 2015)
Για την έννοια χρήμα και το πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) κατηγοριοποιεί το χρήμα έχουμε ήδη αναφερθεί σε προηγούμενη ανάρτηση μας: Είδη και Ποσότητα Χρήματος στη Ζώνη του Ευρώ: Η Ελληνική Συμβολή (δημοσίευση 8 Δεκεμβρίου 2015). Βλ. και το video Τι είναι το χρήμα ; (δημοσίευση 24 Σεπτεμβρίου 2015)
Για το θέμα ότι οι τράπεζες παράγουν (δημιουργούν) χρήμα και δεν είναι απλώς μεσάζοντες του χρήματος, όπως συνήθως αναφέρεται βλ. Working Paper No. 529, Bank of England, Banks are not intermediaries of loanable funds – and why this matters, Zoltan Jakab and Michael Kumhof, May 2015.
[4] Στην ουσία τα ταμπού και οι προκαταλήψεις έχουν επηρεάσει την ορθολογική ανάλυση και την εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας με παρερμηνείες.
[5] Από τότε που γράφτηκε το πρώτο άρθρο της σειράς.
[6] Το Βρετανικό παράδειγμα θα το παρουσιάσουμε αύριο.
Πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών – Μήνυμα προς ΕΚΤ: Χρήματα απευθείας στους πολίτες, όπως για τις τράπεζες (δημοσίευση 8 Δεκεμβρίου 2015)
Η περίπτωση της Βρετανίας : H Δημιουργία Χρήματος από το Κράτος / Μέρος 1-β (δημοσίευση 26 Ιανουαρίου 2016)
Υπερπληθωρισμός: Τα λάθος διδάγματα από Βαϊμάρη και Ζιμπάμπουε / Μέρος 2-α (δημοσίευση 10 Φεβρουαρίου 2016)
Υπερπληθωρισμός: Η περίπτωση της Ζιμπάμπουε και οι λόγοι της οικονομικής κατάρρευσης / Μέρος 2-β (δημοσίευση 11 Φεβρουαρίου 2016)
Υπερπληθωρισμός: Η Ζιμπάμπουε, το ΔΝΤ και η εκτύπωση χρήματος / Μέρος 2-γ (δημοσίευση 12 Φεβρουαρίου 2016)
Υπερπληθωρισμός: Η περίπτωση της Βαϊμάρης και η έκδοση χρήματος από ιδιώτες / Μέρος 2-δ (δημοσίευση 15 Φεβρουαρίου 2016)
www.fotavgeia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου