Η διαχείριση του ‘ηθικού κινδύνου’ και η αναδιάρθρωση του χρέους.
Του Γ. ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ*
Χωρίς ταυτόχρονη απομείωση του χρέους, το τρίτο μνημόνιο προδιαγράφει αδυναμία παραμονής στο ευρώ.
Η χώρα βρίσκεται μπροστά στη σύναψη νέας επώδυνης συμφωνίας με τους δανειστές. Η κυβέρνηση μετά από μια ατυχή προσπάθεια της διαπραγματευτικής ομάδας, κατέληξε χωρίς επεξεργασμένη εναλλακτική λύση από την παραμονή στην ευρωζώνη.
Του Γ. ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ*
Χωρίς ταυτόχρονη απομείωση του χρέους, το τρίτο μνημόνιο προδιαγράφει αδυναμία παραμονής στο ευρώ.
Η χώρα βρίσκεται μπροστά στη σύναψη νέας επώδυνης συμφωνίας με τους δανειστές. Η κυβέρνηση μετά από μια ατυχή προσπάθεια της διαπραγματευτικής ομάδας, κατέληξε χωρίς επεξεργασμένη εναλλακτική λύση από την παραμονή στην ευρωζώνη.
Είναι γεγονός βεβαίως, πως η πλειοψηφία των ελλήνων δεν έχει πεισθεί για την προοπτική που προσφέρει η έξοδος απο αυτήν. Οι απώλειες από μια έξοδο από το ευρώ, θα ήταν οπωσδήποτε σημαντικές. Το νέο νόμισμα θα είχε πιθανότατα την τιμή του μισού ευρώ, συμφωνα με μια μέση προσέγγιση βασισμένη στην εμπειρία των υποτιμήσεων διαφόρων χωρών, τα χρόνια μετά το 1980.
Θα ακολουθούσε πτώση του βιοτικού επιπέδου και πίεση στις εισαγωγές τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων. Θα ευνοείτο μια αύξηση των εξαγωγών, στο βαθμό που η παραγωγική δυνατότητα επιτρέπει και επίσης του τουρισμού.
Θα ακολουθούσε πτώση του βιοτικού επιπέδου και πίεση στις εισαγωγές τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων. Θα ευνοείτο μια αύξηση των εξαγωγών, στο βαθμό που η παραγωγική δυνατότητα επιτρέπει και επίσης του τουρισμού.
Κατά μέσο όρο η εγκατάλειψη του ευρώ θα προκαλούσε μια συρρίκνωση της, οικονομίας κατα περίπου 4,5% τον πρώτο χρόνο, με παράλληλη αύξηση της ανεργίας και του πληθωρισμού. Το κόστος θα ήταν μεγάλο, καθώς θα ήταν επιπρόσθετο στην μείωση του ΑΕΠ που έφθασε το 25% κατά τα χρόνια των προηγούμενων μνημονίων.
Το κόστος δεν θα ήταν βέβαια μικρό και για τους δανειστές. Το άμεσο κόστος θα ήταν 230 δις ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους και τα δάνεια της ΕΚΤ προς τις τράπεζες, δηλαδή περίπου 2,1% του κοινοτικού ΑΕΠ. Στο κόστος αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται οι απώλειες που θα πραγματοποιούνταν στις αγορές ομολόγων και μετοχών που υπολογίζονται σε τρις, λόγω των έντονων διακυμάνσεων και της αβεβαιότητας που θα συντάρασσε τις παγκόσμιες αγορές.
Την σημαντικότερη ‘παράπλευρη απώλεια’ θα αποτελούσε η εξαέρωση της ‘μη αναστρέψιμότητας’ του ευρώ. Το κοινό νόμισμα θα μετατρεπόταν σε μια σταθερή ισοτιμία, από την οποία χώρες - μέλη θα μπορούν στο εξής να αποχωρούν. Το στοιχείο αυτό θα υπονόμευε ουσιαστικά το ευρωπαικό ενοποιητικό εγχείρημα και θα άλλαζε τις βεβαιότητες στις αγορές.
Αντιθέτως, ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους θα είναι φθηνότερο και θα σταθεροποιήσει την ευρωπαική προοπτική. Ενας συνδυασμός επιμήκυνσης αποπλήρωμής και ‘κουρέματος’ θα έφθανε τά 50 με 60 δις, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα. Ακόμη και ένα μεγάλο κούρεμα ώστε να παραμείνει χρέος της τάξεως του 100% του ΑΕΠ, θα κόστιζε περίπου 130 δις η 1,3% του κοινοτικού ΑΕΠ, δηλαδή πολύ λιγότερο από το κόστος εξόδου για τους δανειστές.
