ΑΘΗΝΑ 26/4/2013
ΓΕΩΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ...ΤΗΝ ΕΧΕΤΕ ΥΠ ΟΨΙΝ ΣΑΣ;
ΕΝΗΜΕΡΩΘΗΤΕ ΓΙΑΤΙ ΘΑ ΤΗΝ ΒΡΟΥΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ....
Αρχές Διακυβέρνησης-Φορολογία
1. Φόρος ήταν αρχικά η συνεισφορά του ατόμου στις ανάγκες της κοινότητας, η οποία του παραχωρούσε τη συντροφιά, προστασία και συνεργασία της.
(Ήταν επίσης προσφορά στη Θεότητα για τα δώρα της Δημιουργίας.)
Η φορολογία ήταν μια απλή άμεση λειτουργία, πηγή κρατικού εισοδήματος για τις δαπάνες διοίκησης, δημοσίων έργων και άμυνας (ή πολέμου) – καθώς και για τη μικρή ή μεγάλη πολυτέλεια του ύπατου Άρχοντα.
Εδώ και περίπου 200 χρόνια (από το 1800 τουλάχιστον) η φορολογία αναπτύχθηκε σε «σύστημα» με βάση την Οικονομολογική Επιστήμη.
Εδώ και περίπου 200 χρόνια (από το 1800 τουλάχιστον) η φορολογία αναπτύχθηκε σε «σύστημα» με βάση την Οικονομολογική Επιστήμη.
Δυστυχώς το σύστημα τώρα είναι τρομερά πολύπλοκο με τρομακτική πολυνομία πολυσέλιδων τόμων διατάξεων για άμεσους φόρους (εισοδήματος, κερδών, ακινήτων κλπ) κι έμμεσους (επί πολυτελών ειδών, χαρτόσημα, δασμοί κλπ).
Ένα μεγάλο μέρος από αυτές τις εισπράξεις επιστρέφεται, υποτίθεται, από το Κράτος σε μορφή πολλών νεόβγαλτων υπηρεσιών και Πρόνοιας.
Αλλά όλες οι κρατικές υπηρεσίες (παιδεία, υγεία κλπ) είναι άθλιες και πολύ δικαιολογημένα οι πολίτες αγανακτούν βλέποντας πως ενώ πληρώνουν τους φόρους, δεν παίρνουν πίσω ούτε αξιόλογες υπηρεσίες ούτε συντάξεις.
Μια κύρια προσπάθεια του συστήματος, δηλαδή ο παρεμβατισμός του Κράτους μέσω φορολόγησης, είναι να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών.
Μια κύρια προσπάθεια του συστήματος, δηλαδή ο παρεμβατισμός του Κράτους μέσω φορολόγησης, είναι να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών.
Και, οπωσδήποτε, οι συνθήκες διαβίωσης για τα φτωχότερα στρώματα στις χώρες της Ευρωζώνης έχουν βελτιωθεί σημαντικά καθώς μέχρι πρόσφατα (φθινόπωρο 2011) ελάχιστοι δήλωναν άστεγοι και κάτω από το όριο φτώχειας δίχως τις βασικές ανέσεις.
Αλλά το χάσμα παραμένει και μεγαλώνει μεταξύ πλούσιων και φτωχότερων τάξεων. Ειδικά στις συνθήκες αυξανόμενης ανεργίας και αυξανόμενων ελλειμμάτων στην Ευρωζώνη (Μάρτιος 2012).
2. Το «σύστημα» είναι τέτοιο που προκαλεί σοβαρές παρενέργειες και δημοσιονομικές κρίσεις. Γράφει ο Αθ. Κανελλόπουλος: «Το ύψος των κρατικών δαπανών ... δεν βρίσκεται σε αναλογία προς τις παρεχόμενες από το δημόσιο υπηρεσίες.
2. Το «σύστημα» είναι τέτοιο που προκαλεί σοβαρές παρενέργειες και δημοσιονομικές κρίσεις. Γράφει ο Αθ. Κανελλόπουλος: «Το ύψος των κρατικών δαπανών ... δεν βρίσκεται σε αναλογία προς τις παρεχόμενες από το δημόσιο υπηρεσίες.
Σε μεγάλη κλίμακα υπάρχει υπερβολή στις δαπάνες και αυτό οδηγεί στην πιο σημαντική δημοσιονομική κρίση της εποχής μας, στην κρίση των δημοσίων δαπανών .
.. Επακόλουθο της αύξησης αυτής είναι η προσφυγή... στην φορολογία, που γίνεται αισθητή... γιατί περιορίζεται σε σταθερό κύκλο εισοδηματικών ομάδων.
Προσφυγή όμως στη φορολογία σημαίνει αύξηση των δαπανών υπέρ των πληττομένων από την φορολογία.
Ένας φαύλος κύκλος που δεν τελειώνει. (σ. 94: Η Οικονομία Ανάμεσα στο Χθες και στο Αύριο, 1980 Αθήνα, Κάκτος.)
Λέγεται, δηλαδή, από τον τέως υπουργό πως οι κρατικές δαπάνες αυξάνονται• πως φορολογούνται σταθερά συγκεκριμένες εισοδηματικές ομάδες (ακριβώς όπως και σήμερα)• πως οι δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι επαρκείς (παιδεία, υγεία, υδροδότηση, συγκοινωνίες κλπ)• πως ομάδες (χαμηλόμισθων και συνταξιούχων) πλήττονται κανονικότατα από τη φορολογία και χρειάζονται περισσότεροι φόροι για να τις ανακουφίσουν.
Κάτι που δεν λέγεται είναι ο ψυχολογικός παράγων: δηλαδή, εγείρεται απογοήτευση και οργή στους ανθρώπους που εργάζονται περισσότερο (μεγαλύτερο ωράριο ή/και πιο πολύ κεφάλαιο) αλλά βλέπουν το άπληστο Δημόσιο Ταμείο να αρπάζει μεγαλύτερο μερίδιο από την αμοιβή της εργασίας τους μέσω της “προοδευτικής” φορολογίας.
Λέγεται, δηλαδή, από τον τέως υπουργό πως οι κρατικές δαπάνες αυξάνονται• πως φορολογούνται σταθερά συγκεκριμένες εισοδηματικές ομάδες (ακριβώς όπως και σήμερα)• πως οι δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι επαρκείς (παιδεία, υγεία, υδροδότηση, συγκοινωνίες κλπ)• πως ομάδες (χαμηλόμισθων και συνταξιούχων) πλήττονται κανονικότατα από τη φορολογία και χρειάζονται περισσότεροι φόροι για να τις ανακουφίσουν.
Κάτι που δεν λέγεται είναι ο ψυχολογικός παράγων: δηλαδή, εγείρεται απογοήτευση και οργή στους ανθρώπους που εργάζονται περισσότερο (μεγαλύτερο ωράριο ή/και πιο πολύ κεφάλαιο) αλλά βλέπουν το άπληστο Δημόσιο Ταμείο να αρπάζει μεγαλύτερο μερίδιο από την αμοιβή της εργασίας τους μέσω της “προοδευτικής” φορολογίας.
Αυτή θα έπρεπε ορθότερα να λέγεται “περιοριστική” φορολογία. Είναι μια ολοκάθαρη αδικία που διεγείρει δίκαιη αγανάκτηση.
Ο Κανελλόπουλος πολύ ορθά είπε σε άλλη σελίδα, πως μια κυβέρνηση μπορεί να προσφύγει επίσης στην εκτύπωση νωπού χρήματος.
Ο Κανελλόπουλος πολύ ορθά είπε σε άλλη σελίδα, πως μια κυβέρνηση μπορεί να προσφύγει επίσης στην εκτύπωση νωπού χρήματος.
Αυτό μπορούσε να γίνει τότε, αλλά τώρα τα Κράτη-μέλη της Ευρωζώνης δεν μπορούν τα ίδια να τυπώσουν νωπά Ευρώ.
Αυτό που δεν λέει, όμως, είναι πως ένα κράτος μπορεί να προσφύγει σε δανεισμό από εγχώριες τράπεζες ή ξένους οίκους.
Και αυτό έκαναν τότε οι κυβερνήσεις Καραμανλή με δανεισμό 28% του ΑΕΠ ως το 1980 και πολύ χειρότερα ο Α. Παπανδρέου που σχεδόν το διπλασίασε σε 47,8% ως το 1985.
Στην τωρινή κατάσταση χρεοκοπίας και ανίκανων κυβερνητών (φθινόπωρο 2011) ο φαύλος κύκλος σπάει καθώς το Κράτος συνεχώς προσθέτει φοροεισπρακτικά μέτρα δίνοντας πίσω ακόμα λιγότερες υπηρεσίες – και αποφεύγοντας πληρωμές (χειρότερα, Χειμώνας 2012).
Ένας από τους κανόνες φορολογίας που διατύπωσαν ο Σμιθ και ο Ρικάρντο λέει πως κάθε ομάδα ή τάξη πολιτών πρέπει να συνεισφέρει ανάλογα με την ικανότητα ή τα εισοδήματά τους.
Στην τωρινή κατάσταση χρεοκοπίας και ανίκανων κυβερνητών (φθινόπωρο 2011) ο φαύλος κύκλος σπάει καθώς το Κράτος συνεχώς προσθέτει φοροεισπρακτικά μέτρα δίνοντας πίσω ακόμα λιγότερες υπηρεσίες – και αποφεύγοντας πληρωμές (χειρότερα, Χειμώνας 2012).
Ένας από τους κανόνες φορολογίας που διατύπωσαν ο Σμιθ και ο Ρικάρντο λέει πως κάθε ομάδα ή τάξη πολιτών πρέπει να συνεισφέρει ανάλογα με την ικανότητα ή τα εισοδήματά τους.
Και αυτό βέβαια ακούγεται πολύ δίκαιο: είναι το σύστημα αναλογικής ή προοδευτικής φορολογίας. Ας δούμε την επίδρασή του.
3. Το διάγραμμα 1 εικονίζει απλουστευμένα την αναλογική φορολογία σε μια Πολιτεία με πρωτεύουσα και λιμάνι ως κέντρο παραγωγικών δραστηριοτήτων και μικρομάγαζα ή επαρχιακά μικροκτήματα στα όρια παραγωγής.
3. Το διάγραμμα 1 εικονίζει απλουστευμένα την αναλογική φορολογία σε μια Πολιτεία με πρωτεύουσα και λιμάνι ως κέντρο παραγωγικών δραστηριοτήτων και μικρομάγαζα ή επαρχιακά μικροκτήματα στα όρια παραγωγής.
Η στήλη Χ αντιπροσωπεύει περικλεισμένες τοποθεσίες εκτός παραγωγής.
Η οριζόντια Μ είναι το επίπεδο μισθών καθορισμένο από το προϊόν στην οριακή τοποθεσία σε χρήση (δηλ 15).
Η διακεκομμένη 5 είναι το όριο παραγωγής, όπως είχαμε και στις προηγούμενες απεικονίσεις, όπου κάποιος εργάζεται μόνος: είναι το όριο φτώχειας.
Το νέο στοιχείο είναι οι σκιασμένες περιοχές πάνω από το επίπεδο των μισθών στην πρόσοδο (πλεόνασμα) που δείχνουν την αναλογική φορολόγηση με γενικό συντελεστή 30%, που συμπεριλαμβάνει έμμεσους φόρους σε καπνό, ποτά, είδη πολυτελείας και δασμούς σε εισαγωγές.
Το νέο στοιχείο είναι οι σκιασμένες περιοχές πάνω από το επίπεδο των μισθών στην πρόσοδο (πλεόνασμα) που δείχνουν την αναλογική φορολόγηση με γενικό συντελεστή 30%, που συμπεριλαμβάνει έμμεσους φόρους σε καπνό, ποτά, είδη πολυτελείας και δασμούς σε εισαγωγές.
Η στήλη Χ αντιπροσωπεύει αχρησιμοποίητα εδάφη σε κεντρικές και ημικεντρικές τοποθεσίες που δεν πληρώνουν φόρο, αφού δεν παράγουν.
Αλλά το σημαντικότερο στοιχείο είναι η επιβολή φόρων (εισοδήματος, κερδών, ασφάλιστρα και έμμεσοι φόροι) που πλήττουν τις οριακές τοποθεσίες και ως συνέπεια μειώνουν τους χαμηλότερους μισθούς (και τις συντάξεις). Έτσι το επίπεδο μισθών πέφτει στις 10 μονάδες.
Αλλά το σημαντικότερο στοιχείο είναι η επιβολή φόρων (εισοδήματος, κερδών, ασφάλιστρα και έμμεσοι φόροι) που πλήττουν τις οριακές τοποθεσίες και ως συνέπεια μειώνουν τους χαμηλότερους μισθούς (και τις συντάξεις). Έτσι το επίπεδο μισθών πέφτει στις 10 μονάδες.
Οι φόροι αφαιρούν από τους μισθούς στις τοποθεσίες Δ αλλά και Ε. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν καμιά επιλογή παρά να συστρατευθούν σε συνδικάτα (ή όμοιους οργανισμούς) και να διεκδικήσουν μαχητικά (παζάρια, διαδηλώσεις, απεργίες) καλύτερους μισθούς.
Στις τωρινές συνθήκες (Απρίλης 2012) της χρεοκοπίας και της αυξανόμενης ανεργίας (πάνω από 20%), οι εργαζόμενοι έχουν ακόμα λιγότερη δύναμη.
Στις τωρινές συνθήκες (Απρίλης 2012) της χρεοκοπίας και της αυξανόμενης ανεργίας (πάνω από 20%), οι εργαζόμενοι έχουν ακόμα λιγότερη δύναμη.
Δέχονται ακόμα χαμηλότερους μισθούς, και λόγω περικοπών και λόγω αύξησης φόρων (εισοδήματος, κερδών, έμμεσων).
Στις δύσκολες αυτές μέρες μας βλέπουμε πιο καθαρά το τραγικό φαινόμενο πως αυξημένοι έμμεσοι φόροι (ΦΠΑ, βενζίνης και άλλων πρώτων υλών) μετακυλίονται και περνούν μέσα στις τιμές πολλών αγαθών και υπηρεσιών. Έτσι, ενώ οι μισθοί μειώνονται, οι τιμές αγαθών αυξάνονται!
4. Ο "πατέρας" της σύγχρονης Πολιτικής Οικονομίας, Άνταμ Σμιθ, διατύπωσε ακόμα τρεις κανόνες για το φορολογικό σύστημα, εκτός από τον πρώτο που ήδη αναφέραμε, δηλαδή οι πολίτες να συνεισφέρουν ανάλογα με την εισοδηματική ικανότητά τους.
2) Ο φόρος που κάθε πολίτης πρέπει να πληρώνει πρέπει να είναι βέβαιος και καθορισμένος, όχι αυθαίρετος.
3) Κάθε φόρος πρέπει να μαζεύεται τον καιρό και με τον τρόπο που είναι ευκολότερο για τον φορολογούμενο να τον πληρώνει.
4) Τα έξοδα φοροείσπραξης να είναι όσο το δυνατόν λιγότερα. (1776, Πλούτος των Εθνών, 5.2.)
Οι κυβερνήσεις και οικονομολογικές θεωρίες παραγνωρίζουν πλήρως και περιφρονητικά τους κανόνες αυτούς και έχουν αναπτύξει ένα περίπλοκο (κοιτάξτε την πολυσέλιδη Φορολογική Δήλωση) και πολυδάπανο σύστημα. Έτσι, σε σχέση με τους κανόνες του Σμιθ: –
2. Οι πολίτες δεν ξέρουν τι και πόσους φόρους πληρώνουν αφού υπάρχει πλήθος έμμεσων φόρων (και δασμών, χαρτοσήμων και τελών).
Στις δύσκολες αυτές μέρες μας βλέπουμε πιο καθαρά το τραγικό φαινόμενο πως αυξημένοι έμμεσοι φόροι (ΦΠΑ, βενζίνης και άλλων πρώτων υλών) μετακυλίονται και περνούν μέσα στις τιμές πολλών αγαθών και υπηρεσιών. Έτσι, ενώ οι μισθοί μειώνονται, οι τιμές αγαθών αυξάνονται!
4. Ο "πατέρας" της σύγχρονης Πολιτικής Οικονομίας, Άνταμ Σμιθ, διατύπωσε ακόμα τρεις κανόνες για το φορολογικό σύστημα, εκτός από τον πρώτο που ήδη αναφέραμε, δηλαδή οι πολίτες να συνεισφέρουν ανάλογα με την εισοδηματική ικανότητά τους.
2) Ο φόρος που κάθε πολίτης πρέπει να πληρώνει πρέπει να είναι βέβαιος και καθορισμένος, όχι αυθαίρετος.
3) Κάθε φόρος πρέπει να μαζεύεται τον καιρό και με τον τρόπο που είναι ευκολότερο για τον φορολογούμενο να τον πληρώνει.
4) Τα έξοδα φοροείσπραξης να είναι όσο το δυνατόν λιγότερα. (1776, Πλούτος των Εθνών, 5.2.)
Οι κυβερνήσεις και οικονομολογικές θεωρίες παραγνωρίζουν πλήρως και περιφρονητικά τους κανόνες αυτούς και έχουν αναπτύξει ένα περίπλοκο (κοιτάξτε την πολυσέλιδη Φορολογική Δήλωση) και πολυδάπανο σύστημα. Έτσι, σε σχέση με τους κανόνες του Σμιθ: –
2. Οι πολίτες δεν ξέρουν τι και πόσους φόρους πληρώνουν αφού υπάρχει πλήθος έμμεσων φόρων (και δασμών, χαρτοσήμων και τελών).
Αλλά επίσης, με την ανικανότητα και ανοησία των κυβερνήσεων, όλοι σχεδόν οι φόροι αλλάζουν από έτος σε έτος εντελώς αυθαίρετα.
3. Οι φόροι αποκομίζονται όχι όταν και όπως ευκολύνονται οι πολίτες, αλλά όταν και όπως θέλει το Κράτος. Κι ενώ το Κράτος τιμωρεί απάνθρωπα κάθε καθυστέρηση και (ακόμα και ακούσιο) λάθος, το ίδιο δεν δείχνει καμιά διάθεση να πληρώσει τις δικές του οφειλές έγκαιρα.
4. Τα έξοδα είσπραξης είναι πελώρια με τα διάφορα όργανα – τελωνεία, ΣΔΟΕ, εφορίες, εισπρακτικά σώματα, δικαστήρια, έντυπα.
Αυτό το πολυδάπανο και πολυδαίδαλο σύστημα αποτελεί, χάρη στην περιπλοκότητα, μια φρικιαστική εστία διαφθοράς όπου πολυάριθμα επίπεδα υπαλλήλων μπορούν να εκβιάζουν και να χρηματίζονται. Συγχρόνως οι πολιτικοί προϊστάμενοι αυτής της νευραλγικής υπηρεσίας, αλλά και συνάδελφοί τους, επεμβαίνουν όποτε θέλουν για να βοηθήσουν να φοροδιαφεύγει κάποιος "γνωστός" ή να συγκαλύψουν κάποιο άλλο σχετικό σκάνδαλο. (Βλ. σ. 100, 112, Σ. Λυγερός 2011, Από την Κλεπτομανία στη Χρεοκοπία, Αθήνα, Εκδ. Πατάκη.)
3. Οι φόροι αποκομίζονται όχι όταν και όπως ευκολύνονται οι πολίτες, αλλά όταν και όπως θέλει το Κράτος. Κι ενώ το Κράτος τιμωρεί απάνθρωπα κάθε καθυστέρηση και (ακόμα και ακούσιο) λάθος, το ίδιο δεν δείχνει καμιά διάθεση να πληρώσει τις δικές του οφειλές έγκαιρα.
4. Τα έξοδα είσπραξης είναι πελώρια με τα διάφορα όργανα – τελωνεία, ΣΔΟΕ, εφορίες, εισπρακτικά σώματα, δικαστήρια, έντυπα.
Αυτό το πολυδάπανο και πολυδαίδαλο σύστημα αποτελεί, χάρη στην περιπλοκότητα, μια φρικιαστική εστία διαφθοράς όπου πολυάριθμα επίπεδα υπαλλήλων μπορούν να εκβιάζουν και να χρηματίζονται. Συγχρόνως οι πολιτικοί προϊστάμενοι αυτής της νευραλγικής υπηρεσίας, αλλά και συνάδελφοί τους, επεμβαίνουν όποτε θέλουν για να βοηθήσουν να φοροδιαφεύγει κάποιος "γνωστός" ή να συγκαλύψουν κάποιο άλλο σχετικό σκάνδαλο. (Βλ. σ. 100, 112, Σ. Λυγερός 2011, Από την Κλεπτομανία στη Χρεοκοπία, Αθήνα, Εκδ. Πατάκη.)
Θα υπάρχει, φυσικά, το αζημίωτο!
5. Όμως ο Σμιθ αναφέρθηκε, όπως είδαμε σε προηγούμενο φύλλο, σε μια όλως διαφορετική φορολογία.
"Η γεωπρόσοδος… είναι ένα είδος εισοδήματος που ο ιδιοκτήτης, σε πολλές περιπτώσεις, απολαμβάνει χωρίς καμιά φροντίδα ή προσοχή εκ μέρους του. Ακόμα και όταν ένα μέρος αυτού του εισοδήματος αφαιρεθεί από τον ίδιο για να καλυφθούν οι δαπάνες του κράτους, δεν θα προκύψει καμιά αποθάρρυνση παραγωγικής προσπάθειας. Το ετήσιο προϊόν της γης και η εργασία της κοινότητας, ο πραγματικός πλούτος [=αγαθά και υπηρεσίες] και το εισόδημα του μεγάλου σώματος του λαού θα έμενε το ίδιο μετά από έναν τέτοιο φόρο.
5. Όμως ο Σμιθ αναφέρθηκε, όπως είδαμε σε προηγούμενο φύλλο, σε μια όλως διαφορετική φορολογία.
"Η γεωπρόσοδος… είναι ένα είδος εισοδήματος που ο ιδιοκτήτης, σε πολλές περιπτώσεις, απολαμβάνει χωρίς καμιά φροντίδα ή προσοχή εκ μέρους του. Ακόμα και όταν ένα μέρος αυτού του εισοδήματος αφαιρεθεί από τον ίδιο για να καλυφθούν οι δαπάνες του κράτους, δεν θα προκύψει καμιά αποθάρρυνση παραγωγικής προσπάθειας. Το ετήσιο προϊόν της γης και η εργασία της κοινότητας, ο πραγματικός πλούτος [=αγαθά και υπηρεσίες] και το εισόδημα του μεγάλου σώματος του λαού θα έμενε το ίδιο μετά από έναν τέτοιο φόρο.
Έτσι η γεωπρόσοδος… είναι το είδος εισοδήματος που μπορεί καλύτερα να υποστεί τη μεταβολή ενός ιδιαίτερου φόρου" (Πλούτος… 2,2.1. Δική μου παρένθεση.)
Ο δεύτερος οικονομολόγος μετά τον Σμιθ, D. Ricardo, μερικές δεκαετίες αργότερα είπε το ίδιο:
"Ένας φόρος επί της προσόδου θα επηρέαζε την πρόσοδο μόνο, θα τον πλήρωναν οι γαιοκτήμονες αποκλειστικά και δεν θα μετατοπιζόταν σε άλλη τάξη καταναλωτών.
Ο δεύτερος οικονομολόγος μετά τον Σμιθ, D. Ricardo, μερικές δεκαετίες αργότερα είπε το ίδιο:
"Ένας φόρος επί της προσόδου θα επηρέαζε την πρόσοδο μόνο, θα τον πλήρωναν οι γαιοκτήμονες αποκλειστικά και δεν θα μετατοπιζόταν σε άλλη τάξη καταναλωτών.
Ο γαιοκτήμονας δεν θα μπορούσε να αυξήσει το όποιο μίσθωμα [=πρόσοδο] διότι η διαφορά μεταξύ του προϊόντος της λιγότερο παραγωγικής τοποθεσίας σε χρήση [ή οριακή που καθορίζει το επίπεδο μισθών] και του προϊόντος σε άλλες παραγωγικές τοποθεσίες θα έμενε αμετάβλητη" (The Principles of Political Economy and Taxation, κεφ. 2, σ 33, Λονδίνο, Everyman 1978).
50 τόσα χρόνια αργότερα, ο Αμερικανός Χένρι Τζορτζ πρότεινε απερίφραστα τη φορολόγηση της προσόδου ως μόνο φόρο: ο ένας Φόρος επί της αξίας της αβελτίωτης γης (Single Tax on Land Values). Όπως είδαμε στο προηγούμενο φύλλο, ο σύγχρονος νομπελίστας J. Stiglitz επίσης τον υιοθετεί πλήρως: "δεν είναι στρεβλωτικός αλλά είναι ο μοναδικός φόρος αναγκαίος να χρηματοδοτεί τις δημόσιες υπηρεσίες πρόνοιας" (13. Παραγωγή: Ανελεύθερη Γη, §6).
50 τόσα χρόνια αργότερα, ο Αμερικανός Χένρι Τζορτζ πρότεινε απερίφραστα τη φορολόγηση της προσόδου ως μόνο φόρο: ο ένας Φόρος επί της αξίας της αβελτίωτης γης (Single Tax on Land Values). Όπως είδαμε στο προηγούμενο φύλλο, ο σύγχρονος νομπελίστας J. Stiglitz επίσης τον υιοθετεί πλήρως: "δεν είναι στρεβλωτικός αλλά είναι ο μοναδικός φόρος αναγκαίος να χρηματοδοτεί τις δημόσιες υπηρεσίες πρόνοιας" (13. Παραγωγή: Ανελεύθερη Γη, §6).
Πολλοί άλλοι συναινούν.
6. Ο φόρος επί της γεωπροσόδου ονομάστηκε "γεωφορολόγηση" (land value taxation). Ας δούμε πώς λειτουργεί πολύ απλά.
Στο Δ2 έχουμε τον μόνο φόρο επί της γεωπροσόδου, δηλαδή γεωφορολόγηση.
6. Ο φόρος επί της γεωπροσόδου ονομάστηκε "γεωφορολόγηση" (land value taxation). Ας δούμε πώς λειτουργεί πολύ απλά.
Στο Δ2 έχουμε τον μόνο φόρο επί της γεωπροσόδου, δηλαδή γεωφορολόγηση.
Είναι η ίδια Πολιτεία με την πρωτεύουσα-λιμάνι.
Εδώ δεν υπάρχουν αχρησιμοποίητες τοποθεσίες. Εδώ διαφαίνεται ολοκάθαρα ο διαχωρισμός μεταξύ ιδιωτικής αξίας (15 μονάδες) και των πλεονασμάτων που είναι η δημόσια αξία.
Έτσι, όπως είδαμε σε προηγούμενα φύλλα, η Γεωφορολόγηση δεν είναι ακριβώς φόρος αλλά η επιστροφή στο Δημόσιο της Δημόσιας αξίας (ΕΔΑ).
Το σκιασμένο μέρος είναι πάλι η φορολόγηση μόνο που τώρα μένει πάνω από το επίπεδο μισθών δίχως να αφαιρεί καθόλου από αυτούς και αποκομίζει μόνο τις δημόσιες αξίες.
Σε αντίθεση με άλλα φορολογικά συστήματα όπου οι φόροι μετακυλίονται στις τιμές διάφορων αγαθών και υπηρεσιών στρεβλώνοντας την οικονομία, ο φόρος επί της προσόδου, όπως δείχνουν ο Σμιθ, ο Ρικάρντο και ο Στίγκλιτς, δεν είναι στρεβλωτικός διότι δεν μπορεί να μετατοπισθεί!
Για να μετακυλισθεί αυτός ο φόρος στις τιμές των προϊόντων των διάφορων παραγωγών, θα πρέπει να συμφωνήσουν όλοι οι παραγωγοί να αυξήσουν όλες τις τιμές, οπότε δεν κάνει καμιά διαφορά αφού ο συσχετισμός μεταξύ τους παραμένει ο ίδιος και οι εργαζόμενοι θα πάρουν αύξηση. Αν όμως μόνο μερικοί αυξήσουν τις τιμές τους, οι καταναλωτές θα αγοράζουν τα πιο φθηνά προϊόντα.
Υπάρχει ακόμα μια σοβαρή άποψη.
Σε αντίθεση με άλλα φορολογικά συστήματα όπου οι φόροι μετακυλίονται στις τιμές διάφορων αγαθών και υπηρεσιών στρεβλώνοντας την οικονομία, ο φόρος επί της προσόδου, όπως δείχνουν ο Σμιθ, ο Ρικάρντο και ο Στίγκλιτς, δεν είναι στρεβλωτικός διότι δεν μπορεί να μετατοπισθεί!Για να μετακυλισθεί αυτός ο φόρος στις τιμές των προϊόντων των διάφορων παραγωγών, θα πρέπει να συμφωνήσουν όλοι οι παραγωγοί να αυξήσουν όλες τις τιμές, οπότε δεν κάνει καμιά διαφορά αφού ο συσχετισμός μεταξύ τους παραμένει ο ίδιος και οι εργαζόμενοι θα πάρουν αύξηση. Αν όμως μόνο μερικοί αυξήσουν τις τιμές τους, οι καταναλωτές θα αγοράζουν τα πιο φθηνά προϊόντα.
Υπάρχει ακόμα μια σοβαρή άποψη.
Είδαμε στα φύλλα 12 και 13 πως η αξία ενός εδάφους, ενός αγροκτήματος στην ύπαιθρο, ή ενός οικοπέδου στην πόλη, αντανακλά την ίδια τη γεωπρόσοδο.
Έτσι η φορολόγηση θα υπολογίζεται με βάση τις τιμές των εδαφών σε κάθε περιοχή (ή ζώνη παραγωγής), άσχετα με την καλλιέργεια ή το κτίσμα πάνω στο έδαφος.
Συνεπώς εδάφη δεν θα μένουν αχρησιμοποίητα μέσα στις παραγωγικές ζώνες αφού θα είναι ασύμφορο για τους κατόχους να μην τα χρησιμοποιούν, ενώ θα πληρώνουν τον φόρο.
Μετά, η γεωφορολόγηση δεν είναι πολυδάπανο σύστημα.
Μετά, η γεωφορολόγηση δεν είναι πολυδάπανο σύστημα.
Ένα μικρό γραφείο στο Υπουργείο Οικονομικών με λιγοστούς υπαλλήλους μπορούν σε λίγες μέρες, αν όχι σε λίγες ώρες, να μάθουν (από μεσίτες) τις τρέχουσες τιμές των εδαφών σε κάθε περιοχή της Χώρας.
Έτσι με έναν καλό ηλεκτρονικό υπολογιστή, αν όχι με το νου τους, μπορούν να υπολογίσουν τον σχετικό φόρο για κάθε ζώνη και κάθε τεμάχιο.
Σε ένα πολυώροφο κτίριο γραφείων με διαφορετικές ιδιοκτησίες, ο φόρος για το σύνολο οικόπεδο θα μοιράζεται κατ’ αναλογία των ποσοστών ιδιοκτησίας.
Τέλος, και αυτό το σημείο έχει τεράστια σημασία, δεν θα υπάρχει διαφθορά και χρηματισμός. Οι αξίες των γαιών είναι γνωστές όχι μόνο στους μεσίτες και στους εφόρους αλλά και στους ίδιους τους παραγωγούς.
Τέλος, και αυτό το σημείο έχει τεράστια σημασία, δεν θα υπάρχει διαφθορά και χρηματισμός. Οι αξίες των γαιών είναι γνωστές όχι μόνο στους μεσίτες και στους εφόρους αλλά και στους ίδιους τους παραγωγούς.
Και, αφού η οικονομία είναι δυναμική και όχι στατική, κάθε 2-3 χρόνια θα γίνεται μια επανεκτίμηση των αξιών.
Κανείς δεν θα μπορεί να φοροδιαφεύγει ούτε θα υπάρχουν χαριστικές εκτιμήσεις. Εδώ θα υπάρχει πραγματική διαφάνεια, αναγκαστική νομιμοφροσύνη.
1. Φορολογική Μεταρρύθμιση, Α
1. Λόγος για φορολογική μεταρρύθμιση γίνεται συχνότατα στη χώρα μας, όπου, ας μην παραπονιόμαστε, οι φόροι αλλάζουν με τη συχνότητα της γυναικείας μόδας.
Αυτή την εποχή όμως (χειμώνας 2012) οι Εταίροι και δανειστές μας στην Ευρώπη και στο ΔΝΤ επιμένουν πιεστικά για τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού μας συστήματος. Όχι όμως και για ριζική μεταρρύθμιση!
Στην πραγματικότητα, παντού η φορολογία είναι περίπλοκη και μπορεί εύκολα να συνεπάγεται διαφθορά, δωροδοκία, και φοροδιαφυγή κι ένα εντονότατο αίσθημα καταπιεστικής αδικίας. Το αίσθημα της αδικίας έχει διάφορες απόψεις: ο φορολογούμενος νιώθει πως ίσως πληρώνει περισσότερα από άλλους• πως όσο πιο πολύ εργάζεται και κερδίζει, τόσο πιο πολύ φορολογείται, ενώ άλλοι εργάζονται λιγότερο και φορολογούνται λιγότερο• επίσης πως οι αντιπαροχές του κράτους (ασφάλεια, παιδεία, υγειονομική περίθαλψη, και άλλες υπηρεσίες) είναι υποδεέστερες ή ανεπαρκείς.
Μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση;
Ναι! Υπάρχει ένα πιο απλό, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα που αν δεν εκμηδενίζει τουλάχιστον περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες αδικίας, απάτης και διαφθοράς. Αυτό εφαρμόζεται μερικώς σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, στη Δανία, Νέα Ζηλανδία και αλλού.
Επίσης προωθεί έντονα την οικονομική ανάπτυξη.
2. Αυτό το σύστημα είναι απλό και αποτελεσματικό διότι βασίζεται στην ίδια τη φύση της παραγωγής, δηλαδή την πεμπτουσία της οικονομίας. Ας δούμε τι σημαίνει αυτό.
Σε μια οποιαδήποτε οικονομία, σε μια μικρή, μεγάλη, δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση, κάθε προϊόν της παραγωγής, όπως και το Εθνικό Προϊόν σε μια Πολιτεία, εμπεριέχει δύο αξίες: η μια προέρχεται από την εργασία του ατόμου (ή, ατόμων) και η άλλη από την ύπαρξη και προοδευτική ανάπτυξη της κοινότητας ή Πολιτείας.
Κλασικοί οικονομολόγοι όπως ο Alfred Marshall (Principle of Economics Λονδίνο 1890) και μετακλασικοί όπως ο R. Burgess (Public Revenue without Taxation Λονδίνο 1993), ο Ν. Καζάνας (Κοινωνία δίχως Φόρους Αθήνα 1996) και άλλοι αναγνωρίζουν αυτές τις δύο αξίες στα γραπτά τους. Οι κομμουνιστές όλοι, παρεμπιπτόντως, εμμένουν στη στρεβλή αντίληψη πως ο Μαρξ μιλάει μόνο για τη μια μοναδική αξία που παράγουν οι εργάτες• αλλά ο Μαρξ τόνισε στο ώριμο έργο του Κριτική του Προγράμματος Γκότα (1875): “Η εργασία δεν είναι η μόνη πηγή πλούτου [=δηλαδή αξιών ή αγαθών και υπηρεσιών που οι άνθρωποι επιθυμούν να έχουν]. Η Φύση εξίσου δημιουργεί αξίες...όπως και η εργασία” (Εκδ. Κορόντζη, Αθήνα 1976).
3. Η αξία ή τιμή λοιπόν ενός προϊόντος ή του συνόλου της ετήσιας παραγωγής μιας επιχείρησης, έχει ένα συστατικό που προέρχεται από την προσπάθεια του εργαζόμενου και ένα που προέρχεται από την ύπαρξη της κοινωνίας και των υπηρεσιών που αυτή προσφέρει. Το πρώτο ονομάζεται “ιδιωτικό μερίδιο (ή αξία)” και το δεύτερο “δημόσιο”. Ας επεξηγήσουμε αυτό το δεύτερο.
Ο οικονομολόγος Αθ. Κανελλόπουλος, υπουργός στη μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, έγραψε: “Σ’ ένα περιορισμένο εδαφικό χώρο σωρεύεται και πλούτος και δύναμη και γνώση και πληροφόρηση και πολιτισμός... Αγοράζοντας χώρο στη πόλη, δεν εξασφαλίζεις απλώς τόπο εγκατάστασης. Αγοράζεις χρόνο, πληροφόρηση, αμεσότητα, σύνολο υπηρεσιών.” (Δική μου έμφαση: σ 120 Η Οικονομία ανάμεσα στο Χθες και το Αύριο Αθήνα 1980.)
Τέτοια είναι η συνεισφορά της κοινότητας ή Πολιτείας: χρόνος, πληροφόρηση, αμεσότητα, σύνολο υπηρεσιών – και ακόμα, πολιτισμικές εκδηλώσεις, εξειδικευμένη τεχνολογία, συγκοινωνίες, σύνδεση με ευρύτερες περιοχές και ξένες χώρες κλπ. Αυτά όλα βρίσκονται στην πρωτεύουσα και σε ολοένα λιγότερο βαθμό σε μεγάλες πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά, βουνοκορφές.
Αυτή η συνεισφορά είναι το δημόσιο τμήμα της αξίας ή τιμής ενός προϊόντος ή του συνόλου οποιασδήποτε ετήσιας παραγωγής.
Μια ορθολογικά σχεδιασμένη φορολόγηση θα επικεντρωθεί σε αυτό το δημόσιο τμήμα της αξίας του προϊόντος και καθόλου στο ιδιωτικό. Καθώς δε η αξία αυτή δημιουργείται από την κοινωνία ή Πολιτεία, το να απο-δίδεται πίσω σε κείνη δεν είναι φόρος με τη στενή έννοια αλλά μια μορφή ανταμοιβής.
4. Το τωρινό φορολογικό σύστημα είναι παντελώς παράλογο, αυθαίρετο, αναποτελεσματικό, συγχυσμένο και άδικο. Λέγεται ‘αναλογικό’ ή ‘προοδευτικό’.
Η αντίληψη πως όλοι πρέπει να συνεισφέρουν ανάλογα με την εισοδηματική δύναμή τους ακούγεται πολύ λογική, αλλά μόνο για όσους γλιστρούν στην επιφάνεια της ζωής και δεν κοιτούν βαθύτερα.
Όλοι γνωρίζουμε πως το σύστημα επιτρέπει ευρύτατη διαφθορά: αφενός εφοριακοί που χρηματίζονται και αφετέρου φορολογούμενοι που φοροδιαφεύγουν. Η κατάσταση είναι τόσο γνωστή που δεν χρειάζονται άλλα σχόλια.
Μετά, καθώς φορολογούνται οι χαμηλόμισθοι και μικρο-συνταξιούχοι, μειώνεται το πραγματικό εισόδημά τους και, συνεπώς, η αγοραστική τους ικανότητα. Στην πράξη, όλοι αυτοί, που αποτελούν τη μάζα του λαού, μένουν φτωχοί ή γίνονται φτωχότεροι και έχουν ανάγκη από τις παροχές του Κράτους Προνοίας, δηλαδή από κρατική ελεημοσύνη – που συνήθως είναι χαμηλής ποιότητας.
Στην πραγματικότητα εξετάζοντας την εικοσαετία 1972-1992 βλέπουμε πως, παρά την κάποια άνοδο μισθών, ειδικά επί κυβερνήσεων Α. Παπανδρέου που έδιναν διογκωμένες αυξήσεις, οι μισθοί και τα κέρδη διατηρούν περίπου τα ίδια ποσοστά του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, όπως δείχνει ο πίνακας του Υπουργείου Οικονομικών:
Αλλά μακρόχρονα, πιο βλαβερή συνέπεια είναι ο πληθωρισμός καθώς οι φόροι μετακυλίονται στις τιμές αγαθών και υπηρεσιών και τις φουσκώνουν.
Οι εργαζόμενοι ζητούν και παίρνουν αυξήσεις, οι οποίες χάνουν ένα μέρος τους σε φόρους. Αυτές οι αυξήσεις επίσης μετακυλίονται κάποια ώρα στις τιμές και πάει λέγοντας ο φαύλος κύκλος.
Ο R.G. Holcombe επίσης έδειξε σαφώς ότι με τη μετακύλιση των φόρων και παρά την ευνοϊκή φορολόγηση των χαμηλόμισθων και τα χαριστικά επιδόματά τους, σε μια περίοδο 25 ετών τα προγράμματα ανακατανομής εισοδημάτων δεν έχουν ουσιαστική επίδραση: οι φτωχοί μένουν φτωχοί και οι πλούσιοι πλουσιότεροι! (Σ 286-8, Public Sector Economics 1987 Wadsworth, CA.)
O R. Burgess εκφράζει όμοιες σκέψεις: “Είναι δυνατόν η άνοδος τιμών να συνεχίζεται επ’ άπειρον και ο πληθωρισμός να είναι μια επίμονη χρόνια κατάσταση» (σ 58, Public Revenue without Taxation Λονδίνο 1992).
5. Μια άλλη άποψη του ‘αναλογικού’ ή ‘προοδευτικού’ μας συστήματος φορολογίας είναι περιοριστική και αποθαρρυντική.
Ας φανταστούμε δύο βιβλιοχαρτοπωλεία ή σουβλατζίδικα ή μανάβικα ή οποιαδήποτε άλλη μικρή επιχείρηση. Σε κάθε περίπτωση ο ένας επιχειρηματίας εργάζεται το κανονικό ωράριο, κλείνει στις γιορτές και με κάθε ευκαιρία συμμετέχει σε απεργίες ή διαδηλώσεις. Ο άλλος εργάζεται 2-3 ώρες πιο πολύ, ανοίγει και στις γιορτές όποτε μπορεί. Ο δεύτερος έχει, όπως είναι ευνόητο, μεγαλύτερα έσοδα.
Τι κάνει η κολοβή φορολογία μας;...Σπεύδει να ρουφήξει περισσότερο φόρο από τον εργατικό επιχειρηματία. Στον τεμπέλη δίνει φοροαπαλλαγές και επιδόματα – χρήματα που προέρχονται από τους πιο ευσυνείδητους και ικανούς επιχειρηματίες!
6. Είναι αξιοπερίεργο πως οι συντηρητικές ή (νεο-)φιλελεύθερες κυβερνήσεις και σοσιαλιστικές ή προοδευτικές εφαρμόζουν και διατηρούν αυτό το αναποτελεσματικό, παράλογο και απεχθέστατο σύστημα που τιμωρεί την εργατικότητα βάζοντας περιορισμούς στην ανάπτυξη ενώ επικροτεί και κανακεύει τη φυγοπονία και, γενικότερα, τη διαφθορά.
Γιατί διαιωνίζεται αυτό το σαχλό σύστημα;... Για τρεις απλούστατους λόγους :
(α) Εδώ, όπως αλλού, λειτουργεί η φοβερή δύναμη της αδράνειας. Αυτό το σύστημα έχουμε, αυτό κληρονομήσαμε, αυτό εφαρμόζεται σε άλλες χώρες – και δεν γνωρίζουμε κάτι καλύτερο.
(β) Υπάρχει όντως άγνοια στις μάζες των πολιτών. Τα εκατομμύρια των κοινών ανθρώπων δεν έχουν την απαραίτητη πληροφόρηση και νομίζουν πως οι πολιτικοί και οι εξειδικευμένοι “επιστήμονες” οικονομολόγοι ξέρουν τι κάνουν, καθώς εφαρμόζουν το τωρινό σύστημα. (Το πρώτο-εφάρμοσε ο Βρετανός πρωθυπουργός Πιτ στη δεκαετία του 1790 και στην Ελλάδα μας ο Καποδίστριας το 1830: άμεση φορολογία εισοδήματος σε “προοδευτική” κλίμακα 10%-25%.)
(γ) Υπάρχουν ισχυρά συμφέροντα που θέλουν να αισχροκερδούν σε βάρος του κράτους και της κοινωνίας. Δεν είναι μόνο εφοριακοί και φορολογούμενοι με μεγάλα εισοδήματα που επωφελούνται: όλοι αυτοί συνδέονται με πολιτικούς, δημοσιογράφους, συνδικαλιστές και υπαλλήλους σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Πάρα πολλοί πολίτες έχουν αφανή έσοδα από τη διαφθορά.
7. Οι κάθε λογής οικονομολόγοι και κυρίως οι πανεπιστημιακοί αποτελούν μια φοβερά αξιοπερίεργη περίπτωση όσον αφορά αυτό το θέμα. Διότι γνωρίζουν κάλλιστα πως υπάρχει μια όλως διαφορετική μέθοδος φορολόγησης, το γράφουν στα εγχειρίδια Οικονομολογίας, κάποτε το αναφέρουν και σε ομιλίες τους – ΑΛΛΑ δεν την προωθούν!
Ίσως να μην είχε άδικο, αν κάποιος τους κατηγορούσε για απάτη. Αλλά ίσως πιο πιθανά πάσχουν από αδράνεια ή δειλία.
Αξιοσημείωτο είναι πως τη μέθοδο αυτή τη γνώριζαν μερικοί αγωνιστές του 1821 και διατύπωναν την κεντρική αρχή απλοϊκότατα. Έτσι μια εγκύκλιος του Μινιστέριου [=υπουργείου] Εσωτερικών, 6/5/1822, ‘Προς Εφόρους Μαραθωνησίου και Καπητάνους Μάνης’ έχει την εισήγηση –
Όλα τα εις την ελευθέραν Ελληνικήν γην Τούρκικα κτήματα να λογίζονται εθνικά, και να δουλεύονται παρ’ εκείνων που τα εδούλευον, αι δε πρόσοδοι αυτών να εμβαίνουσιν εις το Εθνικό Ταμείον. (Αρχείον Ελληνικής Παλιγενεσίας, τόμος Α΄, σ 408-9.)
Η ‘πρόσοδος’ είναι το πλεόνασμα που προκύπτει σε γεωτεμάχια τα οποία, σε μια περιοχή όπου καλλιεργείται, ας πούμε, βαμβάκι, καπνός ή σιτάρι, είναι πιο εύφορα ή βρίσκονται εγγύτερα σε νερό για άρδευση, συγκοινωνίες ή αγορά κλπ και παρουσιάζουν πλεόνασμα. Αυτή η πρόσοδος (=πλεόνασμα υπεράνω της παραγωγής των υποδεέστερων ή πιο απόμακρων κτημάτων) είναι το συστατικό που ορίσαμε ως “δημόσιο τμήμα” της αξίας του προϊόντος και οφείλεται στην ίδια τη Φύση και την ύπαρξη της κοινότητας (§3, πιο πάνω).
Τα πλεονεκτικά χωράφια έχουν μεγαλύτερη αξία από τα άλλα αφού έχουν μεγαλύτερη απόδοση. Έτσι η αξία ή τιμή της γης είναι ένας καλός και ακριβής δείκτης. Εδάφη με τη χαμηλότερη αξία έχουν χαμηλότερη αποδοτικότητα κι έτσι έχουν μεν ιδιωτικό μερίδιο αλλά μόνο αμελητέο δημόσιο μερίδιο. Είναι τα εδάφη με τις μεγαλύτερες αξίες που, φυσικά, έχουν μεγαλύτερη αποδοτικότητα και δημόσιο μερίδιο.
Το ίδιο ισχύει σε όλη την επικράτεια μιας Πολιτείας. Τα οικόπεδα στις πόλεις, και δη τα κεντρικά, έχουν τεράστιες αξίες σε σύγκριση με αγροτεμάχια στην ύπαιθρο, ενώ βραχώδεις βουνοπλαγιές δίχως νερά, χώμα ή ορυκτά δεν έχουν σχεδόν καμιά αξία στην κτηματαγορά.
Έτσι το δημόσιο τμήμα και η πρόσοδος σε άγονες εκτάσεις γεωργίας και κτηνοτροφίας είναι αμελητέο μέγεθος ενώ, με βαθμιαία αύξηση σε ευφορότερα εδάφη στην ύπαιθρο και σε οικόπεδα σε πόλεις, το μέγεθος του δημόσιου τμήματος φθάνει σε αστρονομικούς αριθμούς στις κεντρικές τοποθεσίες της πρωτεύουσας.
Αυτή η δημόσια αξία ή πρόσοδος είναι το μόνο που χρειάζεται να φορολογηθεί.
8. Από τον Άνταμ Σμιθ και όλους τους κλασικούς ως τους σύγχρονους οικονομολόγους όπως οι Νομπελίστες M. Friedman και J. Stiglitz, όλοι διδάσκουν πως η φορολόγηση της προσόδου (ή η αποκομιδή της δημόσιας αξίας της παραγωγής) είναι μια ιδιαίτερα πλεονεκτική και ευεργετική μορφή φορολογίας δίχως στρεβλωτική επίδραση στην οικονομία (σ 277 H. Speight 1965 Economics: The Science of Prices and Incomes, Λονδίνο Methuen). Και ο H. E. Daly έγραψε: “Η φορολόγηση της προσόδου δεν προκαλεί στρεβλώσεις στη διευθέτηση των οικονομικών πόρων και είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος άντλησης δημόσιων εσόδων. Στον βαθμό που αυτή αντικαθιστά άλλους φόρους, η σταθερότητα στην πιο αποτελεσματική διάθεση πόρων βελτιώνεται.” (Σ 67, Steady-state Economics, Λονδίνο 1992, Earthscan.)
Με άλλα, πιο απλά λόγια αυτή η φορολόγηση δεν θα (μπορεί να) μετακυλίεται στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών, ενώ οι εργαζόμενοι θα αμείβονται πολύ περισσότερο και θα υπάρχει σταθερή ανάπτυξη. Η ευρηματικότητα, πρωτοβουλία και πρόσθετη προσπάθεια θα έχουν μεγάλες αμοιβές.
Τα ίδια έγραψαν οι Σμιθ, Ρικάρντο, Μιλ, Μάρσαλ, Φρίντμαν, Στίγκλιτς και τόσοι άλλοι γνωστοί και άγνωστοι ακαδημαϊκοί και μη.
Το γιατί δεν πιέζονται οι κυβερνήσεις να εφαρμόσουν αυτό το σύστημα είναι ακατανόητο. Το γιατί οι κυβερνήσεις δεν θέλουν να το εφαρμόσουν το εξετάσαμε στο §6 νωρίτερα.
Επιπλέον όμως, επειδή οι αξίες γαιών είναι ή γίνονται πολύ εύκολα γνωστές στους πάντες, η διαφθορά θα εξαφανιστεί και θα επικρατεί η πολυπόθητη διαφάνεια. Τα γραφεία της Εφορίας θα αρκούνται με λίγο χώρο και ελάχιστους υπαλλήλους.
Να λοιπόν ένα καθαρό, αποτελεσματικό, αντιπληθωριστικό, αναπτυξιακό σύστημα που δεν αποθαρρύνει την εργασία και δίνει πίσω στο Δημόσιο αυτό που δημιουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες και η προοδευτική ανάπτυξη της κοινωνίας.
Στην πραγματικότητα, παντού η φορολογία είναι περίπλοκη και μπορεί εύκολα να συνεπάγεται διαφθορά, δωροδοκία, και φοροδιαφυγή κι ένα εντονότατο αίσθημα καταπιεστικής αδικίας. Το αίσθημα της αδικίας έχει διάφορες απόψεις: ο φορολογούμενος νιώθει πως ίσως πληρώνει περισσότερα από άλλους• πως όσο πιο πολύ εργάζεται και κερδίζει, τόσο πιο πολύ φορολογείται, ενώ άλλοι εργάζονται λιγότερο και φορολογούνται λιγότερο• επίσης πως οι αντιπαροχές του κράτους (ασφάλεια, παιδεία, υγειονομική περίθαλψη, και άλλες υπηρεσίες) είναι υποδεέστερες ή ανεπαρκείς.
Μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση;
Ναι! Υπάρχει ένα πιο απλό, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα που αν δεν εκμηδενίζει τουλάχιστον περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες αδικίας, απάτης και διαφθοράς. Αυτό εφαρμόζεται μερικώς σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, στη Δανία, Νέα Ζηλανδία και αλλού.
Επίσης προωθεί έντονα την οικονομική ανάπτυξη.
2. Αυτό το σύστημα είναι απλό και αποτελεσματικό διότι βασίζεται στην ίδια τη φύση της παραγωγής, δηλαδή την πεμπτουσία της οικονομίας. Ας δούμε τι σημαίνει αυτό.
Σε μια οποιαδήποτε οικονομία, σε μια μικρή, μεγάλη, δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση, κάθε προϊόν της παραγωγής, όπως και το Εθνικό Προϊόν σε μια Πολιτεία, εμπεριέχει δύο αξίες: η μια προέρχεται από την εργασία του ατόμου (ή, ατόμων) και η άλλη από την ύπαρξη και προοδευτική ανάπτυξη της κοινότητας ή Πολιτείας.
Κλασικοί οικονομολόγοι όπως ο Alfred Marshall (Principle of Economics Λονδίνο 1890) και μετακλασικοί όπως ο R. Burgess (Public Revenue without Taxation Λονδίνο 1993), ο Ν. Καζάνας (Κοινωνία δίχως Φόρους Αθήνα 1996) και άλλοι αναγνωρίζουν αυτές τις δύο αξίες στα γραπτά τους. Οι κομμουνιστές όλοι, παρεμπιπτόντως, εμμένουν στη στρεβλή αντίληψη πως ο Μαρξ μιλάει μόνο για τη μια μοναδική αξία που παράγουν οι εργάτες• αλλά ο Μαρξ τόνισε στο ώριμο έργο του Κριτική του Προγράμματος Γκότα (1875): “Η εργασία δεν είναι η μόνη πηγή πλούτου [=δηλαδή αξιών ή αγαθών και υπηρεσιών που οι άνθρωποι επιθυμούν να έχουν]. Η Φύση εξίσου δημιουργεί αξίες...όπως και η εργασία” (Εκδ. Κορόντζη, Αθήνα 1976).
3. Η αξία ή τιμή λοιπόν ενός προϊόντος ή του συνόλου της ετήσιας παραγωγής μιας επιχείρησης, έχει ένα συστατικό που προέρχεται από την προσπάθεια του εργαζόμενου και ένα που προέρχεται από την ύπαρξη της κοινωνίας και των υπηρεσιών που αυτή προσφέρει. Το πρώτο ονομάζεται “ιδιωτικό μερίδιο (ή αξία)” και το δεύτερο “δημόσιο”. Ας επεξηγήσουμε αυτό το δεύτερο.
Ο οικονομολόγος Αθ. Κανελλόπουλος, υπουργός στη μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, έγραψε: “Σ’ ένα περιορισμένο εδαφικό χώρο σωρεύεται και πλούτος και δύναμη και γνώση και πληροφόρηση και πολιτισμός... Αγοράζοντας χώρο στη πόλη, δεν εξασφαλίζεις απλώς τόπο εγκατάστασης. Αγοράζεις χρόνο, πληροφόρηση, αμεσότητα, σύνολο υπηρεσιών.” (Δική μου έμφαση: σ 120 Η Οικονομία ανάμεσα στο Χθες και το Αύριο Αθήνα 1980.)
Τέτοια είναι η συνεισφορά της κοινότητας ή Πολιτείας: χρόνος, πληροφόρηση, αμεσότητα, σύνολο υπηρεσιών – και ακόμα, πολιτισμικές εκδηλώσεις, εξειδικευμένη τεχνολογία, συγκοινωνίες, σύνδεση με ευρύτερες περιοχές και ξένες χώρες κλπ. Αυτά όλα βρίσκονται στην πρωτεύουσα και σε ολοένα λιγότερο βαθμό σε μεγάλες πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά, βουνοκορφές.
Αυτή η συνεισφορά είναι το δημόσιο τμήμα της αξίας ή τιμής ενός προϊόντος ή του συνόλου οποιασδήποτε ετήσιας παραγωγής.
Μια ορθολογικά σχεδιασμένη φορολόγηση θα επικεντρωθεί σε αυτό το δημόσιο τμήμα της αξίας του προϊόντος και καθόλου στο ιδιωτικό. Καθώς δε η αξία αυτή δημιουργείται από την κοινωνία ή Πολιτεία, το να απο-δίδεται πίσω σε κείνη δεν είναι φόρος με τη στενή έννοια αλλά μια μορφή ανταμοιβής.
4. Το τωρινό φορολογικό σύστημα είναι παντελώς παράλογο, αυθαίρετο, αναποτελεσματικό, συγχυσμένο και άδικο. Λέγεται ‘αναλογικό’ ή ‘προοδευτικό’.
Η αντίληψη πως όλοι πρέπει να συνεισφέρουν ανάλογα με την εισοδηματική δύναμή τους ακούγεται πολύ λογική, αλλά μόνο για όσους γλιστρούν στην επιφάνεια της ζωής και δεν κοιτούν βαθύτερα.
Όλοι γνωρίζουμε πως το σύστημα επιτρέπει ευρύτατη διαφθορά: αφενός εφοριακοί που χρηματίζονται και αφετέρου φορολογούμενοι που φοροδιαφεύγουν. Η κατάσταση είναι τόσο γνωστή που δεν χρειάζονται άλλα σχόλια.
Μετά, καθώς φορολογούνται οι χαμηλόμισθοι και μικρο-συνταξιούχοι, μειώνεται το πραγματικό εισόδημά τους και, συνεπώς, η αγοραστική τους ικανότητα. Στην πράξη, όλοι αυτοί, που αποτελούν τη μάζα του λαού, μένουν φτωχοί ή γίνονται φτωχότεροι και έχουν ανάγκη από τις παροχές του Κράτους Προνοίας, δηλαδή από κρατική ελεημοσύνη – που συνήθως είναι χαμηλής ποιότητας.
Στην πραγματικότητα εξετάζοντας την εικοσαετία 1972-1992 βλέπουμε πως, παρά την κάποια άνοδο μισθών, ειδικά επί κυβερνήσεων Α. Παπανδρέου που έδιναν διογκωμένες αυξήσεις, οι μισθοί και τα κέρδη διατηρούν περίπου τα ίδια ποσοστά του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, όπως δείχνει ο πίνακας του Υπουργείου Οικονομικών:
Αλλά μακρόχρονα, πιο βλαβερή συνέπεια είναι ο πληθωρισμός καθώς οι φόροι μετακυλίονται στις τιμές αγαθών και υπηρεσιών και τις φουσκώνουν.
Οι εργαζόμενοι ζητούν και παίρνουν αυξήσεις, οι οποίες χάνουν ένα μέρος τους σε φόρους. Αυτές οι αυξήσεις επίσης μετακυλίονται κάποια ώρα στις τιμές και πάει λέγοντας ο φαύλος κύκλος.
Ο R.G. Holcombe επίσης έδειξε σαφώς ότι με τη μετακύλιση των φόρων και παρά την ευνοϊκή φορολόγηση των χαμηλόμισθων και τα χαριστικά επιδόματά τους, σε μια περίοδο 25 ετών τα προγράμματα ανακατανομής εισοδημάτων δεν έχουν ουσιαστική επίδραση: οι φτωχοί μένουν φτωχοί και οι πλούσιοι πλουσιότεροι! (Σ 286-8, Public Sector Economics 1987 Wadsworth, CA.)
O R. Burgess εκφράζει όμοιες σκέψεις: “Είναι δυνατόν η άνοδος τιμών να συνεχίζεται επ’ άπειρον και ο πληθωρισμός να είναι μια επίμονη χρόνια κατάσταση» (σ 58, Public Revenue without Taxation Λονδίνο 1992).
5. Μια άλλη άποψη του ‘αναλογικού’ ή ‘προοδευτικού’ μας συστήματος φορολογίας είναι περιοριστική και αποθαρρυντική.
Ας φανταστούμε δύο βιβλιοχαρτοπωλεία ή σουβλατζίδικα ή μανάβικα ή οποιαδήποτε άλλη μικρή επιχείρηση. Σε κάθε περίπτωση ο ένας επιχειρηματίας εργάζεται το κανονικό ωράριο, κλείνει στις γιορτές και με κάθε ευκαιρία συμμετέχει σε απεργίες ή διαδηλώσεις. Ο άλλος εργάζεται 2-3 ώρες πιο πολύ, ανοίγει και στις γιορτές όποτε μπορεί. Ο δεύτερος έχει, όπως είναι ευνόητο, μεγαλύτερα έσοδα.
Τι κάνει η κολοβή φορολογία μας;...Σπεύδει να ρουφήξει περισσότερο φόρο από τον εργατικό επιχειρηματία. Στον τεμπέλη δίνει φοροαπαλλαγές και επιδόματα – χρήματα που προέρχονται από τους πιο ευσυνείδητους και ικανούς επιχειρηματίες!
6. Είναι αξιοπερίεργο πως οι συντηρητικές ή (νεο-)φιλελεύθερες κυβερνήσεις και σοσιαλιστικές ή προοδευτικές εφαρμόζουν και διατηρούν αυτό το αναποτελεσματικό, παράλογο και απεχθέστατο σύστημα που τιμωρεί την εργατικότητα βάζοντας περιορισμούς στην ανάπτυξη ενώ επικροτεί και κανακεύει τη φυγοπονία και, γενικότερα, τη διαφθορά.
Γιατί διαιωνίζεται αυτό το σαχλό σύστημα;... Για τρεις απλούστατους λόγους :
(α) Εδώ, όπως αλλού, λειτουργεί η φοβερή δύναμη της αδράνειας. Αυτό το σύστημα έχουμε, αυτό κληρονομήσαμε, αυτό εφαρμόζεται σε άλλες χώρες – και δεν γνωρίζουμε κάτι καλύτερο.
(β) Υπάρχει όντως άγνοια στις μάζες των πολιτών. Τα εκατομμύρια των κοινών ανθρώπων δεν έχουν την απαραίτητη πληροφόρηση και νομίζουν πως οι πολιτικοί και οι εξειδικευμένοι “επιστήμονες” οικονομολόγοι ξέρουν τι κάνουν, καθώς εφαρμόζουν το τωρινό σύστημα. (Το πρώτο-εφάρμοσε ο Βρετανός πρωθυπουργός Πιτ στη δεκαετία του 1790 και στην Ελλάδα μας ο Καποδίστριας το 1830: άμεση φορολογία εισοδήματος σε “προοδευτική” κλίμακα 10%-25%.)
(γ) Υπάρχουν ισχυρά συμφέροντα που θέλουν να αισχροκερδούν σε βάρος του κράτους και της κοινωνίας. Δεν είναι μόνο εφοριακοί και φορολογούμενοι με μεγάλα εισοδήματα που επωφελούνται: όλοι αυτοί συνδέονται με πολιτικούς, δημοσιογράφους, συνδικαλιστές και υπαλλήλους σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Πάρα πολλοί πολίτες έχουν αφανή έσοδα από τη διαφθορά.
7. Οι κάθε λογής οικονομολόγοι και κυρίως οι πανεπιστημιακοί αποτελούν μια φοβερά αξιοπερίεργη περίπτωση όσον αφορά αυτό το θέμα. Διότι γνωρίζουν κάλλιστα πως υπάρχει μια όλως διαφορετική μέθοδος φορολόγησης, το γράφουν στα εγχειρίδια Οικονομολογίας, κάποτε το αναφέρουν και σε ομιλίες τους – ΑΛΛΑ δεν την προωθούν!
Ίσως να μην είχε άδικο, αν κάποιος τους κατηγορούσε για απάτη. Αλλά ίσως πιο πιθανά πάσχουν από αδράνεια ή δειλία.
Αξιοσημείωτο είναι πως τη μέθοδο αυτή τη γνώριζαν μερικοί αγωνιστές του 1821 και διατύπωναν την κεντρική αρχή απλοϊκότατα. Έτσι μια εγκύκλιος του Μινιστέριου [=υπουργείου] Εσωτερικών, 6/5/1822, ‘Προς Εφόρους Μαραθωνησίου και Καπητάνους Μάνης’ έχει την εισήγηση –
Όλα τα εις την ελευθέραν Ελληνικήν γην Τούρκικα κτήματα να λογίζονται εθνικά, και να δουλεύονται παρ’ εκείνων που τα εδούλευον, αι δε πρόσοδοι αυτών να εμβαίνουσιν εις το Εθνικό Ταμείον. (Αρχείον Ελληνικής Παλιγενεσίας, τόμος Α΄, σ 408-9.)
Η ‘πρόσοδος’ είναι το πλεόνασμα που προκύπτει σε γεωτεμάχια τα οποία, σε μια περιοχή όπου καλλιεργείται, ας πούμε, βαμβάκι, καπνός ή σιτάρι, είναι πιο εύφορα ή βρίσκονται εγγύτερα σε νερό για άρδευση, συγκοινωνίες ή αγορά κλπ και παρουσιάζουν πλεόνασμα. Αυτή η πρόσοδος (=πλεόνασμα υπεράνω της παραγωγής των υποδεέστερων ή πιο απόμακρων κτημάτων) είναι το συστατικό που ορίσαμε ως “δημόσιο τμήμα” της αξίας του προϊόντος και οφείλεται στην ίδια τη Φύση και την ύπαρξη της κοινότητας (§3, πιο πάνω).
Τα πλεονεκτικά χωράφια έχουν μεγαλύτερη αξία από τα άλλα αφού έχουν μεγαλύτερη απόδοση. Έτσι η αξία ή τιμή της γης είναι ένας καλός και ακριβής δείκτης. Εδάφη με τη χαμηλότερη αξία έχουν χαμηλότερη αποδοτικότητα κι έτσι έχουν μεν ιδιωτικό μερίδιο αλλά μόνο αμελητέο δημόσιο μερίδιο. Είναι τα εδάφη με τις μεγαλύτερες αξίες που, φυσικά, έχουν μεγαλύτερη αποδοτικότητα και δημόσιο μερίδιο.
Το ίδιο ισχύει σε όλη την επικράτεια μιας Πολιτείας. Τα οικόπεδα στις πόλεις, και δη τα κεντρικά, έχουν τεράστιες αξίες σε σύγκριση με αγροτεμάχια στην ύπαιθρο, ενώ βραχώδεις βουνοπλαγιές δίχως νερά, χώμα ή ορυκτά δεν έχουν σχεδόν καμιά αξία στην κτηματαγορά.
Έτσι το δημόσιο τμήμα και η πρόσοδος σε άγονες εκτάσεις γεωργίας και κτηνοτροφίας είναι αμελητέο μέγεθος ενώ, με βαθμιαία αύξηση σε ευφορότερα εδάφη στην ύπαιθρο και σε οικόπεδα σε πόλεις, το μέγεθος του δημόσιου τμήματος φθάνει σε αστρονομικούς αριθμούς στις κεντρικές τοποθεσίες της πρωτεύουσας.
Αυτή η δημόσια αξία ή πρόσοδος είναι το μόνο που χρειάζεται να φορολογηθεί.
8. Από τον Άνταμ Σμιθ και όλους τους κλασικούς ως τους σύγχρονους οικονομολόγους όπως οι Νομπελίστες M. Friedman και J. Stiglitz, όλοι διδάσκουν πως η φορολόγηση της προσόδου (ή η αποκομιδή της δημόσιας αξίας της παραγωγής) είναι μια ιδιαίτερα πλεονεκτική και ευεργετική μορφή φορολογίας δίχως στρεβλωτική επίδραση στην οικονομία (σ 277 H. Speight 1965 Economics: The Science of Prices and Incomes, Λονδίνο Methuen). Και ο H. E. Daly έγραψε: “Η φορολόγηση της προσόδου δεν προκαλεί στρεβλώσεις στη διευθέτηση των οικονομικών πόρων και είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος άντλησης δημόσιων εσόδων. Στον βαθμό που αυτή αντικαθιστά άλλους φόρους, η σταθερότητα στην πιο αποτελεσματική διάθεση πόρων βελτιώνεται.” (Σ 67, Steady-state Economics, Λονδίνο 1992, Earthscan.)
Με άλλα, πιο απλά λόγια αυτή η φορολόγηση δεν θα (μπορεί να) μετακυλίεται στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών, ενώ οι εργαζόμενοι θα αμείβονται πολύ περισσότερο και θα υπάρχει σταθερή ανάπτυξη. Η ευρηματικότητα, πρωτοβουλία και πρόσθετη προσπάθεια θα έχουν μεγάλες αμοιβές.
Τα ίδια έγραψαν οι Σμιθ, Ρικάρντο, Μιλ, Μάρσαλ, Φρίντμαν, Στίγκλιτς και τόσοι άλλοι γνωστοί και άγνωστοι ακαδημαϊκοί και μη.
Το γιατί δεν πιέζονται οι κυβερνήσεις να εφαρμόσουν αυτό το σύστημα είναι ακατανόητο. Το γιατί οι κυβερνήσεις δεν θέλουν να το εφαρμόσουν το εξετάσαμε στο §6 νωρίτερα.
Επιπλέον όμως, επειδή οι αξίες γαιών είναι ή γίνονται πολύ εύκολα γνωστές στους πάντες, η διαφθορά θα εξαφανιστεί και θα επικρατεί η πολυπόθητη διαφάνεια. Τα γραφεία της Εφορίας θα αρκούνται με λίγο χώρο και ελάχιστους υπαλλήλους.
Να λοιπόν ένα καθαρό, αποτελεσματικό, αντιπληθωριστικό, αναπτυξιακό σύστημα που δεν αποθαρρύνει την εργασία και δίνει πίσω στο Δημόσιο αυτό που δημιουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες και η προοδευτική ανάπτυξη της κοινωνίας.
2,Φορολογική Μεταρρύθμιση, Β
1. Η σύγχυση που επικρατεί γενικά στην Οικονομολογία διαφαίνεται καθαρά και στη φορολογία. Στις μέρες μας (Φεβ 2012) συζητείται πάλι το θέμα της φορολογικής μεταρρύθμισης στο υπουργείο Οικονομίας καθώς η Τρόικα του ΔΝΤ πιέζει για αλλαγές που θα επιφέρουν περισσότερα έσοδα στην ανίκανη κυβέρνηση των 49. (Μήπως θα έπρεπε να γίνουν 60;)
Αλλά συζητάνε για αλλαγές στα κλιμάκια εισοδημάτων, στους συντελεστές του ΦΠΑ, στις αντικειμενικές αξίες ακινήτων, στις ρυθμίσεις αποπληρωμής οφειλών με δόσεις, δηλαδή λίγα ή πολλά από τα ίδια. Μιλάμε για τροποποιήσεις υφιστάμενων φόρων, ούτε καν για πραγματικές αλλαγές.
Το τωρινό σύστημα έμμεσων και άμεσων φόρων με αυθαίρετους συντελεστές είναι, έγραψα, και παράλογο και περίπλοκο. Επιπλέον προσφέρει πολλές ευκαιρίες για απάτη και χρηματισμό, δηλαδή διαφθορά, ενώ τιμωρεί και αποθαρρύνει την εργασιακή ανάπτυξη αφού όσο πιο πολύ εργάζεται κάποιος και κερδίζει περισσότερα, τόσο πιο πολύ φορολογείται.
Αυτό το σύστημα πρέπει, όχι να μπαλώνεται κάθε τόσο εδώ κι εκεί, αλλά να πεταχτεί και τη θέση του να πάρει ένα καλύτερο – πιο λογικό, διαφανές, απλό και αποτελεσματικό.
2. Όπως έγραψα στο προηγούμενο φύλλο Φορολογική Μεταρρύθμιση Α, §7, αυτό το απλό σύστημα το γνώριζαν μερικοί αγωνιστές του 21, και το εφάρμοσαν από την άνοιξη το 1822, ωσότου, οκτώ χρόνια αργότερα, ο Καποδίστριας επέβαλε τον φόρο εισοδήματος σε «προοδευτική» κλίμακα 10%-25%. Το Εθνικό Ταμείο, στα σπάργανα του τότε, αποκόμιζε την πρόσοδο (ή το πλεόνασμα υπεράνω φτωχότερων κτημάτων) από την αγροτική παραγωγή.
Αυτή την ιδέα μπορεί να την είχαν κληρονομήσει από την Βυζαντινή παράδοση μας (Γεωργικός Νόμος, 5ος αιώνας, το «Αλληλέγγυο» του Βουλγαροκτόνου, στο 996, με το οποίο πλήρωναν ως φόρο μόνο τα μεγάλα κτήματα που είχαν πρόσοδο ή πλεόνασμα) ή από τους Γάλλους «Φυσιοκράτες» ή από τον Adam Smith (The Wealth of Nations) ή τον Thomas Paine (Agrarian Justice)
Η πρόσοδος, ή το δημόσιο τμήμα της αξίας του προϊόντος (προηγούμενο φύλλο Φορολογική Μεταρρύθμιση Α, §2-3) οφείλεται στη ύπαρξη και προοδευτική ανάπτυξη της κοινότητας σε γνώση, τεχνολογία, πολιτισμό, συγκοινωνίες, συνδέσεις με άλλα κέντρα. Μπορούμε να δούμε πως αν δεν υπήρχε η κοινότητα, η παραγωγή ενός αγρότη μόνου ή πέντε αγροτών δεν θα ήταν ούτε καν 60 μονάδες. Επίσης, πως αν οι αγρότες άλλαζαν τοποθεσίες, αλλά πάντα με ισόποση εργασία και χρήση κεφαλαίου, η παραγωγή σε κάθε τοποθεσία θα έμενε ίδια. Έτσι το πλεόνασμα ή δημόσιο τμήμα της αξίας δεν οφείλεται στην εργασία και χρήση κεφαλαίου των αγροτών αλλά στη θέση της παραγωγικής μονάδας μέσα στην ευρύτερη κοινότητα. Τέτοια είναι η φυσική κατάσταση.
Αφού λοιπόν οι πρόσοδοι οφείλονται στην ύπαρξη της κοινότητας και μόνο το υπόλοιπο στην εργασία των ατόμων, είναι φυσικό και δίκαιο αυτές να μαζεύονται ως έσοδα για το Κράτος.
3. Το πώς μαζεύονται οι πρόσοδοι, το πώς υπολογίζονται, είναι πολύ εύκολο. Στη συγκεκριμένη κοινότητα, οι τιμές των τοποθεσιών θα διαφέρουν ανάλογα με την απόδοση τους. Οι πιο παραγωγικές στη ζώνη Α θα είναι και οι πιο ακριβές· μετά θα έρχονται αυτές στη ζώνη Β, μετά στη Γ και Δ και τελευταίες στη ζώνη Ε. Η αξία της τοποθεσίας είναι ανάλογη με τη σύνολη παραγωγή της ή το πλεόνασμα (=δημόσια αξία).
Αν κάποιος ήθελε να μισθώσει ένα κτήμα αντί να αγοράσει, θα συναντούσε την ίδια σχέση μισθωμάτων: πιο μεγάλο μίσθωμα στη ζώνη Α και πιο μικρό στη ζώνη Ε. Η σχέση ανάμεσα στα μισθώματα θα αντανακλά την αποδοτικότητα. Έτσι αν στη ζώνη Α τα μισθώματα είναι γύρω στις 20 μονάδες, στη Β θα είναι γύρω στις 15 και ούτω καθεξής.
Ας ονομάσουμε τη λιγότερο παραγωγική ζώνη «οριακή τοποθεσία ή παραγωγή».
Εδώ τώρα οι κρατικοί εκτιμητές (=αντίστοιχοι των εφόρων) βρίσκουν τις οριακές τοποθεσίες παραγωγής, δηλαδή τις φθηνότερες τοποθεσίες σε χρήση που είναι συνήθως απόμακρες, παραμεθόριες περιοχές, κτηνοτροφικές ή γεωργικές. Ελάχιστοι θα θέλουν να τις μισθώσουν ή να τις αγοράσουν, εκτός αν κάποιες έχουν δυνατότητες ανάπτυξης για τουριστική δραστηριότητα. Όλες οι άλλες τοποθεσίες δεν έχουν πρόσοδο ή πλεόνασμα και δεν φορολογούνται. Όσες όμως είναι πιο αποδοτικές και συνεπώς πιο ακριβές, έχουν πλεόνασμα-μικρό, στην αξία των γαιών, τώρα φορολογείται για τις ανάγκες του Κράτους.
4. Εδώ χρειάζονται δύο σημαντικές διευκρινήσεις.
(α) Γράφοντας για γη, γαίες, εδάφη, αγροτεμάχια, οικόπεδα κλπ, εννοώ μόνο την επιφάνεια της γης σκέτη δίχως κανένα βελτιωτικό έργο – κτήριο, φράχτες, καλλιέργειες, πηγάδι, ορυχείο ή ό,τι άλλο. Σκέτη στέρεη επιφάνεια της γης.
Εγγειοβελτιωτικά έργα οποιασδήποτε μορφής πάνω στο έδαφος ή από κάτω θεωρούνται και είναι κεφάλαιο, ή προϊόντα της ανθρώπινης εργασίας και δεν πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην εκτίμηση της αξίας οποιασδήποτε τοποθεσίας.
Οι μεσίτες γνωρίζουν και ξεχωρίζουν εύκολα τις αξίες των γεωτεμαχίων από τυχόν κτίσματα ή καλλιέργειες πάνω σε αυτά. Π.χ. συχνά μια κατασκευαστική εταιρία αγοράζει, ας πούμε, κάποιο οικόπεδο με μεγάλη κατοικία, αλλά την γκρεμίζει για να κτίσει ένα καινούργιο πολυώροφο κτήριο, η τιμή που πλήρωσε ήταν για τη γη σκέτη.
Σε κάθε περιοχή όλες οι αξίες γεωτεμαχίων είναι γνωστές. Με τα αναγκαία τηλεφωνήματα, email, ή φαξ, οι κρατικοί εκτιμητές, μεσίτες και όλοι όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να μάθουν τις τρέχουσες αξίες (ή τιμές) γεωτεμαχίων ανά στρέμμα στην ύπαιθρο και τετραγωνικό μέτρο σε πόλεις σε κάθε περιοχή της χώρας.
(β) Υπάρχει ο φόρος επί της ακίνητης (ή μεγάλης ακίνητης) περιουσίας που βασίζεται στις λεγόμενες «αντικειμενικές» και τώρα «εμπορικές» αξίες. Τέτοιο φόροι φανερώνουν σύγχυση και βαθύτερη άγνοια διότι δεν διαχωρίζουν τη γη σκέτη από τα εγγειοβελτιωτικά έργα επάνω της ή από κάτω (κτήρια, καλλιέργειες, ορυχεία κλπ).
Στο σύστημα που προτείνεται ως μεταρρύθμιση μόνο η αξία της γης θα φορολογείται. Αν είναι να φορολογείται η αξία των ανακαινισμένων κτηρίων που τώρα θα έχει αυξηθεί, οι κάτοχοι θα αποφεύγουν όσο μπορούν να κάνουν βελτιώσεις. Το ίδιο ισχύει για κάθε είδους έργο πάνω στη γη ή από κάτω. Ο (αυξημένος) φόρος παντού και πάντα είναι αποτρεπτικός ή περιοριστικός.
Ο φόρος επί της αξίας της (επιφάνειας της) γης σκέτης έχει αντίθετη επίδραση διότι αναγκάζει τον κάτοχο να τη χρησιμοποιεί αφού είναι ασύμφορο να πληρώνει φόρο χωρίς να έχει έσοδα!
5. Οι κάθε λογής οικονομολόγοι αποτελούν στην εποχή μας μια φοβερά αξιοπερίεργη τάξη ανθρώπων. Διότι γνωρίζουν κάλλιστα πως υπάρχει αυτή η όλως διαφορετική μέθοδος φορολόγησης και την αναφέρουν σε όλα τα έγκριτα εγχειρίδια τους ή κάποτε σε ομιλίες τους. Όμως στις μέρες μας δεν την προωθούν: δεν πιέζουν ούτε καν συμβουλεύουν τις κυβερνήσεις να την εφαρμόσουν καταργώντας παράλογες πρακτικές φορολόγησης.
Από τον Adam Smith και όλους τους κλασικούς ως τους μετακλασικούς και σύγχρονους οικονομολόγους, όπως οι νομπελίστες M. Friedman και J. Stiglitz, όλοι διακηρύσσουν, πως η φορολόγηση της προσόδου (ή αποκομιδή της δημόσιας αξίας), είναι μια ιδιαίτερα ευεργετική μορφή φορολογίας, που δεν προκαλεί αγκυλώσεις ή στρεβλώσεις στην οικονομία. Αυτό το ανέφερα στο προηγούμενο φύλλο Φορολογική Μεταρρύθμιση Α, §8.
(α) Ας αρχίσουμε με τον Smith ο οποίος έγραψε – «Η πρόσοδος…. Είναι ένα είδος εισοδήματος που ο ιδιοκτήτης της γης απολαμβάνει χωρίς καμιά φροντίδα ή προσοχή εκ μέρους του. Ακόμα και όταν ένα μέρος αυτού του εισοδήματος αφαιρεθεί από εκείνον για να καλυφθούν οι δαπάνες του κράτους, δεν θα προκύψει καμιά αποθάρρυνση παραγωγικής προσπάθειας. Το ετήσιο προϊόν της γης, η εργασία της κοινωνίας, ο πραγματικός πλούτος και το εισόδημα του μεγάλου σώματος του λαού θα έμενε ίδιο μετά από έναν τέτοιο φόρο. Έτσι η πρόσοδος είναι ίσως το είδος εισοδήματος που μπορεί καλύτερα να υποστεί την επιβολή ενός ιδιαίτερου φόρου! ( Στο Πλούτος των Εθνών… 1776, 2.2.1.)
(β) O David Ricardo είναι εξίσου σαφής αλλά με διαφορετικά λόγια: «Ένας φόρος επί της προσόδου θα επηρέαζε την πρόσοδο μόνο. Θα τον πλήρωναν οι γαιοκτήμονες αποκλειστικά και δεν θα μετακυλιόταν σε άλλη τάξη καταναλωτών» (The Principles of Political Economy, Λονδίνο 1978, Everyman, κεφ. 10,12 και 14.) Αυτό που λέει ο Ρικάρντο είναι πως ο γαιοκτήμονας δεν μπορεί να αυξήσει το μίσθωμα της γης του όταν την ενοικιάζει, διότι όλοι γνωρίζουν την αξία της τοποθεσίας και την απόδοση της σε σχέση με άλλες τοποθεσίες και τη διαφορά από τις οριακές (=με την πιο χαμηλή παραγωγή). Αφού θα πλήρωνε την πλεοναστική διαφορά σε φόρο, δεν θα τον συνέφερε να κρατά τη γη αχρησιμοποίητη.
Η σπουδαιότερη συνέπεια είναι πως δεν υπάρχει τώρα αυτό το πρόσθετο κόστος που απαντάται στις σύγχρονες συνθήκες (δηλ. το ενοίκιο ή μίσθωμα που καταβάλλει στον ιδιοκτήτη ένας επιχειρηματίας) κι έτσι δεν εισέρχεται στις τιμές προϊόντων (κάτι που γίνεται σήμερα) και δεν προκαλεί πληθωριστική τάση.
(γ) Στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο (1848) το πρώτο μέτρο που ο Μαρξ διατυπώνει για την εγκαθίδρυση του νέου καθεστώτος είναι η «κατάργηση της ιδιοκτησίας της γης και χρησιμοποίηση της γεωπροσόδου για τα έξοδα του κράτους!»
Από τη στιγμή που η πρόσοδος όλη περνά στο κράτος, η απόλυτη ιδιοκτησία εδάφους (όχι όμως κτισμάτων ή άλλων έργων) παύει να υφίσταται!
6. Ας πάρουμε και μερικούς μετακλασικούς.
(α) Ο επιφανής J. Shumpeter έγραψε: «Είναι φανερή σοφία αυτό που ο Χένρι Τζώρτζ είπε στο βιβλίο του Progress and Poverty (9.1) για τα ευεργετικά αποτελέσματα που ακολουθούν την κατάργηση φορολογικών επιβαρύνσεων [=δηλ. φόρων επί εργασίας και κεφαλαίου] με τη φορολόγηση της προσόδου» (History of Economic Analysis σ 865, 1950 Οξφόρδη και Ν. Υόρκη).
(β) Ο Paul Samuelson έγραψε: «Ο φόρος στο πλεόνασμα [=πρόσοδος] από την αυτόματη υπερτίμηση του εδάφους είναι χρήσιμος φόρος» (Οικονομική 9η εκδ, 1973, εκδ Παπαζήση 1975, τόμος 2,28, σ337). Η «αυτόματη υπερτίμηση» (=αύξηση της αξίας) της γης φαίνεται καθαρά, και μάλιστα σε σύγκριση με άλλα μεγέθη τιμών στον τομέα της οικοδόμησης, στο ακόλουθο γράφημα όπου η τιμή γαιών στις ΗΠΑ αυξήθηκε σε λίγα χρόνια περίπου 2000%!
Αλλά όσο υπερβολική κι αν μας φαίνεται η αύξηση αυτή, στην Αυστραλία ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Πχ. στη Μελβούρνη το μέσο καθαρό εισόδημα (=μισθός) αυξήθηκε στα έτη 1970-2007 από $2.500 σε $30.000 (αύξηση 1.100%). Παραταύτα για να αγοράσει μια κατοικία ένας εργαζόμενος το 1970 χρειαζόταν 4 έτη, ενώ το 2007 χρειαζόταν 9 έτη (125% αύξηση)! Γιατί άραγε; Διότι η μέση τιμή γης εκεί το 1970 ήταν $2.500 ενώ το 2007 $145.000 (αύξηση 5.700%)!
Αυτή είναι η «υπερτίμηση». Και οφείλεται στην αύξηση πληθυσμού και ζήτησης γης, ενώ η γη δεν αυξάνεται• επίσης σε αύξηση/βελτίωση κρατικών υπηρεσιών (υγεία, παιδεία κλπ), δημόσιων υποδομών (δρόμοι, γέφυρες, φωτισμός, υδροδότηση κλπ) και πολιτισμικών φαινομένων (θέατρο, μουσική, χορός κλπ). Οι γεωκτήμονες δεν έκαναν τίποτε απολύτως αλλά απολαμβάνουν τα έσοδα της υπερτίμησης (ή «υπεραξίας»)!
(γ) Ο Έλληνας Α.Σκούρας: «Η φορολόγηση της γης είναι μια ιδιαίτερα πλεονεκτική και ευεργετική μορφή φορολογίας» (Land and its Taxation…PhD διδακτορικό στο LSE Λονδίνου 1975, εκδ Παπαζήση 1977, σ5).
(δ) Ο H. Speight γράφει στο δικό του εγχειρίδιο: «Το κύριο ελάττωμα των πλείστων φορολογικών συστημάτων είναι ότι τείνουν να στρεβλώνουν την παραγωγή…. Ο φόρος επί της προσόδου δεν θα είχε τέτοια στρεβλωτική επίδραση! Έτσι ο ιδανικός φόρος είναι ο φόρος επί της προσόδου.» (Economics: The Science of Prices and Incomes Λονδίνο 1965, σ277.)
(ε) Είναι και οι δύο νομπελίστες, M.Friedman και J.Stiglitz.
Λέει ο Φρίντμαν: «Υπό μια έννοια όλοι οι φόροι ανταγωνίζονται την ελεύθερη οικονομία… Ο λιγότερο κακός φόρος είναι ο φόρος επί της αξίας αβελτίωτου εδάφους.» (Στο περιοδικό Human Events 18/11/1978, σ14.)
Λέει ο Στίγκλιτς (πρώην μέλος της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων του Προέδρου Κλίντον και πρόσφατα σύμβουλος του δικού μας Γ.Α.Παπανδρέου!): «Η γεωφορολόγηση [=φορολόγηση αξίας εδαφών σκέτων] όχι μόνο δεν είναι στρεβλωτική αλλά είναι ο μοναδικός φόρος αναγκαίος να χρηματοδοτεί τις δημόσιες υπηρεσίες πρόνοιας» (A.Atkinson & J.Stiglitz, 1980 Lectures on Public Economics Λονδίνο, Mc Graw, σ524)
Ο Στίγκλιτς θίγει τη σημαντικότατη αρχή ότι το Κράτος θα πρέπει να μαζεύει την πρόσοδο και να μην ξοδεύει περισσότερα: η (γεω-)πρόσοδος είναι τα έσοδα του και θα πρέπει να ζει σύμφωνα με αυτά.
7. Υπάρχουν 12 τουλάχιστον πλεονεκτήματα στο νέο σύστημα.
1. Η γη δεν μπορεί να κρυφτεί: κατοχή, μέγεθος και αξία είναι στοιχεία φανερά σε όλους. Η αξία οποιασδήποτε τοποθεσίας γίνεται εύκολα γνωστή.
2.Η άντληση του έγγειου φόρου είναι λιγότερο δαπανηρή.
3. Η γεωφορολόγηση (=φορολόγηση αξιών της γης σκέτης) δεν μετακυλίεται στις τιμές κι έτσι δεν προκαλεί στρεβλώσεις στην οικονομία όπως ο πληθωρισμός.
4. Η εργασία δεν επιβαρύνεται – αφού δεν είναι η προσπάθεια του κατόχου που δίνει αξία στη γη αλλά η ανάπτυξη της κοινότητας.
5. Εδάφη που κρατούνται αχρησιμοποίητα, αφού θα πρέπει να αποδώσουν για την πληρωμή του φόρου, εξ ανάγκης θα χρησιμοποιούνται.
6. Η κερδοσκοπία στη γη θα σταματήσει.
7. Κεφάλαια που επενδύονται κερδοσκοπικά (speculation) στη γη θα κατευθυνθούν σε βιομηχανία, εμπόριο κλπ.
8. Καθώς νέες τοποθεσίες και νέα κεφάλαια διατίθενται για παραγωγή, οι νέες επιχειρήσεις απορροφούν τους άνεργους και η ανεργία μειώνεται.
9. Τα ολιγοπώλια σύντομα χάνουν την ισχύ τους και δημιουργείται χώρος για νέες μονάδες.
10. Υπάρχει αληθινός υγιής ανταγωνισμός, βασισμένος στην εργασία και όχι στα προνόμια που δίνει ο έλεγχος γης και φυσικών πόρων.
11. Ακολουθεί αποκέντρωση από την πρωτεύουσα και τις μεγαλουπόλεις καθώς άλλα κέντρα, κοντά σε φυσικούς πόρους και κόμβους συγκοινωνιών, αναπτύσσονται ραγδαία.
12. Τέλος, όποιος θέλει να χρησιμοποιεί πιο πολύ κεφάλαιο και να εργάζεται περισσότερο, θα έχει μεγαλύτερο εισόδημα και αυτό δεν θα φορολογείται αφού μόνον η αξία της γης θα φορολογείται και όχι η παραγωγή. Και δίκαια η Πολιτεία θα παίρνει από την παραγωγή για το Δημόσιο Ταμείο μόνο τις δημόσιες αξίες που η ίδια δημιουργεί. Τα ιδιωτικά εισοδήματα θα αυξηθούν και οι κρατικές δαπάνες θα μειωθούν.
Φορολογική Μεταρρύθμιση, Γ (τελευταίο)
1. Στις 27-8 Νοεμβρίου 1993, η Financial Times δημοσίευσε ένα βαρυσήμαντο άρθρο του John Plender όπου επισημάνθηκαν αφενός τα μεγάλα προβλήματα του σύγχρονου συστήματος φορολογίας και αφετέρου η ανάγκη για μια μεταρρύθμιση.
Ένα έτος αργότερα, το Νοέμβριο του 1994, στο ετήσιο συνέδριο του Ελληνο-Αμερικανικού Επιμελητηρίου για την Ελληνική Οικονομία, αμέσως μετά τον Υπουργό Οικονομικών κ. Παπαδόπουλο, μίλησε ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ. Προβόπουλος, καταδείχνοντας ότι οι νέες φορολογικές αλλαγές του κ. Παπαδόπουλου δεν συνιστούσαν καμιά «μεταρρύθμιση» και ότι υπάρχει ανάγκη για μια νέα φιλοσοφία φορολόγησης.
Ούτε τότε παρουσίασε αλλά ούτε και τώρα, ως Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας, δίνει νέα φιλοσοφία ή νέο σύστημα φορολόγησης - παρά τα εξωφρενικά συστατικά της τρέχουσας φορολογίας που, βέβαια, εντείνονται εκρηκτικά με τα έκτακτα τέλη, τα χοντρά χαράτσια, και τους αυξημένους φόρους γενικά που εφηύραν οι χρυσοπληρωμένοι σύμβουλοι στο Υπουργείο Οικονομικών, λόγω χρεοκοπίας (2011-2012).
2. Το τωρινό σύστημα «προοδευτικής» ή «αναλογικής» φορολογίας βασίζεται σε έναν κανόνα του Adam Smith που λέει «Οι πολίτες οφείλουν να συνεισφέρουν στα έσοδα του Κράτους όσο το δυνατόν ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικανότητες τους...ανάλογα με το εισόδημα που απολαμβάνουν κάτω από την προστασία της Πολιτείας» (Πλούτος των Εθνών...5.2.2.1).
Αλλά ο Σμιθ έδωσε τρεις ακόμα κανόνες. Ο δεύτερος λέει: «Ο φόρος που κάθε πολίτης οφείλει να πληρώνει πρέπει να είναι βέβαιος και καθορισμένος, όχι αυθαίρετος».
Ο τρίτος - «Κάθε φόρος πρέπει να εισπράττεται τον καιρό και με τον τρόπο που θα είναι ευκολότερο για τον φορολογούμενο να τον πληρώνει».
Και ο τέταρτος - «Κάθε φόρος πρέπει να είναι τέτοιος που να αφαιρεί όσο το δυνατόν λιγότερο υπεράνω του ποσού που τελικά μπαίνει στο Δημόσιο Ταμείο» (δηλ. τα έξοδα είσπραξης να είναι ελάχιστα).
Είναι φανερό ότι ο δεύτερος κανόνας δεν ισχύει καθόλου. Οι διάφοροι φόροι είναι εντελώς αυθαίρετοι. Ούτε βέβαιοι, ούτε καθορισμένοι είναι για τους πλείστους φορολογούμενους. Σε πολλές περιπτώσεις μπαίνουν νέοι φόροι (άμεσοι και έμμεσοι) χωρίς καμιά συζήτηση ή προειδοποίηση ενώ σε άλλες ισχύουν και αναδρομικά!
Ούτε ο τρίτος κανόνας ισχύει. Οι φόροι πληρώνονται τον καιρό και με τον τρόπο που ορίζει το Κράτος και σε περιπτώσεις καθυστέρησης υπάρχουν βαριά πρόστιμα. Σε αρκετές περιπτώσεις, εταιρείες και επαγγελματίες προπληρώνουν προκαταβολή φόρου για το επόμενο έτος, ύψους 50% με βάση το τρέχον οικονομικό έτος (επί εισοδήματος που ίσως δεν θα υπάρξει ποτέ). Εξάλλου εταιρείες και επαγγελματίες υφίστανται παρακράτηση φόρου 15% επί των ακαθαρίστων εσόδων τους, άσχετα με το τελικό καθαρό αποτέλεσμα της διαχείρισης. Έστω και αν εκ των υστέρων γίνονται συμψηφισμοί ή επιστροφές από την εφορία, ο φορολογούμενος υφίσταται ζημία από απώλεια τόκων, πληθωρισμό και ταμειακή στενότητα χωρίς ν’ αποζημιώνεται από το δημόσιο. Έτσι γίνεται φανερή η αυταρχικότητα του κράτους και οι ληστρικές ορέξεις του.
Όλες αυτές οι απόψεις έχουν παραφουσκωθεί σε τερατώδη μεγέθη και ανώμαλες μορφές με τα έκτακτα φορομπηχτικά μέτρα που επέβαλε λόγω κρίσης η ανεύθυνη και ανίκανη κυβέρνηση 49 υπουργών (2009-12).
Ο τέταρτος κανόνας επίσης ποτέ δεν εφαρμόζεται. Τα έξοδα είσπραξης είναι τεράστια με τo ΣΔΟΕ, εφορίες, αγορανομίες, τελωνεία κλπ.
Ο πρώτος κανόνας, που αποτελεί την γενικότερη αρχή φορολόγησης, έχει μια περιοριστική άποψη που σχεδόν τον αχρηστεύει. Σημαίνει ουσιαστικά ότι όσο περισσότερο εργάζεται ένας άνθρωπος και αυξάνει το εισόδημά του τόσο πιο πολύ φόρο θα πληρώσει. Ο παραλογισμός του συστήματος φαίνεται καθαρά με ένα απλό παράδειγμα. Ένας μικροκαλλιεργητής Α κι ένας Β έχουν ισομεγέθη και ομοιόμορφα κτήματα στην ίδια περιοχή με ετήσιο εισόδημα 10 ο καθένας. Ένας φωτογράφος Α κι ένας Β με όμοια καταστήματα στην ίδια περιοχή της πόλης επίσης έχουν ετήσιο εισόδημα 10 ο καθένας. Ο αγρότης και ο φωτογράφος Α αποφασίζουν να εργάζονται πιο σκληρά περισσότερες ώρες και αργίες εξοικονομώντας όπου μπορούν στις δαπάνες τους. Τον επόμενο χρόνο η παραγωγή και το εισόδημά τους αυξάνονται σε 11. Ο αγρότης και ο φωτογράφος Β δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια. Επομένως μένουν με το ίδιο, ίσως και χαμηλότερο εισόδημα. Το κράτος τώρα ζητά από τους Α να πληρώσουν περισσότερο φόρο ενώ στρέφεται με οίκτο στους Β και, σε πολλές περιπτώσεις, τους βοηθάει με φοροαπαλλαγές ή με επιδοτήσεις! Εδώ συνοψίζεται η λειτουργία του συστήματος. Έτσι ο φόρος λειτουργεί σαν αντικίνητρο στην εργασία και παραγωγή.
Αυτό το τελευταίο σημείο εξόφθαλμης αδικίας και παραλογισμού το εξέτασα εκτενέστερα στο Φορολογική Μεταρρύθμιση Α §4-5.
3. Όπως έγραψα επανειλημμένα, η Γεωφορολόγηση (Land/Site Value Taxation ‘φορολόγηση αξιών γαιών/τοποθεσιών’) εφαρμόζεται σε λιγοστά μέρη του πλανήτη και πουθενά πλήρως. Όπως είδαμε στο Φορολογική Μεταρρύθμιση Β §5-6, όλοι ανεξαίρετα οι οικονομολόγοι την εγκωμιάζουν αλλά παραδόξως δεν την προωθούν πιέζοντας κυβερνήσεις να την υιοθετήσουν. Οι πολιτικοί έχουν βέβαια μαύρα μεσάνυχτα. (Το βλέπουμε στα φρικιαστικά φορομπηκτικά μέτρα που επέβαλαν στην τρέχουσα κρίση χρεοκοπίας!)
Ας προσθέσουμε πως εδώ εννοούμε πάντα την αξία της επιφάνειας της γης σκέτης, δίχως την αξία κτιρίων, καλλιεργειών, ορυχείων ή άλλων έργων στη συγκεκριμένη τοποθεσία.
α) Στην Πενσυλβανία των ΗΠΑ πολλές πόλεις έχουν εφαρμόσει τη ΓΦ (=Γεωφορολόγηση) για έσοδα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Π.χ. η πρωτεύουσα Harrisburg φορολογεί ως δημοτικά τέλη τις αξίες εδαφών έξι φορές ψηλότερα από τις αξίες κτηρίων από το 1975. Από τότε ως το 1995 τα οικόπεδα, που ήταν άκτιστα ή με αχρησιμοποίητα κτήρια, μειώθηκαν από 4200 σε λιγότερα από 500 και ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 10%.
Στην Κομητεία Baldwin στην πόλη Fairhope κοντά στην Αλαμπάμα που ιδρύθηκε το 1894 και το 2000 είχε 17000 κατοίκους, η ΓΦ φέρνει αρκετά έσοδα για να πληρώνονται οι γενικότεροι φόροι της Κομητείας, να κτισθούν σχολεία, η δημοτική βιβλιοθήκη και άλλα δημοτικά κτήρια και να φτιαχτούν πάρκα, υδραγωγεία κλπ.
Στην California επίσης αυτός ο φόρος εφαρμόστηκε από το 1887 σε διάφορες περιοχές με υδάτινους πόρους (Modesto, Turlock κλπ). Παρακάτω, στο §4 εξετάζω το Σαν Φρανσίσκο.
β) Από το 1843 η ΓΦ εφαρμόστηκε στο Hong Kong, αποικία της Βρετανίας τότε. Πολλοί οικονομολόγοι παραπέμπουν στα εξαιρετικά αποτελέσματα που είχε ως το 1997 που η αποικία δόθηκε στην Κίνα. Το 1996, αυτό το φορολογικό σύστημα επέτρεπε στο 44% όλων των εργαζομένων να μην πληρώνουν φόρο εισοδήματος• οι άλλοι πλήρωναν ως μέγιστο 15% του ακαθάριστου εισοδήματός τους.
γ) Το 1878 η ΓΦ εφαρμόστηκε μερικώς και στη Νέα Ζηλανδία. Το 1973, 293 από τις 367 πόλεις είχαν υιοθετήσει αυτή τη μέθοδο για τα έσοδα της τοπικής αυτοδιοίκησης χωρίς καμιά άλλη επιβάρυνση - σε κτίσματα, εισοδήματα κλπ.
δ) Η ΓΦ εφαρμόστηκε πληρέστερα στην Taiwan (τότε Φορμόζα) το 1949 με το άρθρο 143 του Συντάγματός της. Εκεί τότε κατέφυγε ο Τσιανγκ Κάι Σεκ με τους δεξιόφρονες οπαδούς και στρατιώτες του μετά την ήττα του από τον Μάο Τσε Τουνγκ.
Ο στρατηγός συνέχιζε την παράδοση που ξεκίνησε ο Sun Yat Sen, ο ιδρυτής και ηγέτης της δημοκρατικής Κίνας στις αρχές του 20ού αιώνα. Αυτός πρέσβευε πως «Ο φόρος επί των αξιών της γης ως μόνο μέσο για τη χρηματοδότηση του Κράτους είναι ορθός, λογικός και δίκαιος φόρος».
Από το 1950 ως το 1990 η μικρή αυτή χώρα από καθαρή εισαγωγέας έγινε μεγάλη εξαγωγέας και το ΑΕΠ της ανέβηκε από $1.2 δισ. σε $150 δισ. (ΗΠΑ δολάρια)! Στην ίδια περίοδο η αγροτική παραγωγή έπεσε από 33% του ΑΕΠ σε 0.5% του ΑΕΠ ενώ τα έσοδα από τη Γεωφορολόγηση αυξήθηκαν κατά 600.000% - και δεν πρόκειται για τυπογραφικό ή άλλο λάθος!
ε) Το 1993 η Εσθονία, ελεύθερη πια από την καταπίεση της πρώην ΕΣΣΔ, επέλεξε να εφαρμόσει τη ΓΦ σε όλες τις γαίες της, εκτός από πρεσβείες και νεκροταφεία. Αρχίζοντας με 1% η επιβάρυνση φθάνει ως και 2,5% της αξίας της τοποθεσίας, για τα έσοδα της τοπικής αυτοδιοίκησης.
ζ) Στη Δανία ο ίδιος φόρος για δημοτικά έσοδα ποικίλλει από 1,6% ως 3,4% επί της αξίας της τοποθεσίας από το 1912.
Η εκτίμηση αξιών γίνεται κάθε δύο χρόνια. Όσοι γαιοκτήμονες διαφωνούν με την εκτίμηση προσφεύγουν στα δικαστήρια και πράγματι κατά καιρούς υπάρχουν μερικές τέτοιες υποθέσεις (το 2002 ήταν οι πιο πολλές – 10!).
Το προσωπικό αριθμεί 210 εκτιμητές που καλύπτουν 1,9 εκμ. περιουσίες ακινήτων, καταγραμμένες στο Εθνικό Κτηματολόγιο. Το Κράτος εισπράττει ετησίως περίπου €1300 εκμ. ενώ για την αποκομιδή του φόρου ξοδεύονται περίπου €20 εκμ. (1,5% των εσόδων).
(Η Γεωφορολόγηση εφαρμόζεται μερικώς και σε άλλες χώρες: στην Πολιτεία New South Wales της Αυστραλίας, στη Σιγκαπούρη, στο Abu Dhabi και σε ορισμένες περιοχές του Καναδά.
Τα στοιχεία προέρχονται από τον R.V. Andelson (επιμ) 2000 Land Value Taxation Around theWorld 3η εκδ. Blackwell, Malden, ME; από τον J. Jeusen 2010 Site Value Rates in Denmark Dublin, Trinity College; από τον W. Rybeck 2011 Resolving the Economic Puzzle, Λονδίνο Shepheard-Walwyn; και τον R. Lyons 2011 Residential Site Value Tax in Ireland στο Διαδίκτυο http://smarttaxes.org/2012/01/30/ronan-lyons-report-on-site-value-tax-now-available/.)
4. Στο Φορολογική Μεταρρύθμιση Β §7 διατύπωσα 12 καθαρά πλεονεκτήματα που έχει το σύστημα Γεωφορολόγησης. Εδώ τώρα, ας εξετάσουμε την ευεργετική επίδραση που είχε σε μια γνωστή πόλη των ΗΠΑ.
Το Σαν Φρανσίσκο καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς το 1906 μετά από ισχυρό σεισμό και μεγάλη πυρκαγιά. Πώς κατόρθωσε να ξαναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες και να αναπτυχθεί ραγδαία σε μια ακμάζουσα μεγαλούπολη που παρά τον συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό δεν εξαπλώθηκε άτσαλα σε κάθε κατεύθυνση, όπως οι πιο πολλές μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ, αλλά έμεινε κομψά συμμαζεμένη; Τι έγινε;
Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε χρηματική βοήθεια από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, ή άλλη εξουσία όπως σήμερα. Δεν υπήρχαν έσοδα από πετρέλαιο ή αέριο όπως σε μερικές άλλες πόλεις. Ο Δήμος δεν είχε ακόμα εξουσιοδότηση να επιβάλλει φόρους σε εισοδήματα, πωλήσεις ή άλλες συναλλαγές‧ ούτε είχε τον έλεγχο των υδάτων της Σιέρρα για να τον πουλάει, όπως κάνει τώρα, σε γειτονικές περιοχές. Η διώρυγα του Παναμά δεν είχε ολοκληρωθεί για να προάγει τη ναυσιπλοΐα. Δεν υπήρχαν επίπεδες εκτάσεις αλλά λοφίσκοι, ούτε το ελκυστικό κλίμα και οι αμμουδιές μιας ημιτροπικής περιοχής. Οι μεγάλες γέφυρες δεν είχαν ακόμα φτιαχτεί: έτσι η όλη περιοχή έμοιαζε πιο πολύ με νησί παρά με τη γνωστή μας τώρα χερσόνησο. Οι ωραίες παραλίες ήταν στον Νότο, η ξυλεία πιο βόρεια, τα αμπέλια γύρω στη Νάπα και τα φρούτα στο Σαν Χοσέ. Τα πανεπιστήμια βρίσκονταν σε άλλες πόλεις (Berkeley, Sacramento κλπ). Σε όλη τη πολιτεία οι εξορύξεις κάθε είδους έφθαναν στο τέλος τους. Ανατολικά υψωνόταν ένα τείχος βουνών και υποχθόνια έχασκε το σεισμικό ρήγμα του Aγίου Ανδρέα. Η δε πόλη έσφυζε με μεθυσμένους ναυτικούς, λαθρομετανάστες, μαφίες ασιατών και άλλων κακοποιών, απεργίες, διαδηλώσεις και τα συνηθισμένα δημόσια σκάνδαλα.
Με τέτοια φτωχά προσόντα, με σχεδόν ανύπαρκτα έσοδα, πώς μπόρεσε η πόλη να επανορθώσει τις δομές και υποδομές της μέσα από τα ερείπια και τις στάχτες;
Πολύ απλά μέσω της ΓΦ. Επέβαλε έναν φόρο επί των αξιών των τοποθεσιών – όχι των κτηρίων, που σχεδόν όλα είχαν καταστραφεί, αλλά των οικοπέδων σκέτων. Όχι μόνο μάζευε πολλά έσοδα αλλά ανάγκασε τους γαιοκτήμονες να βάλουν τα εδάφη τους σε παραγωγικές δραστηριότητες αντί να τα κρατούν εκτός χρήσης κι έτσι να αυξάνονται κερδοσκοπικά οι τιμές τους.
Το Σαν Φρανσίσκο γνώρισε καταπληκτική ανάπτυξη και ακμή: ως το 1910 ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 22% και με το ίδιο ποσοστό στα έτη 1910-1920. Παρότι προχώρησε στη δημιουργία πλατειών, πάρκων και πλατιών δρόμων, δεν ξαπλώθηκε σαν σκορποχώρι με κενές ή ερειπωμένες γειτονιές. Έγινε το κέντρο χρηματοπιστωτικών, εμπορικών, βιομηχανικών και πολιτισμικών δραστηριοτήτων όλης της δυτικής ακτής των ΗΠΑ.
5. Η Ιρλανδία επίσης ετοιμάζεται, παρά τη χρεοκοπία της ή λόγω αυτής, να υιοθετήσει τη ΓΦ. Οι πολιτικοί της μοιάζουν να έχουν αίσθηση του ορθού. Ας μην ξεχνιέται πως μόλις επισημάνθηκε η οικονομική κρίση της χώρας, οι Ιρλανδοί βουλευτές επέβαλαν πρώτα πρώτα μια περικοπή 15% στους δικούς τους μισθούς! Σε σύγκριση οι δικοί μας βουλευτές μοιάζουν αλλαζόνες, συμφεροντολόγοι και αμαθέστατοι.
Η Ελλάδα επίσης θα μπορούσε να ανορθωθεί από τα χαλάσματα της χρεοκοπίας όπου την οδήγησαν οι κουφιοκέφαλοι κυβερνήτες μας και οι σύμβουλοί τους. Το πρόβλημα είναι πως ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει πως η Χώρα πέφτει στον γκρεμό και ανησυχούν μόνο για την επανεκλογή στα προνομιούχα έδρανά τους. Πώς γίνεται μετά από δεκαετίες υποτιθέμενης προσπάθειας και ξόδεμα εκατομμυρίων ευρώ, να μην έχουμε ακόμα το εθνικό κτηματολόγιο και η κυβέρνηση να μη γνωρίζει ούτε πόση ακίνητη περιουσία έχει ούτε που βρίσκεται αυτή;!
Ο κ. Παπαδήμος ως πρωθυπουργός φάνηκε πολύ κατώτερος των περιστάσεων Με την άτολμη τραπεζική νοοτροπία του play safe δεν επέβαλε νέους όρους στο παζάρεμα ή παιχνίδι της πολιτικής, δεν έδιωξε όλους αυτούς τους άχρηστους υπουργούς, οι οποίοι με τον κ. Γ. Παπανδρέου ως ηγέτη έφεραν τη Χώρα στο τωρινό χάλι, και δεν έβαλε νέους, δραστήριους τεχνοκράτες, όπως μπορούσε και ως όφειλε να κάνει βλέποντας πόσο δυσκίνητη κυβέρνηση είχε.
Τι γυρεύει π.χ. ο κ. Δ. Ρέππας, που φαίνεται σαν μια ενσάρκωση της τυφλής σοσιαλιστικής ανευθυνότητας, ανικανότητας και συμφεροντολογίας, στην κυβέρνηση Σωτηρίας; Αυτός διατυμπάνιζε πριν τις γιορτές (2011) πως το σχέδιο εφεδρικών απολύσεων ήταν ένα φιάσκο (αφού φυσικά δεν διανοήθηκε να το εφαρμόσει ως αρμόδιος υπουργός!) και πως δεν θα απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι. Με τέτοια ολιγωρία, κωλυσιεργία και τρυφερότητα προς τους δημόσιους υπαλλήλους, φρόντιζε ασφαλώς να διατηρήσει τις καλές πελατειακές σχέσεις του και να επανεκλεγεί. Μόνο που η Τρόικα απαίτησε ραγδαίες απολύσεις, 15000 πριν τις εκλογές (τον Απρίλη), και τώρα έχει βάλει την ουρά στα σκέλια. Στο μεταξύ όμως, ενώ σώθηκαν για λίγο οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο, δυστυχώς ερειπώθηκε ο Ιδιωτικός Τομέας.
Τι γυρεύει ο κ Παπουτσής που διαπράττει διάφορες γκάφες (όπως το περιστατικό με την ένοπλη προστασία πάνω στα πλοία) και φαίνεται ανίκανος να ελέγξει τις καθαρά εγκληματικές πράξεις των κουκουλοφόρων στις διαδηλώσεις; Στις 12/2/12 αυτοί έκαψαν πάλι το κέντρο πυρπολώντας πολλά ιστορικά νεοκλασικά κτίρια
Δεν έχουμε ηγέτες με «αρετή και τόλμη», σαν τον έντιμο Τρικούπη, που να νιώθουν τι χρειάζεται το έθνος. Οι πολιτικοί μας είναι ψεύτες και με μια ευρύτερη έννοια απατεώνες. Έχουν φτιάξει μια συντεχνία όπου μπορούν να μένουν αλώβητοι στο ολιγοπώλιο της λοβιτούρας. Οι εξαιρέσεις στους βουλευτές μας μετριούνται στα δάχτυλα και από τους πολιτευτές μόνος ο κ. Μάνος έχει τηρήσει μια πραγματικά αυθεντική πολιτική στάση.
Αλλά για να επανέλθουμε στο θέμα μας, όπως διέβλεπε ο ηγέτης Sun Yat Sen για τη δημοκρατία της νέας Κίνας, αυτό το σύστημα της ΓΦ είναι το ορθό, λογικό και δίκαιο μέσο για τη χρηματοδότηση του Κράτους και τη γενικότερη ανάπτυξη.
Σε αντίθεση με κάθε άλλο φόρο, η ΓΦ δεν μπορεί να μετακυλιστεί στις τιμές προϊόντων. Αν κάποιος δοκίμαζε να περάσει το κόστος του φόρου στην τιμή τους προϊόντος του, αυτό θα γινόταν πολύ ακριβότερο και κανείς δεν θα το αγόραζε. Μόνο αν κάποιος είχε μονοπώλιο θα μπορούσε να το κάνει‧ αλλά μονοπώλια παντού πλέον απαγορεύονται. Εξάλλου θα υπάρχουν αχρησιμοποίητα εδάφη στις παραμεθόριες περιοχές όπου κάποιος επινοητικός επιχειρηματίας θα μπορεί να εγκαταστήσει ανταγωνιστική παραγωγική μονάδα.
Άλλα πλεονεκτήματα της ΓΦ είναι η απλότητα, διαφάνεια και η εύκολη και φθηνή διαχείρισή της.
Προσάρτημα στη ‘Φορολογική Μεταρρύθμιση’
1. Πολλά ακούγονται, και συχνά, για αυξομειώσεις σε φόρους άμεσους και έμμεσους, συντάξεις (κανονικές και επικουρικές), συλλογικές συμβάσεις, κατώτατους μισθούς, “αντικειμενικές” αξίες ακινήτων και ό,τι άλλο. Σε αυτήν την κακοφωνία έχουμε και τα τεκμήρια σπιτιού, έστω κι αν αγοράστηκε αυτό πριν 40 χρόνια, ή γάμου ενώ άγαμη συμβίωση δεν μετράει!
Όλα αυτά είναι παρανοϊκά και δείχνουν την άγνοια στην οποία παραδέρνουμε όλοι, ανίκανοι να αξιολογήσουμε προτεραιότητες και μεγέθη και να διακρίνουμε ανάμεσα στο σωστό και το λάθος. Δυστυχώς, ούτε οι δικοί μας πολιτικοί και οικονομολόγοι ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε – και κατά πολύ μάλιστα – οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ αλλά ούτε κι εμείς οι πολλοί γνωρίζουμε ή θέλουμε να μάθουμε πώς να βάλουμε τάξη ορθολογική στην οικονομία που προϋποθέτει αλλαγή στον τρόπο ζωής και σκέψης.
Όλα όσα ακούγονται για Μεταρρυθμίσεις από επίσημα κυβερνητικά, κομματικά και διεθνή χείλια είναι ψευτοτροποποιήσεις των υφιστάμενων μεθόδων, μέσων και μορφών στην καλύτερη περίπτωση. Διότι σε χειρότερες περιπτώσεις τέτοιες αλλαγές ενέχουν και απάτη και δόλο με στόχο τη λεηλασία από ξένες (ή εγχώριες) πολυεθνικές των φορέων του πλούτου και των φυσικών πόρων της χώρας όπως έγινε στη Λατινική Αμερική, στην Πολωνία, στη Νότια Αφρική, στη Ρωσία, στη Νότια Ασία, στο Ιράκ και αλλού. Δεν είναι μόνο ότι οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ έχουν φυλακιστεί στη νοοτροπία της Σχολής του Σικάγου που ευνοεί την αχαλίνωτη ελευθεριότητα της “ελεύθερης αγοράς” (= άπληστες τοκογλυφικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες που προκαλούν κρίσεις και πτωχεύσεις για να αρπάζουν ασύστολα πλούτη που δεν τους ανήκουν). Συχνά συνεργούν στις επιθετικές και αρπακτικές βλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ και άλλων ισχυρών χωρών, ώστε οι πολυεθνικοί κολοσσοί τους να εξαγοράσουν σε εξωφρενικά χαμηλές τιμές τα πλούτη (τράπεζες, βιομηχανίες, τηλεπικοινωνίες, μεταλλεία κλπ.) των χρεοκοπημένων χωρών. Πχ. η απομάκρυνση του Σαντάμ Χουσέιν επέτρεψε σε αγγλοαμερικανικούς πετρελαϊκούς γίγαντες όπως οι Exxon Mobil, Chevron, Shell και BP να μπορούν να εκμεταλλευτούν τα τρίτα σε παγκόσμιο μέγεθος κοιτάσματα πετρελαίου που ο Σαντάμ θα παραχωρούσε με συμβάσεις σε Ρώσους και Γάλλους (S. Shah ‘Oil Giants scramble for Iraqi riches’) Independent Λονδίνο, 14/3/03).
Όταν η αλλαγή δεν συνεπάγεται συγκαλυμμένες εγκληματικές ή οπωσδήποτε ανήθικες ενέργειες και γίνεται καλή τη πίστει, τότε είναι αδέξιο μαστόρεμα ή, σωστότερα, επιπόλαιο μαντάρισμα. Κόβει εδώ, ράβει εκεί, μπαλώνει πιο πέρα, “ο μεταρρυθμιστής” σαν ψυχωτικός ψαλιδοχέρης – χωρίς όμως να αλλάζει κάτι μακροπρόθεσμα.
Η μεταρρύθμιση πάντα υπονοεί ριζική αλλαγή, αναδιάρθρωση, αναδιοργάνωση.
2. Σε προηγούμενα φύλλα, Φορολογική Μεταρρύθμιση Α, Β, και Γ, παρουσίασα με αρκετές λεπτομέρειες ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα φορολογίας που αποτελεί όντως μεταρρύθμιση και όχι μαντάρισμα.
Στην πραγματικότητα δεν είναι καν φορολογία. Ορθότερα θα έπρεπε να λέγεται ΕΔΑ, δηλαδή Εισφορά ή Επιστροφή των Δημόσιων Αξιών. Από τον 18ο αιώνα όμως, με τους Γάλλους “φυσιοκράτες” και τον Άγγλο Adam Smith, συνήθως ονομάζεται Γεωφορολόγηση Land Value Taxation ‘φορολόγηση αξιών εδαφών’ (συχνά LVT).
Η φιλοσοφία και οικονομική ανάλυση στη βάση αυτής της μεθόδου έχει δύο σκέλη. Το ένα σχετίζεται με τη φυσική ανάγκη κάθε ανθρώπου να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε ένα τμήμα της γης για κατοικία και τόπο εργασίας – αφού η γη παρέχεται από το Σύμπαν δωρεάν για όλους και όχι για μερικούς μόνο. Το δεύτερο σχετίζεται με τη φυσική, πρωταρχική διαίρεση του προϊόντος κάθε παραγωγής από το επίπεδο του ατόμου σε κείνο του Έθνους. Ας ανακεφαλαιώσουμε σύντομα.
3. Στη σειρά Αρχές Διακυβέρνησης, Νο 6 Δικαιώματα και Καθήκοντα και μετά στα 7 και 8, Παραγνωρισμένο Δικαίωμα Α και Β ανέλυσα εκτενώς τη φυσική ανάγκη κάθε ανθρώπου για ελεύθερη πρόσβαση στη γη.
Το κράτος έχει καθήκον να διασφαλίζει αυτό το δικαίωμα για όλους τους πολίτες του και όχι να επιτρέπει σε μερικούς να εξουσιάζουν εδάφη περισσότερα από όσα χρειάζονται ή να κερδοσκοπούν αγοράζοντας γεωτεμάχια στην πόλη και στην επαρχία και κρατώντας τα αχρησιμοποίητα για να ανεβαίνουν τεχνητά οι τιμές των γαιών λόγω περιορισμένης προσφοράς. Έτσι οι ακτήμονες θα πρέπει να πληρώνουν τους γαιοκτήμονες είτε για να αγοράσουν είτε για να ενοικιάσουν ένα γεωτεμάχιο.
Η κατοχή της γης είναι απαραίτητη. Η ιδιοκτησία της γης είναι απαράδεκτη και ανεπίτρεπτη. Το σύστημα Επιστροφής των Δημόσιων Αξιών (ΕΔΑ) στο κράτος για τις ανάγκες του συνδυάζει αυτές τις δύο απόψεις: περιορίζει την καταχρηστική ιδιοκτησία και παρέχει σε όλους την ευκαιρία κατοχής της αναγκαίας γης.
Γενικά, κάθε στήλη αντιπροσωπεύει ποικίλες παραγωγικές τοποθεσίες (ίσου μεγέθους με ίση εργασία και ίσο κεφάλαιο), πανάκριβες στην πρωτεύουσα ή στο κέντρο/ λιμάνι (Α) και ολοένα φθηνότερες τοποθεσίες σε βιομηχανικές ή τουριστικές ζώνες (Β), σε επαρχιακές πόλεις (Γ), σε εύφορες πεδιάδες (Δ) και γεωργικές/κτηνοτροφικές πλαγιές ή άλλες τοποθεσίες με οριακή παραγωγή (Ε).
Οι τοποθεσίες Ε λέγονται “οριακές” διότι είναι το όριο της παραγωγής που καθορίζει τη φυσική αμοιβή της εργασίας. Η πρωτογενής φυσική διαίρεση του προϊόντος στο ατομικό ή εθνικό επίπεδο της Πολιτείας είναι ακριβώς ανάμεσα στο προϊόν που οφείλεται κυρίως στην εργασία του ατόμου-ιδιώτη και το πλεόνασμα υπεράνω του προϊόντος στην οριακή τοποθεσία. Αυτό το πλεόνασμα στις πιο παραγωγικές τοποθεσίες ονομάζεται “πρόσοδος” και οφείλεται στην ύπαρξη της κοινότητας/Πολιτείας, που αναπτύχθηκε και αναπτύσσεται σε γνώση, τεχνολογία, υπηρεσίες, συγκοινωνίες και γενικότερα φαινόμενα κουλτούρας και πολιτισμού.
Όπου οι άνθρωποι έχουν ελευθερία έκφρασης, μετακίνησης και συνάθροισης (όπου δηλαδή έχουν πλήρεις πολιτικές ελευθερίες) και όπου η γη διατίθεται δωρεάν ή φθηνά σε όλους (όπου δηλαδή οι αχρησιμοποίητες εκτάσεις γης είναι ελεύθερες), εκεί παρουσιάζεται αυτή η απλή πρωτογενής φυσική διαίρεση του προϊόντος της παραγωγής.
Αναγνωρίζοντας αυτήν την απλή κατάσταση, μερικοί επιφανείς οικονομολόγοι ονομάζουν ορθολογικά τώρα την πρόσοδο “δημόσια αξία” και την αμοιβή της εργασίας “ιδιωτική αξία”. Διότι η πρώτη οφείλεται στην ύπαρξη και ανάπτυξη του Δήμου και δημόσιων υπηρεσιών και η δεύτερη στη συνεισφορά του ιδιώτη με την εργασία και τα κεφάλαιά του.
Αλλά χρειάζονται μερικές πρόσθετες διευκρινίσεις.
5. Η πρωτογενής φυσική διαίρεση σήμερα είναι καλυμμένη από άλλες διεκδικήσεις, όπως αυτή της φορολογίας, του τραπεζίτη (τόκοι) ή του ιδιοκτήτη (μίσθωμα). Παρά τις διεκδικήσεις αυτές, όμως, αυτή η διαίρεση εξακολουθεί να υπάρχει κάτω από την κάλυψη.
Η δημόσια αξία ή πρόσοδος προσδίδει αξία στη γη έτσι που οι τοποθεσίες έχουν τιμές που αντανακλούν την αποδοτικότητά τους (=το μέγεθος της προσόδου ή δημόσιας αξίας). Οι τοποθεσίες Α έχουν μεγαλύτερη αξία (ή τιμή) από τις υπόλοιπες ενώ οι οριακές Ε έχουν την πιο χαμηλή τιμή.
Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει τις τιμές γεωτεμαχίων ανά τετρ. μέτρο στην ανατολική Κρήτη (Φεβ 2012).
Είναι πασιφανές πως αυτές οι τιμές, παρμένες από τρεις μεσίτες με αμελητέες διαφορές, εναρμονίζονται άψογα με το Διάγραμμά μας.
6. Τι γίνεται αν κάποιος εργάζεται περισσότερο ή ρίχνει στην επιχείρησή του μεγαλύτερα κεφάλαια (ψηλότερο κτήριο, νέα μηχανήματα κλπ.);
Τίποτα. Αυξημένη εργασία και πρόσθετο κεφάλαιο αλλάζουν την απόδοση της επιχείρησης αναμφίβολα, όχι όμως την αξία της τοποθεσίας που βρίσκεται μαζί με άλλες πολλές σε μια ζώνη γεωτεμαχίων συγκεκριμένης αξίας. Είναι η αξία της γης που έχει σημασία και όχι το μέγεθος της εργασίας ή παραγωγής.
Η ΕΔΑ (= εισφορά ή επιστροφή της δημόσιας αξίας) ή ο φόρος επί της αξίας της γης, δεν αγγίζει το μερίδιο της εργασίας, δηλαδή την ιδιωτική αξία. Έτσι ο επιχειρηματίας, επαγγελματίας, αγρότης, βιομήχανος, ξενοδόχος και ό,τι άλλο, μπορεί να εργάζεται όσο θέλει χωρίς να πληρώνει μεγαλύτερη εισφορά ή επιστροφή. Η εισφορά του ή ο φόρος επί της αξίας της γης σχετίζεται αποκλειστικά με τη γη σκέτη.
7. Η μεταρρύθμιση θα πρέπει να γίνει σταδιακά.
Πρώτα θα πρέπει να καταλάβουν αυτό το σύστημα οι πολιτικοί κι ένας ικανός αριθμός ατόμων που θα πρέπει μετά να το εξηγήσουν επαρκώς και με σαφήνεια στις μάζες των πολιτών. Ευτυχώς πρόκειται για μια μέθοδο που συνδυάζει μεγάλη απλότητα, διαφάνεια και δικαιοσύνη.
Βέβαια, μονοπώλια διάφορων ειδών και μεγαλο-ιδιοκτήτες θα νιώσουν πως αδικούνται καθώς χάνουν το προνόμιο που απολαμβάνουν ταλαιπωρώντας τις μάζες των ακτήμονων πολιτών και κατακρατώντας μια αξία που ανήκει στην κοινωνία, στον Δήμο ή στην Πολιτεία. Αλλά αυτοί, θεληματικά ή άθελά τους, διαπράττουν το έγκλημα της κλοπής με τις ευλογίες της κυβέρνησης. Ένας ιδιοκτήτης δεν μπορεί να αυξήσει μόνος του την αξία της γης του. Η αξία της γης του καθορίζεται από τις αξίες γαιών σε μια ευρύτερη ζώνη, από τα πλεονεκτήματα που της προσδίδουν οι δημόσιες υπηρεσίες και η γενικότερη ανάπτυξη της κοινωνίας και τυχόν φυσικοί πόροι.
Αλλά για να μη δημιουργηθούν δυσκολίες και πιέσεις έντονες, η μεταρρύθμιση δεν πρέπει να γίνει απότομα σε μικρό διάστημα.
Σε πρώτη φάση ας μπει ένας χαμηλός συντελεστής, ας πούμε 1.5% επί των αξιών γης από € 8 και άνω το τ.μ. (όπως στον πίνακα Κρήτης). Μετά από 1 έτος αυτός ας αυξηθεί σε 2.5% και μετά το επόμενο έτος ας αυξηθεί στα 3%, στα 4% και ούτω καθεξής.
Ταυτόχρονα, και ανάλογα με τις εισπράξεις, ας μειώνονται οι άλλοι φόροι: πρώτιστα ο ΦΠΑ, μετά οι φόροι επί καυσίμων και πρώτων υλών και μετά οι άμεσοι φόροι επί εισοδημάτων και κερδών. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Θεαματική ανάπτυξη δεν θα υπάρξει αμέσως αλλά σίγουρα θα είναι προφανέστατη μετά από δύο χρόνια. Και η μέθοδος θα φαίνεται να λειτουργεί προς όφελος ολόκληρης της κοινωνίας – εκτός των παραδοσιακών αβανταδόρων και σπεκουλαδόρων.
Στο φύλλο Φορολογική Μεταρρύθμιση Γ ανέφερα αρκετές από τις περιπτώσεις όπου εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος είσπραξης δημόσιων εσόδων. Εδώ τώρα θα κλείσω παραπέμποντας σε ένα άρθρο της εφημερίδας Guardian του Λονδίνου το οποίο ανακοινώνει πως το IFS (Institute for Fiscal Studies: Οργανισμός Δημοσιονομικών Μελετών) και ο γνωστότατος ΟΟΣΑ (OECD), διεθνούς εμβέλειας, συστήνουν πλέον την εφαρμογή της φορολόγησης αξιών γαιών. Έχει αναρτηθεί αυτούσιο, αγγλιστί, σε αυτό το blog (IFS backs land value tax | Business | guardian.co.uk).
7. Αναρωτηθείτε, αγαπητοί αναγνώστες!
Με ποιο δικαίωμα ορισμένοι άνθρωποι έχουν στην ιδιοκτησία τους εδάφη τα οποία δεν χρησιμοποιούν στην παραγωγή περιμένοντας να ανέβουν οι τιμές, ενώ υπάρχουν τόσοι άλλοι που θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν, αλλά μένουν στερημένοι από το φυσικό τους δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης στη γη;
Κανένα.
Κανένα.
Όμως γίνεται!
Οι ιδιοκτήτες και εισοδηματίες που δεν θέλουν να εργάζονται κι έχουν συνηθίσει να ζούνε από κερδοσκοπικές αγοραπωλησίες γης και από μισθώματα (ενοίκια), βέβαια, θα προβάλουν σθεναρή αντίσταση σε τέτοια μεταρρύθμιση.
Οι ιδιοκτήτες και εισοδηματίες που δεν θέλουν να εργάζονται κι έχουν συνηθίσει να ζούνε από κερδοσκοπικές αγοραπωλησίες γης και από μισθώματα (ενοίκια), βέβαια, θα προβάλουν σθεναρή αντίσταση σε τέτοια μεταρρύθμιση.
Η κατάσταση θα αλλάξει, μόνο αν εσείς κατανοήσετε και διεκδικήσετε με πάθος και επιμονή αυτό το φυσικό σας δικαίωμα και τη βελτίωση της οικονομίας γενικά.
Επίσης, εδώ μιλάμε για φόρο ακολουθώντας πολλούς οικονομολόγους.
Στην πραγματικότητα αυτό το κρατικό έσοδο δεν είναι φόρος: είναι η επιστροφή της δημόσιας αξίας (=ΕΔΑ) στο Δημόσιο που τη δημιούργησε σε συνεργασία με τη Φύση.Επίσης, εδώ μιλάμε για φόρο ακολουθώντας πολλούς οικονομολόγους.
Και πάλι, το καθεστώς αδικίας θα αλλάξει μόνο αν εσείς, αναγνώστες, κατανοήσετε καλά την όλη βλακώδη βαρβαρότητα της καταπιεστικής προοδευτικής φορολογίας και απαιτήσετε φορολογική μεταρρύθμιση, που σημαίνει όχι μπαλώματα εδώ κι εκεί αλλά ριζική αλλαγή, αναδιάρθρωση,
Lasfida
http://fotavgeia.blogspot.gr/
αναδιοργάνωση – δηλαδή Γεωφορολόγηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου