ΙΣΤΟΡΙΑ, ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ
Οι Απόκριες ή Τριώδιο ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Σήμερα όμως, Αποκριά ονομάζεται η Κυριακή της πρώτης εβδομάδας (Μικρές Απόκριες, της Τυροφάγου), καθώς και η Κυριακή της δεύτερης και τρίτης εβδομάδας.
Ονομάστηκε έτσι, επειδή την περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «απέχουν από το κρέας». Την εβδομάδα της Τυροφάγου τρώνε μόνο γαλακτοκομικά και όχι κρέας, για να προετοιμαστούν σιγά σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής. Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά, είναι και η λατινική λέξη καρναβάλι (Carneval, Carnavale).
ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
Τις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει από παλιές «εθνικές» γιορτές της ρωμαϊκής εποχής, τις γιορτές αφιερωμένες στην έκπτωση του θεού Κρόνου (Saturn) από τον Ήλιο Δία: τα Κρόνια «Λουπερκάλια» και «Σατουρνάλια» και από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν, πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο, προς τιμή του Διόνυσου.
Παλιότερα, το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα, με μασκαράτες ομαδικές, χορούς γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα, έθιμα σε κάθε μέρος. Ήταν ευκαιρία για
ξεφάντωμα, κρασί και χίλια δυο πειράγματα. Μεγαλύτερα κέντρα τέτοιου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το περιβόητο πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Πλάκα των Αθηνών, η Θήβα με τον περίφημο «βλάχικο γάμο» της.
Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο «βλάχικος γάμος» που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δυο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.
Στην Πάτρα γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδας με διάρκεια δύο μηνών. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων, με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή 40.000 καρναβαλιστών και πλήθους επισκεπτών, ενώ το κέφι δίνει και παίρνει.
Στην Κοζάνη γίνεται το έθιμο του φανού, κατά το οποίο φωτιές και υπαίθρια γλέντια στήνονται σε διάφορες γειτονιές της πόλης.
Στην Πλάκα, καθώς και σ' όλα γενικά τα μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν.
Τα τελευταία χρόνια, το καρναβάλι του Μοσχάτου καταλαμβάνει τη πρώτη θέση μεταξύ των Δήμων της Αττικής.
Επίσης, το καρναβάλι του Ρεθύμνου είναι το μεγαλύτερο στην Κρήτη κι από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι, εκτός της μεγάλης παρέλασης, πολλές ακόμα εκδηλώσεις πλαισιώνουν την Αποκριά στο Ρέθυμνο. Tο γλέντι της Τσικνοπέμπτης στον Πλάτανο και στην Μικρή Παναγία, με ζωντανή μουσική για όλα τα γούστα, μεζέδες και κρασί, είναι κάτι που το περιμένουν όλοι, αφού είναι συνυφασμένο τα τελευταία χρόνια με το μεγαλύτερο υπαίθριο πάρτυ που έχει ζήσει η πόλη. Ο χορός των ομάδων του καρναβαλιού, την προηγούμενη Κυριακή της παρέλασης, δεν είναι απλώς μια εκδήλωση μεταμφιεσμένων. Είναι μια ολόκληρη τελετουργία, στην οποία οι ομάδες παρουσιάζουν θεατρικά σκετς, που τα σκηνοθετούν τα μέλη τους και σχετίζονται με το θέμα που θα παρουσιάσουν στην παρέλαση. Και φυσικά, ο χορός, το φαγητό και το γλέντι κρατούν μέχρι πρωίας.
Σε διεθνές επίπεδο, μόνο οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις Απόκριες, ενώ στην προτεσταντική Βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν. Στην Κολωνία και στη Γερμανία το καρναβάλι είναι σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της κριτικής, εναντίον της πολιτικής. Σύλλογοι και οργανώσεις προετοιμάζονται όλο το χρόνο για αυτές τις ημέρες. Επίσης, σημαντικό καρναβάλι παρουσιάζουν η Βενετία και η Νίκαια στη Γαλλία. To καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο θεωρείται το μεγαλύτερο του κόσμου και πολυπληθέστερο, σε μια φαντασμαγορική κάθε φορά παρουσίαση, όπου συνδυάζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς, όπως η Σάμπα.
TΟ ΤΡΙΩΔΙΟ ΚΑΙ Η ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ
Οι Αποκριές κρατούν 3 εβδομάδες και γι’ αυτό το λόγο η περίοδος αυτή ονομάζεται Τριώδιο. Η πρώτη εβδομάδα ονομάζεται Προφωνέσιμη, γιατί παλιότερα «προφωνούσαν», δηλαδή διαλαλούσαν στα χωριά κυρίως, την αρχή της Αποκριάς. Η δεύτερη εβδομάδα ονομάζεται Κρεατική ή Κρεοφάγος, επειδή έτρωγαν κρέας και η τρίτη εβδομάδα Τυρινή ή Τυροφάγος, επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα. Από το 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα, το καρναβάλι ξεκινά κάθε χρόνο την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου και λήγει την Κυριακή της Τυροφάγου.
Παλιότερα, τον εορταστικό τόνο έδιναν οι παρέες των μεταμφιεσμένων, που κυκλοφορούσαν στους δρόμους και γύριζαν τα βράδια στις γειτονιές τραγουδώντας άσεμνα και σκωπτικά τραγούδια. Αυτού του είδους, όμως, οι καρναβαλικές εκδηλώσεις χάθηκαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό με το πέρασμα του χρόνου για να επικρατήσουν οργανωμένες από τις τοπικές κοινωνίες και τυποποιημένες εορταστικές εκδηλώσεις με αποκριάτικες στολές και άρματα. Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για την Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής. Την ημέρα αυτή ο κόσμος ψήνει κρέας στα κάρβουνα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον καπνό που λέγεται «τσίκνα». Από την τσίκνα αυτή, λοιπόν, έχει πάρει το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη.
Το καρναβάλι είναι στενά συνυφασμένο με την πολιτισμική κληρονομιά κάθε περιοχής της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, γίνεται προσπάθεια να αναβιώσουν παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα σε πολλά μέρη της χώρας.
1. Η «ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ»
Το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής σε πολλά μέρη της Ελλάδας γίνονταν και το έθιμο της «συγχώρεσης». Οι κάτοικοι των χωριών επισκέπτονταν τους γονείς τους, τα πεθερικά τους, τους παππούδες, τους κουμπάρους τους και αφού τους φιλούσαν το χέρι, ζητούσαν «συγχώρεση».
2. ΤΟ «ΒΡΑΣΜΕΝΟ ΑΥΓΟ»
Το έθιμο του «βρασμένου αυγού», γίνονταν την ημέρα αυτή σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Η γιαγιά κάθε οικογένειας, μάζευε τα εγγόνια της, ξεφλούδιζε ένα βρασμένο αυγό και το έδενε με μια κλωστή στην άκρη ενός ξύλου. Στη συνέχεια, το ακουμπούσε διαδοχικά στα στόματα των εγγονών, τα οποία είχαν τα χέρια τους πίσω στην πλάτη. Όποιο εγγόνι κατάφερνε να δαγκώσει το αυγό, εκείνο το έτρωγε. Σκοπός του εθίμου αυτού ήταν να «κλείσουν τα στόματα» για τη Σαρακοστή, τα οποία ξανάνοιγαν τη Λαμπρή.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ TA: ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ http://akrasakis.blogspot.com/2014/02/blog-post_9.html#ixzz4Ygfb4ZEA
www.fotavgeia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου