Η φραγκοσυκιά είναι κάκτος, παχύφυτος, πολυετής, δενδρόμορφος, πυκνόμορφος, αειθαλής, με βλαστό όρθιο. Στην Ελλάδα απαντάται ημιαυτοφυής και πολλές φορές αυτοφυής.
Ευδοκιμεί σε θερμούς και ηλιόλουστους τόπους, χωρίς ιδιαίτερη προτίμηση στο έδαφος, αρκεί αυτό να μη είναι υγρό ή να στραγγίζεται καλώς, ήτοι σε βραχώδης, πετρώδεις, αμμώδεις ή ξηρές τοποθεσίες, σε αβαθή εδάφη ή μετρίου βάθους, φτωχά σε οργανική ύλη, οξέα ή ελαφρώς αλκαλικά, σε βουνοπλαγιές και, όπου άλλη καλλιέργεια είναι δύσκολος έως αδύνατος.
Στα αργιλώδη και ασβεστώδη εδάφη ευδοκιμεί λιγότερον απ’ όσο στα μεσαίας συστάσεως. Η ανάπτυξή της σε βραχώδη εδάφη επιτυγχάνεται χάριν του ισχυρού συστήματος ριζών το οποίο διαθέτει και σιγά – σιγά προκαλεί διάσπαση και αποσάθρωση αυτών. Το δυνατό ριζικό «οπλικό» σύστημα ίσως είναι μία από τις αιτίες ένεκεν των οποίων η φραγκοσυκιά δείχνει προτίμηση και σε, πρόποδες λοφίσκων, πετρώδεις εκτάσεις, ή επικλινή εδάφη παρά στους κάμπους. Ένας άλλος λόγος που συνηγορεί σ’ αυτήν την ιδιόρρυθμη προτίμηση, είναι το γεγονός ότι φοβάται την ασφυξία των ριζών η οποία προέρχεται από άφθονα ή στάσιμα νερά.
Είναι φυτό ανθεκτικό στην ξηρασία και προσπαθεί να αποθηκεύει νερό στους ιστούς του όταν το βρίσκει, για τις δύσκολες ημέρες που συχνά έρχονται. Είναι αξιοσημείωτο πως και την υγρασία αξιοποιεί αφού την απορροφά και την μετατρέπει σε νερό στους ιστούς του.
Προσφορά της φραγκοσυκιάς είναι τεραστία τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα τα οποία την επιδιώκουν μετά μανίας τόσο τους καλοκαιρινούς όσο και τους χειμερινούς μήνες. Στις ερήμους ιδίως όπου ευδοκιμεί αποτελεσματικώς, δέχεται εφορμήσεις διψασμένων και πεινασμένων ζώων.
Καταγωγή
Η φραγκοσυκιά κατάγεται από το Μεξικό. Μετήχθη στην Ευρώπη από τους Ισπανούς μεταξύ των ετών 1521 – 1523, όταν ο Fernando Cortes κατέλαβε το Μεξικό. Στις Μεσογειακές χώρες διεδόθη ταχέως για τους γλυκείς και εύγευστους καρπούς της.
Πολλαπλασιασμός
Πολλαπλασιάζεται δύσκολα με σπέρματα, ευκολότερα όμως με μοσχεύματα, (αγενής γένεσης ή αγενής πολλαπλασιασμός), δηλαδή κομμάτια των φυλλοκλαδίων, που αφήνονται μερικές ημέρες στο ύπαιθρο και κατόπιν φυτεύονται.
Αν είναι χειμώνας, φυτεύομε ένα «φύλλο» (έτσι αποκαλούμεν κατά συγκατάβαση τον βλαστό, ενώ φύλλα είναι τα αγκάθια ) στο χώμα, σε τρόπο ώστε το μισό να είναι μέσα και το μισό έξω. Αυτό θα ριζώσει και θα έχομε ένα νέο φυτό.
Αν είναι καλοκαίρι σε κάποιο σημείο γης που επιλέγομε, πάνω σ' ένα «φύλλο» βάζομε μια πέτρα και το αφήνομε στην επιφάνεια του εδάφους σε οριζόντια θέση. Από το κάτω μέρος του «φύλλου», φύονται, μετά από λίγες ημέρες μικρές ρίζες. Τότε ενδείκνυται να το φυτέψομε στο χώμα, καθέτως, τουλάχιστον μέχρι την μέση και έτσι θα έχομε ένα νέον οργανισμό.
Ακόμα πολλαπλασιάζεται και με σπέρματα αλλά πολύ βραδέως.
Βλαστοί
Οι βλαστοί (κορμός = το κεντρικό μέρος του φυτού απ’ το οποίο γίνονται οι διακλαδώσεις, αλλά και το γηραιότερο) της φραγκοσυκιάς είναι φυλλοειδώς πεπλατυσμένοι, ενώ στους κάκτους παρατηρούνται διαφοροποιήσεις σε σφαιρικούς ή κυλινδρικούς, στυλοειδείς ή αρθρωτούς, με πολλά φυλλοκλάδια. Έχουν σχήμα ελλειψοειδές, τριγωνικό ή άλλα παρόμοια και χρησιμεύουν ως αποθηκευτικοί χώροι. Περιέχουν μεγάλες ποσότητες νερού για να αντέχουν στις ξηρασίες.
Ομοιάζουν δηλαδή με σαρκώδη φύλλα, εξ ου και ο όρος βλαστοπαχύφυτα, αλλά είναι βλαστοί με λειτουργικές ιδιότητες φύλλων, μήκους 20 - 50 εκατοστών, πλάτους 10 - 20 εκατοστών και καλύπτονται από κηρώδες στρώμα. Αρχικώς είναι άκρως ευαίσθητοι, προοδευτικώς όμως αυξάνουν και τελικώς αποκτούν ινώδη (ξυλώδη) υπόσταση, για να καταλήξουν στον σχηματισμό του κορμού. Επίσης έχουν στην επιφάνειά τους πολλές και σκληρές ίνες, τα αγκάθια, κέντρα, ακίδες ή γλωχίνες. Ασκούν δε και την φωτοσυνθετικήν λειτουργία του φυτού.
Φύλλα
Η φραγκοσυκιά είναι άφυλλος ως δένδρο. Τα φύλλα της έχουν υποστεί «ισχυράν πήρωσιν» και έχουν μετατραπεί σε ακάνθας, ή φυλλακάνθας, όπως ευρίσκομε τον όρον στο «Περί φυτών ιστορίαι» έργο του αρχαίου Έλληνα βοτανολόγου Θεοφράστου Βιβλίο 6, Κεφ. 4, Παρ. 7, για άλλο φυτό. Είναι μικρά, βελονοειδή, εύπτωτα, σκληρά, μυτερά όργανα και επιτυγχάνουν δύο στόχους.
ΠΡΩΤΟΝ μειώνουν την διαπνοήν ώστε να μη χάνεται το αποταμιευμένο νερό, και
ΔΕΥΤΕΡΟΝ προστατεύουν από την επιδρομήν των φυτοφάγων ζώων.
Άνθη
Τα άνθη είναι μεγάλα και φύονται κατά κανόνα στην κορυφή των φυλλοκλαδίων, συνήθως των ανωτέρων ή εξωτερικών και πολύ σπανίως στα πλευρικά μέρη. Έχουν χρώμα ζωηρό κιτρινωπό, πορτοκαλί ή χρυσίζον. Ένας θαυμάσιος συνδυασμός που δίδει ιδιαίτερο τόνο κατά την περίοδο της ανθοφορίας στους χώρους όπου υπάρχουν συστοιχίες από φραγκοσυκιές.
Τα άνθη είναι μονήρη, δηλαδή βρίσκονται μεμονωμένα στον βλαστόν, αλλά πολλάκις και καθ’ ομάδας, ερμαφρόδιτα, (διγενή), κανονικά, ακτινόμορφα ή ζυγόμορφα ήτοι έχουν αμφίπλευρη συμμετρία και επίγυνα.
Η ωοθήκη είναι υποφυής, ήτοι βρίσκεται κάτω από το πεπλατυσμένο τμήμα
της βάσεως, μονόχωρος και δέχεται πολλές σπερματικές βλάστες (ωάρια).
Το περιάνθιο είναι διπλό και τα μέλη του βρίσκονται σε σπειροειδή διάταξη με μεταβατικές μορφές από σέπαλα σε πέταλα.
Τα σέπαλα και τα πέταλα δεν έχουν πλήρη διαφοροποίηση. Και τα δύο είναι πολυάριθμα, όρθια ή αποκλίνοντα.
Οι στήμονες (ανδρείον) είναι σπειροειδώς τοποθετημένοι ή ενίοτε καθ’ ομάδας.