Το βασικό επιχείρημα της γερμανικής άρνησης στην ονομαστική απομείωση του ελληνικού χρέους, είναι ο περίφημος ‘ηθικός κίνδυνος’. Οτι δηλαδή άλλες χώρες ( πχ Ιρλανδία η Ισπανία } θα ζητήσουν το ίδιο. Μέχρι σήμερα η στάση της Γερμανίας στο ζήτημα της υπερχρέωσης ήταν η άρνηση να αντικρύσει το πρόβλημα κατάματα.
Το κόστος δεν θα ήταν βέβαια μικρό και για τους δανειστές. Το άμεσο κόστος θα ήταν 230 δις ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους και τα δάνεια της ΕΚΤ προς τις τράπεζες, δηλαδή περίπου 2,1% του κοινοτικού ΑΕΠ. Στο κόστος αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται οι απώλειες που θα πραγματοποιούνταν στις αγορές ομολόγων και μετοχών που υπολογίζονται σε τρις, λόγω των έντονων διακυμάνσεων και της αβεβαιότητας που θα συντάρασσε τις παγκόσμιες αγορές.
Την σημαντικότερη ‘παράπλευρη απώλεια’ θα αποτελούσε η εξαέρωση της ‘μη αναστρέψιμότητας’ του ευρώ. Το κοινό νόμισμα θα μετατρεπόταν σε μια σταθερή ισοτιμία, από την οποία χώρες - μέλη θα μπορούν στο εξής να αποχωρούν. Το στοιχείο αυτό θα υπονόμευε ουσιαστικά το ευρωπαικό ενοποιητικό εγχείρημα και θα άλλαζε τις βεβαιότητες στις αγορές.
Αντιθέτως, ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους θα είναι φθηνότερο και θα σταθεροποιήσει την ευρωπαική προοπτική. Ενας συνδυασμός επιμήκυνσης αποπλήρωμής και ‘κουρέματος’ θα έφθανε τά 50 με 60 δις, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα. Ακόμη και ένα μεγάλο κούρεμα ώστε να παραμείνει χρέος της τάξεως του 100% του ΑΕΠ, θα κόστιζε περίπου 130 δις η 1,3% του κοινοτικού ΑΕΠ, δηλαδή πολύ λιγότερο από το κόστος εξόδου για τους δανειστές.
Το βασικό επιχείρημα της γερμανικής άρνησης στην ονομαστική απομείωση του ελληνικού χρέους, είναι ο περίφημος ‘ηθικός κίνδυνος’. Οτι δηλαδή άλλες χώρες ( πχ Ιρλανδία η Ισπανία } θα ζητήσουν το ίδιο. Μέχρι σήμερα η στάση της Γερμανίας στο ζήτημα της υπερχρέωσης ήταν η άρνηση να αντικρύσει το πρόβλημα κατάματα.
Να παραδεχθεί δηλαδή ότι η υπερχρέωση, ήταν κυρίως υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα, που μετατράπηκε μέσω της πολιτικής που ακολουθήθηκε, σε πρόβλημα του δημόσιου τομέα σε πολλές χώρες. Στην ελλάδα το δημόσιο χρέος είναι 180% του ΑΕΠ και στην Ιταλία 133% του ΑΕΠ. Ομως στην Ολλανδία το ιδιωτικό χρέος ανέρχεται στο 112% του ΑΕΠ, ενώ στην Δανία 144% και στην Αγγλία 93% του ΑΕΠ.
Η πολιτική που έχει μέχρι σήμερα εφαρμοσθεί για την υπερχρέωση, είναι η μείωση των επιτοκίων και η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής. Αυτό εφαρμόσθηκε και μετά το περίφημο PSI.
Ομως το συνολικό βάρος του χρέους δεν έχει μειωθεί, ενώ η ευρώπη μετά την πολιτική που άσκησε η ΕΚΤ, δεν διαθέτει πλέον νομισματικά εργαλεία για την χρησιμοποίηση των αγορών κεφαλαίου για την αναδιάρθρωση χρέους. Ετσι το συνολικό χρέος στην ευρωζώνη έχει ανέλθει στο 400% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή οι κεντρικές τράπεζες έχουν φθάσει στο όριο των χαμηλών επιτοκίων και της εύκολης χρηματοδότησης.
Η κατάσταση έχει φθάσει στο σημείο που απαιτεί ριζική αντιμετώπιση, η οποία δεν θα αργήσει όπως υποδεικνύουν δηλώσεις γάλλων και ιταλών αξιωματούχων. Στις περιπτώσεις που το χρέος είναι μη βιώσιμο, όπως στην περίπτωση της χώρας μας, οι πιστωτές οφείλουν να αναδιαπραγματευτούν για το καλό όλων.
Η πολιτική που έχει μέχρι σήμερα εφαρμοσθεί για την υπερχρέωση, είναι η μείωση των επιτοκίων και η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής. Αυτό εφαρμόσθηκε και μετά το περίφημο PSI.
Ομως το συνολικό βάρος του χρέους δεν έχει μειωθεί, ενώ η ευρώπη μετά την πολιτική που άσκησε η ΕΚΤ, δεν διαθέτει πλέον νομισματικά εργαλεία για την χρησιμοποίηση των αγορών κεφαλαίου για την αναδιάρθρωση χρέους. Ετσι το συνολικό χρέος στην ευρωζώνη έχει ανέλθει στο 400% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή οι κεντρικές τράπεζες έχουν φθάσει στο όριο των χαμηλών επιτοκίων και της εύκολης χρηματοδότησης.
Η κατάσταση έχει φθάσει στο σημείο που απαιτεί ριζική αντιμετώπιση, η οποία δεν θα αργήσει όπως υποδεικνύουν δηλώσεις γάλλων και ιταλών αξιωματούχων. Στις περιπτώσεις που το χρέος είναι μη βιώσιμο, όπως στην περίπτωση της χώρας μας, οι πιστωτές οφείλουν να αναδιαπραγματευτούν για το καλό όλων.
Από διάφορες πλευρές δηλώνεται πως το θέμα είναι πλέον η μέθοδος αναδιάρθρωσης. Ο κ. Κερέ της ΕΚΤ το διατύπωσε χωρίς περιστροφές. Η αναδιαπραγμάτευση του χρέους πριν από την εφαρμογή τρίτου μνημονίου, θα προσφέρει τις καλύτερες υπηρεσίες στην ελληνική οικονομία, καθώς μπορεί να σημάνει μια δεύτερη ευκαιρία για την ελλάδα και ευκαιρία για τους δανειστές να αποπληρωθούν. Διότι εάν η ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ, όλοι θα ανήκουν στους χαμένους.
Ωστόσο το τρίτο μνημόνιο δεν αποκλείει την έξοδο από το ευρώ. Αντίθετα την προδιαγράφει. Είναι επομένως αυτός ο βασικός λόγος που θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη από τους εταίρους που διάκεινται φιλικά προς την Ελλάδα, αλλά και αυτούς που αισθάνονται την ευθύνη του ευρωπαικού εγχειρήματος. Αυτοί θα πρέπει να προβούν σε διαχείριση του ηθικού κινδύνου.
Ωστόσο το τρίτο μνημόνιο δεν αποκλείει την έξοδο από το ευρώ. Αντίθετα την προδιαγράφει. Είναι επομένως αυτός ο βασικός λόγος που θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη από τους εταίρους που διάκεινται φιλικά προς την Ελλάδα, αλλά και αυτούς που αισθάνονται την ευθύνη του ευρωπαικού εγχειρήματος. Αυτοί θα πρέπει να προβούν σε διαχείριση του ηθικού κινδύνου.
Η ελληνική κυβέρνηση από την πλευρά της, οφείλει να ξεκαθαρίσει το είδος των διαρθρωτικών αλλαγών (μεταρρυθμίσεων) που θεωρεί ότι ευνοούν και ενισχύουν την δυνατότητα παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη, προκειμένου να επικρατήσει η λογική του κοινού συμφέροντος.
Και να προτάξει την παραγωγική αναδιάρθρωση, που είναι η μόνη που μεσοπρόθεσμα θα αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση και την ανεργία. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να απομυθοποιήσει το ποσό των 35 δις των διαρθρωτικών ταμείων που προέβαλε ο κ. Γιουνκερ και να διεκδικήσει αναπτυξιακή χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, χωρίς την οποία το τρίτο μνημόνιο θα οδηγήσει σε περαιτέρω οικονομική αποδυνάμωση και τελικά έξοδο από την ευρωζώνη.
*οικονομολόγος, τ. ανώτερο στέλεχος της Ε. Επιτροπής
www.fotavgeia.blogspot.com
Και να προτάξει την παραγωγική αναδιάρθρωση, που είναι η μόνη που μεσοπρόθεσμα θα αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση και την ανεργία. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να απομυθοποιήσει το ποσό των 35 δις των διαρθρωτικών ταμείων που προέβαλε ο κ. Γιουνκερ και να διεκδικήσει αναπτυξιακή χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, χωρίς την οποία το τρίτο μνημόνιο θα οδηγήσει σε περαιτέρω οικονομική αποδυνάμωση και τελικά έξοδο από την ευρωζώνη.
*οικονομολόγος, τ. ανώτερο στέλεχος της Ε. Επιτροπής
www.fotavgeia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου