ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΟΣ ΚΡΑΤΙΣΜΟΣ

Αrt1899  Σάββατο Νοέμβριου 2016
Απειλείται, σήμερα, ο πελατειακός κρατισμός;
 Παναγιώτης Καρκατσούλης

Διατρέχοντας το βιβλίο του Γιάννη Παπαδογιάννη «Από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία» (δεύτερη έκδοση, εκδόσεις Παπαδόπουλος), στάθηκα ιδιαίτερα στην πρώτη ενότητα που αναφέρεται στη δεκαετία του ’80 και την «επέλαση του λαϊκισμού» (σελ.20). Ο συγγραφέας στέκεται, ιδίως, στη μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών και τη συνακόλουθη μη αύξηση των εσόδων που είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ελλειμμάτων και τον αναπόφευκτο δανεισμό που οδήγησε, με τη σειρά του, στη διόγκωση του χρέους.

 Στο διάστημα μιας περίπου δεκαετίας, αναρριχήθηκε από 22.5% το ‘80 στο 48.3% το 1985 και στο 64.8% το 1989. 

Πολύ εύστοχα, ο Γ. Παπαδογιάννης επισημαίνει ότι οι δαπάνες αυτές δεν σχετίζονται τόσο με τη δημιουργία/υποστήριξη του κοινωνικού κράτους ή την εθνική συμφιλίωση και τα μέτρα εκσυγχρονισμού του θεσμικού και ρυθμιστικού παλισίου λειτουργίας της ελληνικής πολιτείας (μεταξύ των οποίων, η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η καθιέρωση ψήφου στα 18, η αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου και η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων), αλλά με την εδραίωση ενός ισχυρού πελατειακού κρατισμού.

 Αυτό αποτυπώνεται στις προσλήψεις, βεβαίως, στον διευρυμένο «ευρύτερο» δημόσιο τομέα ο οποίος αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, μια από τις πιο καταστροφικές nouvautées της διακυβέρνησης του Α. Παπανδρέου.

Η κρίσιμη αυτή επισήμανση έχει «ξεχαστεί», πολλές φορές, στα χρόνια της κρίσης, τόσο από εκείνους που ευθύνονται για τη δημιουργία και την εδραίωση του πελατειακού κρατισμού (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) όσο και από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, που αποτελούν την τερατώδη μετάλλαξη των προηγουμένων. Αν υπάρχει, παρ’ όλα αυτά, κάτι θετικό, σήμερα, είναι ότι έξι χρόνια μετά το πρώτο μνημόνιο, μόλις έχει αρχίσει να διαγράφεται με ευκρίνεια το αποκρουστικό πρόσωπο του πελατειακού κρατισμού.

Συνειδητοποιείται ευρύτερα[1],[2] ότι ο ιός του πελατειακού κρατισμού διαπερνά όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς, ακυρώνοντας το δυτικόστροφο νόημα της παραδοσιακής διχοτομίας «δεξιά/αριστερά». 

Αυτό, ακριβώς, το ελληνικό μοντέλο διοίκησης και οργάνωσης επιβλήθηκε στην πολιτική και την κουλτούρα της (όποιας) ενωμένης Ευρώπης, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες των κοινοτικών «πακέτων», έστω και με τίμημα την χρεωκοπία της χώρας. 

Σήμερα, επιτέλους, συνειδητοποιείται ότι εκείνο που ελάσσονες πολιτικοί σχηματισμοί και μια μικρή ομάδα διανοουμένων προσπαθούσε να αναδείξει στα πέτρινα χρόνια της «ισχυρής» Ελλάδας είναι αληθές: 

Ότι, εν τέλει, το πρόβλημα της χώρας ανάγεται στον βασικό κώδικα αυτο-αναφοράς της πολιτείας, που αναγνωρίζει και αναπαράγει τον δυαδισμό «κομματικός φίλος» απέναντι στον «μη κομματικό φίλο». 

Αυτή είναι η distinction directrice του ελληνικού πολιτικού συστήματος που οδήγησε σε εργολάβους-κατσαπλιάδες, σε συντάξεις σε σαραντάρηδες, σε πρωτοφανή σπατάλη και άφρονα δανεισμό.

Σήμερα, οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ- η τελευταία, ενδεχομένως, –και πιο επικίνδυνη-εκδοχή του πελατειακού κρατισμού, ομνύει στο άνομο παρελθόν, ενώ δέχεται και προσυπογράφει σκληρά μέτρα λιτότητας, εξαντλώντας, προς τούτο, κάθε δυνατότητα της οικονομίας, προσβάλλοντας την ηθική και την αισθητική μας.

 Η ΝΔ, από την άλλη, ευρισκόμενη σε φάση εσωτερικών ανακατατάξεων τηρεί αιδήμονα σιωπή σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις που επείγουν (και πολιτικά κοστίζουν). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην προχθεσινή του συνέντευξη στον Αλέξη Παπαπεχελά ερωτηθείς ο κ. Μητσοτάκης πως θα εξορθολογίσει τις δημόσιες δαπάνες αρκέστηκε σε μια αμυντική απάντηση ότι δεν πρόκειται να υπάρξει καμία απόλυση στο δημόσιο και ότι, γενικά, υπάρχει δυνατότητα περιστολής δαπανών. Μέχρις εκεί.

Χρειάζεται σθένος και ανάστημα πολιτικό για να μπορέσει κανείς να δείξει πως θα μετασχηματίσει μια διοίκηση που στηρίζεται σε μια τυπολατρική κατανόηση της νομιμότητας και ανέχεται δίκτυα ανομίας (και, συχνά, παρανομίας) να υιοθετήσει τις αρχές της οικονομικότητας και της αποδοτικότητας ομού μετά των εργαλείων που τις μετασχηματίζουν από αρχές πολιτικής σε επιχειρησιακές δράσεις με συγκεκριμένα αποτελέσματα. Να δείξει συγκεκριμένους οδικούς χάρτες μετάβασης από την αναξιοκρατία, τον τοπικισμό και τη ρεμούλα στην αξιοκρατία, στην αυστηρή τήρηση των κανόνων και στην αιτιολογημένη δαπάνη δημοσίου χρήματος με αποτέλεσματα που έχουν προστιθέμενη αξία για τους πολίτες.

Αυτές οι προύποθέσεις εκφοράς πολιτικού λόγου πρέπει να καθοδηγούν απαρέγκλιτα όσους ευαγγελίζονται μια Ελλάδα μακριά από την μιζέρια του λαϊκισμού και του κρατισμού αλλά και μακριά από έωλες κατασκευές του τύπου «κεντροαριστερά» ή νοηματοδοτηήσεις φορτισμένες με το συγκείμενο άλλων εποχών, του τύπου «δημοκρατική/ προοδευτική παράταξη» και τα συναφή. Οι μετωνυμίες, εν τέλει, δεν είναι πιο αθώες από τις μεταλλάξεις.

[1] Βλ. «Ο λαϊκισμός φέρνει λαϊκισμό» του Βασ. Κωστούλα, Ναυτεμπορική 8 Σεπτεμβρίου 2016 http://www.naftemporiki.gr/story/1144989/o-laikismos-fernei-laikismo

[2]Βλ. Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση των Νικόλα Σεβαστάκη και Γιάννη Σταυρακάκη, Εκδόσεις Νεφέλη 2012
Λ
http://www.inerp.gr/

www.fotavgeia.blogspot.com