Ο ύπερος (γυναικείον) είναι ένας και απαρτίζεται από τρία ή και περισσότερα καρπόφυλλα..
Τα πέταλα και τα σέπαλα με τα έντονα χρώματά τους και την γύρι προσελκύουν τα έντομα κι έτσι επιτυγχάνεται η επικονίαση στο φυτικό βασίλειο. Μένουν ανοικτά 36-48 ώρες για τον σκοπό αυτό.
Καρποί
Ο καρπός της φραγκοσυκιάς έχει σχήμα απιοειδές, ωοειδές, ή υποσφαιρικό πεπλατυσμένο περί την κορυφή ένθα σχηματίζει βοθρίον. Είναι γεμάτος γλωχίνες (αγκάθια) στο περίβλημα, (επικάρπιο), φυόμενα καθ’ ομάδας σε μικρές αποστάσεις επί της επιφανείας του, καθώς και στην στεφάνη (κορυφή) του καρπού. Πρόκειται για ένα μέσο αυτοπροστασίας από τους εχθρούς.
Είναι σαρκώδης, κίτρινος ή κοκκινωπός, εδώδιμος. Έχει σάρκα γλυκιά, χρώματος πορτοκαλί έως υποκίτρινο στην αρχή της ωριμάνσεως και κοκκινωπό προς κοκκινόμαυρο κατά την υπερωρίμανση. Καταναλώνεται νωπός, αφού αποφλοιωθεί. Έχει γεύση ευχάριστη, γλυκιά, δροσιστική, εξαιρετικώς εύγευστη και εύχυμη. Επίσης ο καρπός είναι ραξ ή ράγα.
Eπιβίωση
Η φραγκοσυκιά, ζει σε αμμώδη, πετρώδη ξηρά ή άνυδρα εδάφη. Έχει δηλαδή ήθος άκρως ξηροφυτικόν.
Για τον σκοπό αυτό έχει δημιουργήσει ένα δικό της αμυντικό σύστημα, ώστε να δύναται να επιβιώνει και σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας. Η προσαρμογή της χαρακτηριστικώς στηρίζεται στα πιο κάτω.
α) Αποταμίευση νερού. Μαζί με τις θρεπτικές ουσίες η φραγκοσυκιά αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες νερού μέσα στους ιστούς της, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται στον κορμό. Γι' αυτό η κατηγορία λέγεται παχύφυτα ή σαρκόφυτα.
Αποτέλεσμα της μεγάλης αποθήκευσης νερού στους ιστούς είναι η αρκετή εξόγκωση. Όταν τους κόψομε σε κάποιο σημείο ρέει νερό. Τα φυλλοκλάδια είναι οι δεξαμενές νερού της φραγκοσυκιάς.
Χωρίς νερό είναι αδύνατο να ζήσει άνθρωπος, ζώο ή φυτό, πέραν λίγων ωρών ή ημερών. Γι' αυτό όλα λαμβάνουν την σχετικήν πρόνοια.
β) Μείωση διαπνοής. Ο δεύτερος λόγος με τον οποίον εξασφαλίζει η φραγκοσυκιά την διαφύλαξη νερού είναι η μείωση της διαπνοής και αυτό επιτυγχάνεται με την «εξαφάνιση» των φύλλων. Από πλευράς μακροβιότητος, ζεί άνω από 200έτη.
Βοτανικές ποικιλίες της Φραγκοσυκιάς
Στο εξωτερικό
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Ynez»
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Maria»
Opuntia ficus - indica, variety « Lynwood»
Opuntia ficus - indica, variety « Robusta» (dinner platecactus)
Opuntia ficus - indica, variety « Burbanks Spineless»»
Στην Ελλάδα
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συμφώνως με το Ινστιτούτο Υποτροπικών και Ελαίας, πλην όμως απαντώνται δεκάδες άλλες ουσιώδεις στον νησιωτικό χώρο, μη επισημασμένες.
Xρονικές στιγμές
Η συλλογή και ο καθαρισμός αποτελούν τα δύο πιο «ακανθώδη» εμπόδια, ώστε κάποιος να απολαύσει τα φραγκόσυκα. Προκειμένου να συλλέξομε φραγκόσυκα, είτε για επί τόπου κατανάλωση, είτε για μεταφορά στο σπίτι πρέπει να γνωρίζομε και εφαρμόζομε τους παρακάτω βασικούς κανόνες.
α) Πριν την ανατολή του ηλίου. Και αυτό για τον εξής κύριο λόγο. Το πρωί, τα αγκάθια του καρπού από την νυκτερινή υγρασία, έχουν κάποια χαλαρότητα. Δεν είναι σκληρά, χωρίς αυτό να αποκλείει τον άμεσο κίνδυνο να εισχωρήσουν στα χέρια, αν τα πιάσομε χωρίς προφύλαξη.
β) Μετά την δύση του ηλίου. Αυτό είναι πιο σχετικό από την προηγουμένη περίπτωση.
γ) Να υπάρχει άπνοια. Εκτός από τον ήλιο, στην σκλήρυνση των αγκαθιών, από την νυκτερινή ελαστικότητα, συντελεί και ο αέρας.
Τρόποι συλλογής
Πολλοί είναι οι τρόποι, με τους οποίους μπορεί κάποιος να μαζέψει τα φραγκόσυκα. Οι περισσότεροι απ' αυτούς, αναφέρονται στα άτομα εκείνα, τα οποία δεν έχουν καμία εξοικείωση με το έμφορτο από αγκάθια αυτό φρούτο. Αλλά και οι πεπειραμένοι δεν υστερούν από μεθόδους συλλογής, χωρίς να παραβλέπουν την επιβαλλομένη προφύλαξη. Χαρακτηριστικώς αναφέρομε μερικούς απ' αυτούς.
α) Με τίναγμα. Οι πιο αδαείς προσπαθούν, πριν πιάσουν τα φραγκόσυκα για να τα κόψουν από τον βλαστό, να τινάξουν τα αγκάθια απ' αυτά. Δεν είναι σωστός τρόπος
β) Με καλύπτρα. Άλλος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσομε κάποιο μέσο, το οποίο δεν το διαπερνά το αγκάθι.
γ) Με γάντια. Μερικοί προκειμένου να συλλέξουν φραγκόσυκα. χρησιμοποιούν χοντρά υφασμάτινα γάντια.
δ) Με το χέρι. Ο πιο σίγουρος και χωρίς άλλες διαδικασίες τρόπος, είναι να τα μαζεύομε με γυμνό χέρι. Είναι πολύ εύκολος, όσο και αν φαίνεται επικίνδυνος και ανατριχιαστικός. Αυτό όμως προϋποθέτει μεγάλη πείρα.
ε) Με πρακτικά μέσα
Μεταφορά – Διατήρηση
Όταν συλλέγομε φραγκόσυκα και θέλομε να τα μεταφέρομεν, πρέπει να προσέχομεν, α) να μη τα πετάμε από ψηλά, β) να μη πιέζομε τον καρπό κατά την συλλογή και γ) να μη προκαλείται άνοιγμα στο κάτω μέρος του καρπού κατά την απόσχιση από τον βλαστό. Διατηρούνται καθαρισμένα στο ψυγείο ή ακαθάριστα σε σκιερό μέρος όχι πέραν της εβδομάδος.
Τρόποι καθαρισμού
Το δυσκολότερο πρόβλημα για να απολαύσει κάποιος τα φραγκόσυκα είναι ο καθαρισμός. Το μυστικό για να καθαριστεί το φραγκόσυκο από τον τόσο οπλισμένο με αγκάθια φλοιό είναι απλό. Επιτυγχάνεται με τρεις τομές επί του καρπού. Οι δύο στα άκρα και είναι βαθειές και η τρίτη ενώνει τις δύο προηγούμενες και είναι ρηχή, όσο το πάχος του φλοιού.
Με τις τρεις αυτές μαχαιριές γίνεται εφικτό το εξής:
Το φραγκόσυκο έχει σχήμα αυγοειδές. Με τις τομές Α' και Β' επιτυγχάνομε να μετατρέψομε το αυγοειδές σχήμα σε κυλινδρικό. Η τομή Γ' τέμνει καθέτως τον φλοιό, ο οποίος με απλό τράβηγμα, αποχωρίζεται του καρπού.
Σχηματική παράσταση χρησιμοποιήσεως πιρουνιού και μαχαιριού.
Οι αριθμοί υποδηλώνουν την σειρά των τομών. Μετά τις τρεις τομές, απομακρύνομε πλευρικώς τον φλοιό και αποκαλύπτεται ο καρπός ο οποίος αφαιρείται με το χέρι (ή το πιρούνι) ή ακόμα εισάγεται στο στόμα απ’ ευθείας χωρίς την χρήση χειρός, από τους πεπειραμένους.
Πρόκειται για ένα πολύχρηστο πλην άγνωστο στους πολλούς δένδρο, για τον ΄Ανθρωπο, την Γεωργία, την Κτηνοτροφία, το Περιβάλλον, το Μέλλον. Αυτοί είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους έχει εστιασθεί η σπουδαιότητα της φραγκοσυκιάς στο εν λόγω βιβλίο.
Η φραγκοσυκιά είναι πολλαπλώς χρήσιμη στον άνθρωπο, τόσο για τους καρπούς της όσο και για τα «φύλλα» της.
Τα φραγκόσυκα προσφέρονται ως :
Πρωινό: Λίγοι καρποί το πρωί είναι αρκετοί να μας συγκρατήσουν από την πείνα μέχρι το μεσημέρι, αλλά και να τονώσουν τον οργανισμό.
Χωνευτικό: Σε περιπτώσεις φορτώσεως του στομάχου από πλεονεκτική πολυφαγία, ένα ή δύο φραγκόσυκα ενεργούν ως το καλλίτερο χωνευτικό.
Καθαρτικό: Οι καρποί καθαρίζουν το πεπτικό σύστημα πλήρως αλλά και το ουροποιητικό, νεφρούς κλπ.
Δροσιστικό: Είναι ένα θαυμάσιο, εύγευστο αλλά και εξαιρετικά δροσιστικό φρούτο τις ζεστές ιδίως ημέρες του καλοκαιριού.
Θρεπτικές ιδιότητες: Είναι εξαιρετικά θρεπτικό, αφού περιέχει, βιταμίνη C σε μεγάλη ποσότητα και A σε μικρότερη, αμινοξέα, σίδηρο, κάλλιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, νάτριο και άλλα.
Οι καρποί μετατρέπονται σε: γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, και ποτό με μετουσίωση ή απόσταξη. Μας δίδουν επίσης οινόπνευμα και εκλεκτή ρακή .
Εκμετάλλευση: Η συστηματική καλλιέργεια και εμπορία των καρπών της φραγκοσυκιάς, είναι διαδεδομένη στις χώρες της Αμερικής και στις παράλιες της λεκάνης της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα δεν έχει ουδεμία καλλιέργεια, παρά το ότι φύεται σε μεγάλες εκτάσεις.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να τρώμε πολλά σε κάθε περίπτωση, διότι προκαλούν δυσκοιλιότητα.
Τα «φύλλα» χρησιμεύουν ως:
Τονωτικά στην καρδιά λόγω της ουσίας κακτίνη που περιέχουν.
Αντίδοτο κατά της μέθης. Απομακρύνουν πονοκεφάλους, ναυτία ξηροστομία και άλλα. Η χρήση γίνεται από τους μεθυσμένους, αφού φυσικά θα τους τα προσφέρει κάποιος ως φάρμακο και τα έχει επεξεργασθεί δεόντως.
Στην μαγειρική τα φύλλα παράγουν δεκάδες φαγητά με κρέας και λαχανικά για τον άνθρωπο, κάτι που φαίνεται σαν παράδοξο, αλλά είναι πραγματικότητα και μάλιστα ουσιαστική, για εκατομμύρια ανθρώπους πλην Ελλήνων!!
Επίσης γίνονται σαλάτες, επιδόρπια, μεζέδες ακόμη και ψωμί.
Τα «φύλλα» της φραγκοσυκιάς δεν έχουν καμμία απολύτως τοξικότητα κι έτσι πρέπει να τα συνηθίσομε ως γεύμα.
ρακή από φραγκόσυκα
Οικονομικά οφέλη
Τα οικονομικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από την εκμετάλλευση της φραγκοσυκιάς είναι πάρα πολλά. Δυστυχώς εμείς οι Έλληνες δεν τα έχομε υπ’ όψη και γι’ αυτό αφήνομε ανεκμετάλλευτη μία τόσο προσοδοφόρα πηγή.
Οι καρποί είναι εκμεταλλεύσιμο προϊόν. Οι εξαγωγές από τα κράτη που καλλιεργούν την φραγκοσυκιά είναι μεγάλες, αλλά και από παράγωγα επεξεργασίας των καρπών προκύπτουν άφθονα προϊόντα. Γλυκά, μαρμελάδες, ποτά.
Τα «φύλλα »επίσης είναι μεγάλη πηγή εσόδων για τους καλλιεργητές, αφού τα εμπορεύονται προς παραγωγή ζωοτροφών.
Στην Αμερική και σε χώρες της Μεσογείου έχουν τεράστιες εκτάσεις για καλλιέργεια φραγκοσυκιάς προς παραγωγή κτηνοτροφής.
Τέξας, Αριζόνα, Ν. Καλιφορνία, Μεξικό απ’ όπου οι αποδώσεις είναι 3- 13 τόννους «φύλλα» το στρέμμα. ενώ σε επιμελημένες καλλιέργειες εγγίζει τους 30 τόννους το στρέμμα.
Στην Βραζιλία οι εκτάσεις με φραγκοσυκιές για κτηνοτροφές είναι
επιστροφή στην αρχική>>>
περίπου 3.000.000 στρέμματα.
Στην Σαρδηνία σε ημιεντατική καλλιέργεια οι αποδώσεις είναι 6 τόννοι το στρέμμα.
Στην Σικελία φτάνουν το 1.000.000 στρέμματα, στην Τύνιδα 80.000 στρέμματα και σ’ άλλες χώρες ανάλογες εκτάσεις.
Τόσο η φραγκοσυκιά όσο και οι καρποί, αλλά και τα άνθη της έχουν θεραπευτικές ιδιότητες για διάφορες παθήσεις του ανθρωπίνου οργανισμού. Είναι από τα λίγα φυτά που χρησιμοποιούνται όλα τα μέλη τους και επιπροσθέτως είναι προληπτικό και θεραπευτικό ίαμα.
Η χρήση των καρπών αφ’ εαυτής δημιουργεί ευνοϊκές καταστάσεις για το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, αλλά και σε περίπτωση παρουσιάσεως κάποιας νόσου, πάλιν επενεργεί δραστικά.
Οι ασθένειες τις οποίες «καταμάχονται» τα μέλη της φραγκοσυκιάς είναι ενδεικτικώς πιο κάτω.
Ως κατάπλασμα για την θεραπεία φλεγμονωδών αποστημάτων, την διόγκωση του σπληνός, την ελονοσία, τους μώλωπες και την περιποίηση των τραυμάτων. Το χρησιμοποιούν εκατονταετίες τώρα Αμερικανοί και Μεξικανοί. Ήταν και παραμένει ένα σπουδαίο Αντιφλεγμονώδες.
Για την θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας και της παχυσαρκίας.
Κατά του σακχαρώδους διαβήτη. Έχουν γίνει εκτενείς πανεπιστημιακές έρευνες στην Αμερική καθώς και σε άλλες χώρες.
Κατά της υπερτροφίας του προστάτου
Κατά της χοληστερόλης
Κατά της φλεβίτιδος
Κατά πνευμονικών παθήσεων
Πιθανός παράγοντας για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών καρκίνου (στήθους, προστάτου, στομάχου, πνευμόνων, παγκρέατος) λόγω των φλαβονοειδών συστατικών που περιέχουν
Δυναμωτικό στο ανοσοποιητικό σύστημα
Τα άνθη και τα κλαδώδια («φύλλα») χρησιμοποιούνται ως διουρητικά, αντισπασμωδικά, αντιδιαρροϊακά, αιμολυτικά, καθώς για καταπολέμηση της ψαμμιάσεως, ήτοι άμμου στα νεφρά, και της νεφρίτιδος!
Πρέπει να επισημανθούν ορισμένα ευεργετικά προτερήματα της φραγκοσυκιάς και σε κάποια στιγμή να προβληματίσουν όλους. Αυτήν την στιγμή που η φραγκοσυκιά στην μισή χώρα μας είναι άγνωστη και στην υπόλοιπη περιφρονημένη, είναι ευνόητο πως χρειάζεται τιτάνιος αγώνας να αναληφθεί πρωτοβουλία εξαπλώσεως της φραγκοσυκιάς. Και επειδή «καιροί ου μενετοί», προβαίνομεν στις προτάσεις μας και αναμένομεν τις θέσεις των αρμοδίων, αλλά και των ιδιωτών.
Προστασία του περιβάλλοντος
Πολλές χώρες έχουν την φραγκοσυκιά σε πρώτη προτεραιότητα. Στην Ελλάδα υπάρχει γενική άγνοια γύρω από το φυτό παρ’ όλο που πρόκειται:
Για φυτό αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό
Ως ανάχωμα σε επικλινή μέρη και βουνοπλαγιές.
Γιατί σκεπάζει τα γυμνά βουνά και αντέχει πολύ στην ξηρασία.
Γιατί δεν χρειάζεται καθόλου κόπο και έξοδα στην καλλιέργεια, ώστε να δώσει τους νόστιμους καρπούς της.
Δεν χρειάζεται νερό.
Είναι εστία πρασίνου σε ερημικά μέρη
Είναι Αντιπυρικό φράγμα
Μετά τις πυρκαγιές σαν πρώτα μέτρα κατά των πλημμυρών, κατασκευάζονται κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα όπως συγκρατηθούν όσο το δυνατό περισσότερες φερτές ύλες και όμβρια ύδατα. Αλλά και να προφυλαχθούν κατοικίες στις υπωρείες των βουνοπλαγιών, από τυχόν κατολισθήσεις.
Σημαντικότατη και άκρως αποτελεσματική προσφορά σ’ αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί η ύπαρξη της φραγκοσυκιάς. Όπου υπάρχει σε συστοιχίες συγκρατεί και τα νερά και τις πέτρες και τις λάσπες, αλλά δίδει σιγουριά σε χωριά που βρίσκονται σε επικλινή μέρη.
Για τον λόγο αυτό ας εξετασθεί η περίπτωση φυτέματος φραγκοσυκιάς σε επικλινείς και γυμνές πλαγιές, αλλά και η πρόσθετη ιδιότητά της ως αντιπυρική ζώνη. Αν διανοιγούν ανάλογες ζώνες εντός των δασών και στις άκρες αυτών άμφω φυτευτούν φραγκοσυκιές, ο κίνδυνος μεταδόσεως της πυρκαγιάς περιορίζεται αισθητώς.
Γι’ αυτό«Φυτέψετε φραγκοσυκιές το πλέον αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό φυτό»
Η πρότασή μας αυτή έχει σκοπό να δοθεί όσο το δυνατό πιο μεγάλη ενημέρωση για το θέμα, ώστε η φραγκοσυκιά να εξαπλωθεί ευρύτατα στην χερσαία και νησιωτική Ελλάδα, όπου αυτό είναι εφικτό.
Το φυτό του μέλλοντος
Εκτός από την μεγίστη προστασία του περιβάλλοντος και την διαρκή πράσινη εικόνα στα ξηρά και άνυδρα τοπία, η Φραγκοσυκιά έχει και ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα.
Είναι το φυτό του μέλλοντος. Λόγω των ραγδαίων κλιματικών αλλαγών, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ, όταν πολλά άλλα θα έχουν εξαφανισθεί από το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι ειδικοί επιστήμονες προβλέπουν πως αν δεν ανατραπεί ο επικίνδυνος ρυθμός του θερμοκηπίου, μέσα στα προσεχή 30 χρόνια θα έχει ερημοποιηθεί το (80%) της υπαίθρου στην Ανατολική Μεσόγειο!! Από την πλευράν αυτήν η φραγκοσυκιά λόγω της ανθεκτικότητάς στην ξηρασία θα αποτρέψει την πλήρη ερημοποίηση και θα αποτελέσει ανάχωμα στο δυσάρεστο αυτό φαινόμενο. Πρέπει όμως από τώρα να λάβομε τα μέτρα μας, γιατί όταν την αναζητήσομε ως τροφή και φρούτο ίσως είναι πολύ αργά!!
Γι’ αυτό ας την συνηθίσομε από τώρα και ας φυτέψομε παντού φραγκοσυκιές.
Οι φραγκοσυκιές φυτεύονται όλο τον χρόνο
Για την γεωργία
Ο χώρος που χρειάζεται για να αναπτυχθεί δεν πρέπει να είναι καμιά γόνιμη πεδιάδα οπότε θα ήταν σε βάρος άλλων καλλιεργειών, αλλά κάποιο άγονο και ξεχασμένο μέρος, είτε ιδιοκτήτου εκτάσεως, είτε δημοσίας.
Σε όμοιες περιπτώσεις, θα είχαμε ευρεία έκταση θαμνώδους δάσους και καταπράσινη περιοχή όλες τις εποχές του χρόνου, ακόμα και κατά τις πλέον ανύδρους περιόδους.
«Φαλακροί» λοφίσκοι ιδίως στα νησιά, μπορούσαν να γίνουν καταπράσινοι.
Σε καμποχώρια, όπου οι καλαμιές αποτελούν φράκτες, θα ήταν δυνατό να υπήρχαν στην θέση τους φραγκοσυκιές.
Προστατεύουν τους αγρότες από τις καύσεις ξηρών και αγρίων χόρτων, αφού σε ανέλεγκτη επέκταση όμοιας φωτιάς, εμποδίζουν την πιο πέρα εξάπλωση ως βραδύκαυστες.
Είναι πηγή οικονομικών προσόδων για τους γεωργούς, αν εμπορευθούν καρπούς και βλαστούς.
Καιρός να αξιοποιηθεί αυτή η προσφορά της φραγκοσυκιάς
Για την κτηνοτροφία
Στον τομέα των ζωοτροφών η φραγκοσυκιά είναι από τα πλέον προτιμώμενα φυτά λόγω του νερού που περιέχει αλλά και λόγω των πολλών θρεπτικών συστατικών. Αρκεί να σημειωθεί ότι στην Αμερική είναι η βασική τροφή των γαλακτοφόρων αγελάδων, αφού τα συστατικά των φύλλων είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες, νερό, υδατάνθρακες, και σε μεταλλικά στοιχεία όπως σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο και ασβέστιο.
Επίσης σε ανάμιξη με βαμβακόπιτα παράγεται μια σπουδαία τροφή.
Επομένως στον τομέα της κτηνοτροφίας, η συμβολή της είναι γιγαντιαία, πλην δυστυχώς άγνωστη στην Ελλάδα. Και αυτό το μήνυμα θέλομε να στείλομε στους κτηνοτρόφους. Να συμπεριλάβουν στην καθημερινή τροφή των ζώων τους την φραγκοσυκιά, αυτοτελή ή επεξεργασμένη. Σίγουρα θα έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη, συγκριτικώς με την προμήθεια των σημερινών προμηθειών. Επιπροσθέτως δεν κινδυνεύουν να μείνουν από ζωοτροφές, όπως δραματικά ακούγαμε πέρυσι εκκλήσεις κτηνοτρόφων της Ηλείας για αποστολή τροφών στα καμένα μέρη τους. Και οι προμήθειες πανάκριβες λόγω της μεγάλης ζητήσεως.
Όμοια λυπηρά φαινόμενα δεν θα συνέβαιναν, αν είχαν στρέψει την προσοχή τους προς την φραγκοσυκιά και είχαν εξοικειωθεί με την χρήση τους ως ζωοτροφής.. Αν είχαν καλύψει τα χέρσα μέρη με αυτό το φυτό ή αν διέθεταν μεγάλες εκτάσεις για καλλιέργειά του.
Σήμερα η φραγκοσυκιά στην Ελλάδα ζει σε αγρία κατάσταση, χωρίς να έχει καμμία υποστήριξη από τον άνθρωπο. Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να στραφούν και προς αυτήν την λύση ως σπουδαία ζωοτροφή . Και αν δεν έχουν δικές τους εκτάσεις ας το φροντίσουν άλλοι για εμπορικούς σκοπούς.
Η φραγκοσυκιά ως κτηνοτροφή πρέπει να αγκαλιασθεί με πάθος από όλους
Για τους υπευθύνους
Μια σημαντική πρόταση και μήνυμα για προβληματισμό στέλνομε προς όλους Κοινοτάρχες, Δημάρχους, Υπουργούς, Δασάρχες, Γεωπόνους, Οικολογικές Οργανώσεις, Αγρότες, Ιδιοκτήτες ακαλλιεργήτων γαιών, ώστε να φροντίσουν να φυτέψουν μία φραγκοσυκιά, όπου μπορούν κάθε χρόνο.
Σε λίγα χρόνια τα ασκεπή μέρη θα είναι καταπράσινα.
Το κλίμα της Αττικής γης, αλλά και των παράλιων ή προσήνεμων της λοιπής Ελλάδος, ευνοεί πολύ την ανάπτυξη της φραγκοσυκιάς. Και όμως αυτή υπάρχει σε άκρως περιορισμένη έκταση. Μπορούσε να είχε εξαπλωθεί πολύ περισσότερο. Ακόμα να είχε καλύψει τις «χάσκουσες» πλαγιές των βουνών Πάρνηθος, Πεντέλης, Υμηττού και αλλαχού, οι οποίες από τις λατομικές εκμεταλλεύσεις, αφήνουν ακάλυπτες μεγάλες εκτάσεις τους, κάτι που είναι εξαιρετικώς αντιαισθητικό, αλλά και τις απολήξεις βουνών που πλήγονται αγρίως από πυρκαγιές. Είναι εύκολο να «ντυθούν» οι γυμνές βουνοπλαγιές και να αλλάξει η αισθητική των περιοχών. Όλα εξαρτώνται από την ανθρώπινη θέληση.
Κάθε σπιθαμή χέρσου γης έπρεπε να είχε καλυφθεί με φραγκοσυκιές
Συγγραφέας Μιχαήλ Ι. Στρατουδάκης.
Πηγή www.fragosika.gr/
www.fotavgeia.blogspot.com
Ευδοκιμεί σε θερμούς και ηλιόλουστους τόπους, χωρίς ιδιαίτερη προτίμηση στο έδαφος, αρκεί αυτό να μη είναι υγρό ή να στραγγίζεται καλώς, ήτοι σε βραχώδης, πετρώδεις, αμμώδεις ή ξηρές τοποθεσίες, σε αβαθή εδάφη ή μετρίου βάθους, φτωχά σε οργανική ύλη, οξέα ή ελαφρώς αλκαλικά, σε βουνοπλαγιές και, όπου άλλη καλλιέργεια είναι δύσκολος έως αδύνατος.
Στα αργιλώδη και ασβεστώδη εδάφη ευδοκιμεί λιγότερον απ’ όσο στα μεσαίας συστάσεως. Η ανάπτυξή της σε βραχώδη εδάφη επιτυγχάνεται χάριν του ισχυρού συστήματος ριζών το οποίο διαθέτει και σιγά – σιγά προκαλεί διάσπαση και αποσάθρωση αυτών. Το δυνατό ριζικό «οπλικό» σύστημα ίσως είναι μία από τις αιτίες ένεκεν των οποίων η φραγκοσυκιά δείχνει προτίμηση και σε, πρόποδες λοφίσκων, πετρώδεις εκτάσεις, ή επικλινή εδάφη παρά στους κάμπους. Ένας άλλος λόγος που συνηγορεί σ’ αυτήν την ιδιόρρυθμη προτίμηση, είναι το γεγονός ότι φοβάται την ασφυξία των ριζών η οποία προέρχεται από άφθονα ή στάσιμα νερά.
Είναι φυτό ανθεκτικό στην ξηρασία και προσπαθεί να αποθηκεύει νερό στους ιστούς του όταν το βρίσκει, για τις δύσκολες ημέρες που συχνά έρχονται. Είναι αξιοσημείωτο πως και την υγρασία αξιοποιεί αφού την απορροφά και την μετατρέπει σε νερό στους ιστούς του.
Προσφορά της φραγκοσυκιάς είναι τεραστία τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα τα οποία την επιδιώκουν μετά μανίας τόσο τους καλοκαιρινούς όσο και τους χειμερινούς μήνες. Στις ερήμους ιδίως όπου ευδοκιμεί αποτελεσματικώς, δέχεται εφορμήσεις διψασμένων και πεινασμένων ζώων.
Καταγωγή
Η φραγκοσυκιά κατάγεται από το Μεξικό. Μετήχθη στην Ευρώπη από τους Ισπανούς μεταξύ των ετών 1521 – 1523, όταν ο Fernando Cortes κατέλαβε το Μεξικό. Στις Μεσογειακές χώρες διεδόθη ταχέως για τους γλυκείς και εύγευστους καρπούς της.
Πολλαπλασιασμός
Πολλαπλασιάζεται δύσκολα με σπέρματα, ευκολότερα όμως με μοσχεύματα, (αγενής γένεσης ή αγενής πολλαπλασιασμός), δηλαδή κομμάτια των φυλλοκλαδίων, που αφήνονται μερικές ημέρες στο ύπαιθρο και κατόπιν φυτεύονται.
Αν είναι χειμώνας, φυτεύομε ένα «φύλλο» (έτσι αποκαλούμεν κατά συγκατάβαση τον βλαστό, ενώ φύλλα είναι τα αγκάθια ) στο χώμα, σε τρόπο ώστε το μισό να είναι μέσα και το μισό έξω. Αυτό θα ριζώσει και θα έχομε ένα νέο φυτό.
Αν είναι καλοκαίρι σε κάποιο σημείο γης που επιλέγομε, πάνω σ' ένα «φύλλο» βάζομε μια πέτρα και το αφήνομε στην επιφάνεια του εδάφους σε οριζόντια θέση. Από το κάτω μέρος του «φύλλου», φύονται, μετά από λίγες ημέρες μικρές ρίζες. Τότε ενδείκνυται να το φυτέψομε στο χώμα, καθέτως, τουλάχιστον μέχρι την μέση και έτσι θα έχομε ένα νέον οργανισμό.
Ακόμα πολλαπλασιάζεται και με σπέρματα αλλά πολύ βραδέως.
Βλαστοί
Οι βλαστοί (κορμός = το κεντρικό μέρος του φυτού απ’ το οποίο γίνονται οι διακλαδώσεις, αλλά και το γηραιότερο) της φραγκοσυκιάς είναι φυλλοειδώς πεπλατυσμένοι, ενώ στους κάκτους παρατηρούνται διαφοροποιήσεις σε σφαιρικούς ή κυλινδρικούς, στυλοειδείς ή αρθρωτούς, με πολλά φυλλοκλάδια. Έχουν σχήμα ελλειψοειδές, τριγωνικό ή άλλα παρόμοια και χρησιμεύουν ως αποθηκευτικοί χώροι. Περιέχουν μεγάλες ποσότητες νερού για να αντέχουν στις ξηρασίες.
Ομοιάζουν δηλαδή με σαρκώδη φύλλα, εξ ου και ο όρος βλαστοπαχύφυτα, αλλά είναι βλαστοί με λειτουργικές ιδιότητες φύλλων, μήκους 20 - 50 εκατοστών, πλάτους 10 - 20 εκατοστών και καλύπτονται από κηρώδες στρώμα. Αρχικώς είναι άκρως ευαίσθητοι, προοδευτικώς όμως αυξάνουν και τελικώς αποκτούν ινώδη (ξυλώδη) υπόσταση, για να καταλήξουν στον σχηματισμό του κορμού. Επίσης έχουν στην επιφάνειά τους πολλές και σκληρές ίνες, τα αγκάθια, κέντρα, ακίδες ή γλωχίνες. Ασκούν δε και την φωτοσυνθετικήν λειτουργία του φυτού.
Φύλλα
Η φραγκοσυκιά είναι άφυλλος ως δένδρο. Τα φύλλα της έχουν υποστεί «ισχυράν πήρωσιν» και έχουν μετατραπεί σε ακάνθας, ή φυλλακάνθας, όπως ευρίσκομε τον όρον στο «Περί φυτών ιστορίαι» έργο του αρχαίου Έλληνα βοτανολόγου Θεοφράστου Βιβλίο 6, Κεφ. 4, Παρ. 7, για άλλο φυτό. Είναι μικρά, βελονοειδή, εύπτωτα, σκληρά, μυτερά όργανα και επιτυγχάνουν δύο στόχους.
ΠΡΩΤΟΝ μειώνουν την διαπνοήν ώστε να μη χάνεται το αποταμιευμένο νερό, και
ΔΕΥΤΕΡΟΝ προστατεύουν από την επιδρομήν των φυτοφάγων ζώων.
Άνθη
Τα άνθη είναι μεγάλα και φύονται κατά κανόνα στην κορυφή των φυλλοκλαδίων, συνήθως των ανωτέρων ή εξωτερικών και πολύ σπανίως στα πλευρικά μέρη. Έχουν χρώμα ζωηρό κιτρινωπό, πορτοκαλί ή χρυσίζον. Ένας θαυμάσιος συνδυασμός που δίδει ιδιαίτερο τόνο κατά την περίοδο της ανθοφορίας στους χώρους όπου υπάρχουν συστοιχίες από φραγκοσυκιές.
Τα άνθη είναι μονήρη, δηλαδή βρίσκονται μεμονωμένα στον βλαστόν, αλλά πολλάκις και καθ’ ομάδας, ερμαφρόδιτα, (διγενή), κανονικά, ακτινόμορφα ή ζυγόμορφα ήτοι έχουν αμφίπλευρη συμμετρία και επίγυνα.
Η ωοθήκη είναι υποφυής, ήτοι βρίσκεται κάτω από το πεπλατυσμένο τμήμα
της βάσεως, μονόχωρος και δέχεται πολλές σπερματικές βλάστες (ωάρια).
Το περιάνθιο είναι διπλό και τα μέλη του βρίσκονται σε σπειροειδή διάταξη με μεταβατικές μορφές από σέπαλα σε πέταλα.
Τα σέπαλα και τα πέταλα δεν έχουν πλήρη διαφοροποίηση. Και τα δύο είναι πολυάριθμα, όρθια ή αποκλίνοντα.
Οι στήμονες (ανδρείον) είναι σπειροειδώς τοποθετημένοι ή ενίοτε καθ’ ομάδας.
Ο ύπερος (γυναικείον) είναι ένας και απαρτίζεται από τρία ή και περισσότερα καρπόφυλλα..
Τα πέταλα και τα σέπαλα με τα έντονα χρώματά τους και την γύρι προσελκύουν τα έντομα κι έτσι επιτυγχάνεται η επικονίαση στο φυτικό βασίλειο. Μένουν ανοικτά 36-48 ώρες για τον σκοπό αυτό.
Καρποί
Ο καρπός της φραγκοσυκιάς έχει σχήμα απιοειδές, ωοειδές, ή υποσφαιρικό πεπλατυσμένο περί την κορυφή ένθα σχηματίζει βοθρίον. Είναι γεμάτος γλωχίνες (αγκάθια) στο περίβλημα, (επικάρπιο), φυόμενα καθ’ ομάδας σε μικρές αποστάσεις επί της επιφανείας του, καθώς και στην στεφάνη (κορυφή) του καρπού. Πρόκειται για ένα μέσο αυτοπροστασίας από τους εχθρούς.
Είναι σαρκώδης, κίτρινος ή κοκκινωπός, εδώδιμος. Έχει σάρκα γλυκιά, χρώματος πορτοκαλί έως υποκίτρινο στην αρχή της ωριμάνσεως και κοκκινωπό προς κοκκινόμαυρο κατά την υπερωρίμανση. Καταναλώνεται νωπός, αφού αποφλοιωθεί. Έχει γεύση ευχάριστη, γλυκιά, δροσιστική, εξαιρετικώς εύγευστη και εύχυμη. Επίσης ο καρπός είναι ραξ ή ράγα.
Eπιβίωση
Η φραγκοσυκιά, ζει σε αμμώδη, πετρώδη ξηρά ή άνυδρα εδάφη. Έχει δηλαδή ήθος άκρως ξηροφυτικόν.
Για τον σκοπό αυτό έχει δημιουργήσει ένα δικό της αμυντικό σύστημα, ώστε να δύναται να επιβιώνει και σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας. Η προσαρμογή της χαρακτηριστικώς στηρίζεται στα πιο κάτω.
α) Αποταμίευση νερού. Μαζί με τις θρεπτικές ουσίες η φραγκοσυκιά αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες νερού μέσα στους ιστούς της, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται στον κορμό. Γι' αυτό η κατηγορία λέγεται παχύφυτα ή σαρκόφυτα.
Αποτέλεσμα της μεγάλης αποθήκευσης νερού στους ιστούς είναι η αρκετή εξόγκωση. Όταν τους κόψομε σε κάποιο σημείο ρέει νερό. Τα φυλλοκλάδια είναι οι δεξαμενές νερού της φραγκοσυκιάς.
Χωρίς νερό είναι αδύνατο να ζήσει άνθρωπος, ζώο ή φυτό, πέραν λίγων ωρών ή ημερών. Γι' αυτό όλα λαμβάνουν την σχετικήν πρόνοια.
β) Μείωση διαπνοής. Ο δεύτερος λόγος με τον οποίον εξασφαλίζει η φραγκοσυκιά την διαφύλαξη νερού είναι η μείωση της διαπνοής και αυτό επιτυγχάνεται με την «εξαφάνιση» των φύλλων. Από πλευράς μακροβιότητος, ζεί άνω από 200έτη.
Βοτανικές ποικιλίες της Φραγκοσυκιάς
Στο εξωτερικό
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Ynez»
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Maria»
Opuntia ficus - indica, variety « Lynwood»
Opuntia ficus - indica, variety « Robusta» (dinner platecactus)
Opuntia ficus - indica, variety « Burbanks Spineless»»
Στην Ελλάδα
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συμφώνως με το Ινστιτούτο Υποτροπικών και Ελαίας, πλην όμως απαντώνται δεκάδες άλλες ουσιώδεις στον νησιωτικό χώρο, μη επισημασμένες.
Xρονικές στιγμές
Η συλλογή και ο καθαρισμός αποτελούν τα δύο πιο «ακανθώδη» εμπόδια, ώστε κάποιος να απολαύσει τα φραγκόσυκα. Προκειμένου να συλλέξομε φραγκόσυκα, είτε για επί τόπου κατανάλωση, είτε για μεταφορά στο σπίτι πρέπει να γνωρίζομε και εφαρμόζομε τους παρακάτω βασικούς κανόνες.
α) Πριν την ανατολή του ηλίου. Και αυτό για τον εξής κύριο λόγο. Το πρωί, τα αγκάθια του καρπού από την νυκτερινή υγρασία, έχουν κάποια χαλαρότητα. Δεν είναι σκληρά, χωρίς αυτό να αποκλείει τον άμεσο κίνδυνο να εισχωρήσουν στα χέρια, αν τα πιάσομε χωρίς προφύλαξη.
β) Μετά την δύση του ηλίου. Αυτό είναι πιο σχετικό από την προηγουμένη περίπτωση.
γ) Να υπάρχει άπνοια. Εκτός από τον ήλιο, στην σκλήρυνση των αγκαθιών, από την νυκτερινή ελαστικότητα, συντελεί και ο αέρας.
Τρόποι συλλογής
Πολλοί είναι οι τρόποι, με τους οποίους μπορεί κάποιος να μαζέψει τα φραγκόσυκα. Οι περισσότεροι απ' αυτούς, αναφέρονται στα άτομα εκείνα, τα οποία δεν έχουν καμία εξοικείωση με το έμφορτο από αγκάθια αυτό φρούτο. Αλλά και οι πεπειραμένοι δεν υστερούν από μεθόδους συλλογής, χωρίς να παραβλέπουν την επιβαλλομένη προφύλαξη. Χαρακτηριστικώς αναφέρομε μερικούς απ' αυτούς.
α) Με τίναγμα. Οι πιο αδαείς προσπαθούν, πριν πιάσουν τα φραγκόσυκα για να τα κόψουν από τον βλαστό, να τινάξουν τα αγκάθια απ' αυτά. Δεν είναι σωστός τρόπος
β) Με καλύπτρα. Άλλος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσομε κάποιο μέσο, το οποίο δεν το διαπερνά το αγκάθι.
γ) Με γάντια. Μερικοί προκειμένου να συλλέξουν φραγκόσυκα. χρησιμοποιούν χοντρά υφασμάτινα γάντια.
δ) Με το χέρι. Ο πιο σίγουρος και χωρίς άλλες διαδικασίες τρόπος, είναι να τα μαζεύομε με γυμνό χέρι. Είναι πολύ εύκολος, όσο και αν φαίνεται επικίνδυνος και ανατριχιαστικός. Αυτό όμως προϋποθέτει μεγάλη πείρα.
ε) Με πρακτικά μέσα
Μεταφορά – Διατήρηση
Όταν συλλέγομε φραγκόσυκα και θέλομε να τα μεταφέρομεν, πρέπει να προσέχομεν, α) να μη τα πετάμε από ψηλά, β) να μη πιέζομε τον καρπό κατά την συλλογή και γ) να μη προκαλείται άνοιγμα στο κάτω μέρος του καρπού κατά την απόσχιση από τον βλαστό. Διατηρούνται καθαρισμένα στο ψυγείο ή ακαθάριστα σε σκιερό μέρος όχι πέραν της εβδομάδος.
Τρόποι καθαρισμού
Το δυσκολότερο πρόβλημα για να απολαύσει κάποιος τα φραγκόσυκα είναι ο καθαρισμός. Το μυστικό για να καθαριστεί το φραγκόσυκο από τον τόσο οπλισμένο με αγκάθια φλοιό είναι απλό. Επιτυγχάνεται με τρεις τομές επί του καρπού. Οι δύο στα άκρα και είναι βαθειές και η τρίτη ενώνει τις δύο προηγούμενες και είναι ρηχή, όσο το πάχος του φλοιού.
Με τις τρεις αυτές μαχαιριές γίνεται εφικτό το εξής:
Το φραγκόσυκο έχει σχήμα αυγοειδές. Με τις τομές Α' και Β' επιτυγχάνομε να μετατρέψομε το αυγοειδές σχήμα σε κυλινδρικό. Η τομή Γ' τέμνει καθέτως τον φλοιό, ο οποίος με απλό τράβηγμα, αποχωρίζεται του καρπού.
Σχηματική παράσταση χρησιμοποιήσεως πιρουνιού και μαχαιριού.
Οι αριθμοί υποδηλώνουν την σειρά των τομών. Μετά τις τρεις τομές, απομακρύνομε πλευρικώς τον φλοιό και αποκαλύπτεται ο καρπός ο οποίος αφαιρείται με το χέρι (ή το πιρούνι) ή ακόμα εισάγεται στο στόμα απ’ ευθείας χωρίς την χρήση χειρός, από τους πεπειραμένους.
Πρόκειται για ένα πολύχρηστο πλην άγνωστο στους πολλούς δένδρο, για τον ΄Ανθρωπο, την Γεωργία, την Κτηνοτροφία, το Περιβάλλον, το Μέλλον. Αυτοί είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους έχει εστιασθεί η σπουδαιότητα της φραγκοσυκιάς στο εν λόγω βιβλίο.
Η φραγκοσυκιά είναι πολλαπλώς χρήσιμη στον άνθρωπο, τόσο για τους καρπούς της όσο και για τα «φύλλα» της.
Τα φραγκόσυκα προσφέρονται ως :
Πρωινό: Λίγοι καρποί το πρωί είναι αρκετοί να μας συγκρατήσουν από την πείνα μέχρι το μεσημέρι, αλλά και να τονώσουν τον οργανισμό.
Χωνευτικό: Σε περιπτώσεις φορτώσεως του στομάχου από πλεονεκτική πολυφαγία, ένα ή δύο φραγκόσυκα ενεργούν ως το καλλίτερο χωνευτικό.
Καθαρτικό: Οι καρποί καθαρίζουν το πεπτικό σύστημα πλήρως αλλά και το ουροποιητικό, νεφρούς κλπ.
Δροσιστικό: Είναι ένα θαυμάσιο, εύγευστο αλλά και εξαιρετικά δροσιστικό φρούτο τις ζεστές ιδίως ημέρες του καλοκαιριού.
Θρεπτικές ιδιότητες: Είναι εξαιρετικά θρεπτικό, αφού περιέχει, βιταμίνη C σε μεγάλη ποσότητα και A σε μικρότερη, αμινοξέα, σίδηρο, κάλλιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, νάτριο και άλλα.
Οι καρποί μετατρέπονται σε: γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, και ποτό με μετουσίωση ή απόσταξη. Μας δίδουν επίσης οινόπνευμα και εκλεκτή ρακή .
Εκμετάλλευση: Η συστηματική καλλιέργεια και εμπορία των καρπών της φραγκοσυκιάς, είναι διαδεδομένη στις χώρες της Αμερικής και στις παράλιες της λεκάνης της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα δεν έχει ουδεμία καλλιέργεια, παρά το ότι φύεται σε μεγάλες εκτάσεις.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να τρώμε πολλά σε κάθε περίπτωση, διότι προκαλούν δυσκοιλιότητα.
Τα «φύλλα» χρησιμεύουν ως:
Τονωτικά στην καρδιά λόγω της ουσίας κακτίνη που περιέχουν.
Αντίδοτο κατά της μέθης. Απομακρύνουν πονοκεφάλους, ναυτία ξηροστομία και άλλα. Η χρήση γίνεται από τους μεθυσμένους, αφού φυσικά θα τους τα προσφέρει κάποιος ως φάρμακο και τα έχει επεξεργασθεί δεόντως.
Στην μαγειρική τα φύλλα παράγουν δεκάδες φαγητά με κρέας και λαχανικά για τον άνθρωπο, κάτι που φαίνεται σαν παράδοξο, αλλά είναι πραγματικότητα και μάλιστα ουσιαστική, για εκατομμύρια ανθρώπους πλην Ελλήνων!!
Επίσης γίνονται σαλάτες, επιδόρπια, μεζέδες ακόμη και ψωμί.
Τα «φύλλα» της φραγκοσυκιάς δεν έχουν καμμία απολύτως τοξικότητα κι έτσι πρέπει να τα συνηθίσομε ως γεύμα.
ρακή από φραγκόσυκα
Οικονομικά οφέλη
Τα οικονομικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από την εκμετάλλευση της φραγκοσυκιάς είναι πάρα πολλά. Δυστυχώς εμείς οι Έλληνες δεν τα έχομε υπ’ όψη και γι’ αυτό αφήνομε ανεκμετάλλευτη μία τόσο προσοδοφόρα πηγή.
Οι καρποί είναι εκμεταλλεύσιμο προϊόν. Οι εξαγωγές από τα κράτη που καλλιεργούν την φραγκοσυκιά είναι μεγάλες, αλλά και από παράγωγα επεξεργασίας των καρπών προκύπτουν άφθονα προϊόντα. Γλυκά, μαρμελάδες, ποτά.
Τα «φύλλα »επίσης είναι μεγάλη πηγή εσόδων για τους καλλιεργητές, αφού τα εμπορεύονται προς παραγωγή ζωοτροφών.
Στην Αμερική και σε χώρες της Μεσογείου έχουν τεράστιες εκτάσεις για καλλιέργεια φραγκοσυκιάς προς παραγωγή κτηνοτροφής.
Τέξας, Αριζόνα, Ν. Καλιφορνία, Μεξικό απ’ όπου οι αποδώσεις είναι 3- 13 τόννους «φύλλα» το στρέμμα. ενώ σε επιμελημένες καλλιέργειες εγγίζει τους 30 τόννους το στρέμμα.
Στην Βραζιλία οι εκτάσεις με φραγκοσυκιές για κτηνοτροφές είναι
επιστροφή στην αρχική>>>
περίπου 3.000.000 στρέμματα.
Στην Σαρδηνία σε ημιεντατική καλλιέργεια οι αποδώσεις είναι 6 τόννοι το στρέμμα.
Στην Σικελία φτάνουν το 1.000.000 στρέμματα, στην Τύνιδα 80.000 στρέμματα και σ’ άλλες χώρες ανάλογες εκτάσεις.
Τόσο η φραγκοσυκιά όσο και οι καρποί, αλλά και τα άνθη της έχουν θεραπευτικές ιδιότητες για διάφορες παθήσεις του ανθρωπίνου οργανισμού. Είναι από τα λίγα φυτά που χρησιμοποιούνται όλα τα μέλη τους και επιπροσθέτως είναι προληπτικό και θεραπευτικό ίαμα.
Η χρήση των καρπών αφ’ εαυτής δημιουργεί ευνοϊκές καταστάσεις για το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, αλλά και σε περίπτωση παρουσιάσεως κάποιας νόσου, πάλιν επενεργεί δραστικά.
Οι ασθένειες τις οποίες «καταμάχονται» τα μέλη της φραγκοσυκιάς είναι ενδεικτικώς πιο κάτω.
Ως κατάπλασμα για την θεραπεία φλεγμονωδών αποστημάτων, την διόγκωση του σπληνός, την ελονοσία, τους μώλωπες και την περιποίηση των τραυμάτων. Το χρησιμοποιούν εκατονταετίες τώρα Αμερικανοί και Μεξικανοί. Ήταν και παραμένει ένα σπουδαίο Αντιφλεγμονώδες.
Για την θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας και της παχυσαρκίας.
Κατά του σακχαρώδους διαβήτη. Έχουν γίνει εκτενείς πανεπιστημιακές έρευνες στην Αμερική καθώς και σε άλλες χώρες.
Κατά της υπερτροφίας του προστάτου
Κατά της χοληστερόλης
Κατά της φλεβίτιδος
Κατά πνευμονικών παθήσεων
Πιθανός παράγοντας για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών καρκίνου (στήθους, προστάτου, στομάχου, πνευμόνων, παγκρέατος) λόγω των φλαβονοειδών συστατικών που περιέχουν
Δυναμωτικό στο ανοσοποιητικό σύστημα
Τα άνθη και τα κλαδώδια («φύλλα») χρησιμοποιούνται ως διουρητικά, αντισπασμωδικά, αντιδιαρροϊακά, αιμολυτικά, καθώς για καταπολέμηση της ψαμμιάσεως, ήτοι άμμου στα νεφρά, και της νεφρίτιδος!
Πρέπει να επισημανθούν ορισμένα ευεργετικά προτερήματα της φραγκοσυκιάς και σε κάποια στιγμή να προβληματίσουν όλους. Αυτήν την στιγμή που η φραγκοσυκιά στην μισή χώρα μας είναι άγνωστη και στην υπόλοιπη περιφρονημένη, είναι ευνόητο πως χρειάζεται τιτάνιος αγώνας να αναληφθεί πρωτοβουλία εξαπλώσεως της φραγκοσυκιάς. Και επειδή «καιροί ου μενετοί», προβαίνομεν στις προτάσεις μας και αναμένομεν τις θέσεις των αρμοδίων, αλλά και των ιδιωτών.
Προστασία του περιβάλλοντος
Πολλές χώρες έχουν την φραγκοσυκιά σε πρώτη προτεραιότητα. Στην Ελλάδα υπάρχει γενική άγνοια γύρω από το φυτό παρ’ όλο που πρόκειται:
Για φυτό αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό
Ως ανάχωμα σε επικλινή μέρη και βουνοπλαγιές.
Γιατί σκεπάζει τα γυμνά βουνά και αντέχει πολύ στην ξηρασία.
Γιατί δεν χρειάζεται καθόλου κόπο και έξοδα στην καλλιέργεια, ώστε να δώσει τους νόστιμους καρπούς της.
Δεν χρειάζεται νερό.
Είναι εστία πρασίνου σε ερημικά μέρη
Είναι Αντιπυρικό φράγμα
Μετά τις πυρκαγιές σαν πρώτα μέτρα κατά των πλημμυρών, κατασκευάζονται κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα όπως συγκρατηθούν όσο το δυνατό περισσότερες φερτές ύλες και όμβρια ύδατα. Αλλά και να προφυλαχθούν κατοικίες στις υπωρείες των βουνοπλαγιών, από τυχόν κατολισθήσεις.
Σημαντικότατη και άκρως αποτελεσματική προσφορά σ’ αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί η ύπαρξη της φραγκοσυκιάς. Όπου υπάρχει σε συστοιχίες συγκρατεί και τα νερά και τις πέτρες και τις λάσπες, αλλά δίδει σιγουριά σε χωριά που βρίσκονται σε επικλινή μέρη.
Για τον λόγο αυτό ας εξετασθεί η περίπτωση φυτέματος φραγκοσυκιάς σε επικλινείς και γυμνές πλαγιές, αλλά και η πρόσθετη ιδιότητά της ως αντιπυρική ζώνη. Αν διανοιγούν ανάλογες ζώνες εντός των δασών και στις άκρες αυτών άμφω φυτευτούν φραγκοσυκιές, ο κίνδυνος μεταδόσεως της πυρκαγιάς περιορίζεται αισθητώς.
Γι’ αυτό«Φυτέψετε φραγκοσυκιές το πλέον αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό φυτό»
Η πρότασή μας αυτή έχει σκοπό να δοθεί όσο το δυνατό πιο μεγάλη ενημέρωση για το θέμα, ώστε η φραγκοσυκιά να εξαπλωθεί ευρύτατα στην χερσαία και νησιωτική Ελλάδα, όπου αυτό είναι εφικτό.
Το φυτό του μέλλοντος
Εκτός από την μεγίστη προστασία του περιβάλλοντος και την διαρκή πράσινη εικόνα στα ξηρά και άνυδρα τοπία, η Φραγκοσυκιά έχει και ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα.
Είναι το φυτό του μέλλοντος. Λόγω των ραγδαίων κλιματικών αλλαγών, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ, όταν πολλά άλλα θα έχουν εξαφανισθεί από το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι ειδικοί επιστήμονες προβλέπουν πως αν δεν ανατραπεί ο επικίνδυνος ρυθμός του θερμοκηπίου, μέσα στα προσεχή 30 χρόνια θα έχει ερημοποιηθεί το (80%) της υπαίθρου στην Ανατολική Μεσόγειο!! Από την πλευράν αυτήν η φραγκοσυκιά λόγω της ανθεκτικότητάς στην ξηρασία θα αποτρέψει την πλήρη ερημοποίηση και θα αποτελέσει ανάχωμα στο δυσάρεστο αυτό φαινόμενο. Πρέπει όμως από τώρα να λάβομε τα μέτρα μας, γιατί όταν την αναζητήσομε ως τροφή και φρούτο ίσως είναι πολύ αργά!!
Γι’ αυτό ας την συνηθίσομε από τώρα και ας φυτέψομε παντού φραγκοσυκιές.
Οι φραγκοσυκιές φυτεύονται όλο τον χρόνο
Για την γεωργία
Ο χώρος που χρειάζεται για να αναπτυχθεί δεν πρέπει να είναι καμιά γόνιμη πεδιάδα οπότε θα ήταν σε βάρος άλλων καλλιεργειών, αλλά κάποιο άγονο και ξεχασμένο μέρος, είτε ιδιοκτήτου εκτάσεως, είτε δημοσίας.
Σε όμοιες περιπτώσεις, θα είχαμε ευρεία έκταση θαμνώδους δάσους και καταπράσινη περιοχή όλες τις εποχές του χρόνου, ακόμα και κατά τις πλέον ανύδρους περιόδους.
«Φαλακροί» λοφίσκοι ιδίως στα νησιά, μπορούσαν να γίνουν καταπράσινοι.
Σε καμποχώρια, όπου οι καλαμιές αποτελούν φράκτες, θα ήταν δυνατό να υπήρχαν στην θέση τους φραγκοσυκιές.
Προστατεύουν τους αγρότες από τις καύσεις ξηρών και αγρίων χόρτων, αφού σε ανέλεγκτη επέκταση όμοιας φωτιάς, εμποδίζουν την πιο πέρα εξάπλωση ως βραδύκαυστες.
Είναι πηγή οικονομικών προσόδων για τους γεωργούς, αν εμπορευθούν καρπούς και βλαστούς.
Καιρός να αξιοποιηθεί αυτή η προσφορά της φραγκοσυκιάς
Για την κτηνοτροφία
Στον τομέα των ζωοτροφών η φραγκοσυκιά είναι από τα πλέον προτιμώμενα φυτά λόγω του νερού που περιέχει αλλά και λόγω των πολλών θρεπτικών συστατικών. Αρκεί να σημειωθεί ότι στην Αμερική είναι η βασική τροφή των γαλακτοφόρων αγελάδων, αφού τα συστατικά των φύλλων είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες, νερό, υδατάνθρακες, και σε μεταλλικά στοιχεία όπως σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο και ασβέστιο.
Επίσης σε ανάμιξη με βαμβακόπιτα παράγεται μια σπουδαία τροφή.
Επομένως στον τομέα της κτηνοτροφίας, η συμβολή της είναι γιγαντιαία, πλην δυστυχώς άγνωστη στην Ελλάδα. Και αυτό το μήνυμα θέλομε να στείλομε στους κτηνοτρόφους. Να συμπεριλάβουν στην καθημερινή τροφή των ζώων τους την φραγκοσυκιά, αυτοτελή ή επεξεργασμένη. Σίγουρα θα έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη, συγκριτικώς με την προμήθεια των σημερινών προμηθειών. Επιπροσθέτως δεν κινδυνεύουν να μείνουν από ζωοτροφές, όπως δραματικά ακούγαμε πέρυσι εκκλήσεις κτηνοτρόφων της Ηλείας για αποστολή τροφών στα καμένα μέρη τους. Και οι προμήθειες πανάκριβες λόγω της μεγάλης ζητήσεως.
Όμοια λυπηρά φαινόμενα δεν θα συνέβαιναν, αν είχαν στρέψει την προσοχή τους προς την φραγκοσυκιά και είχαν εξοικειωθεί με την χρήση τους ως ζωοτροφής.. Αν είχαν καλύψει τα χέρσα μέρη με αυτό το φυτό ή αν διέθεταν μεγάλες εκτάσεις για καλλιέργειά του.
Σήμερα η φραγκοσυκιά στην Ελλάδα ζει σε αγρία κατάσταση, χωρίς να έχει καμμία υποστήριξη από τον άνθρωπο. Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να στραφούν και προς αυτήν την λύση ως σπουδαία ζωοτροφή . Και αν δεν έχουν δικές τους εκτάσεις ας το φροντίσουν άλλοι για εμπορικούς σκοπούς.
Η φραγκοσυκιά ως κτηνοτροφή πρέπει να αγκαλιασθεί με πάθος από όλους
Για τους υπευθύνους
Μια σημαντική πρόταση και μήνυμα για προβληματισμό στέλνομε προς όλους Κοινοτάρχες, Δημάρχους, Υπουργούς, Δασάρχες, Γεωπόνους, Οικολογικές Οργανώσεις, Αγρότες, Ιδιοκτήτες ακαλλιεργήτων γαιών, ώστε να φροντίσουν να φυτέψουν μία φραγκοσυκιά, όπου μπορούν κάθε χρόνο.
Σε λίγα χρόνια τα ασκεπή μέρη θα είναι καταπράσινα.
Το κλίμα της Αττικής γης, αλλά και των παράλιων ή προσήνεμων της λοιπής Ελλάδος, ευνοεί πολύ την ανάπτυξη της φραγκοσυκιάς. Και όμως αυτή υπάρχει σε άκρως περιορισμένη έκταση. Μπορούσε να είχε εξαπλωθεί πολύ περισσότερο. Ακόμα να είχε καλύψει τις «χάσκουσες» πλαγιές των βουνών Πάρνηθος, Πεντέλης, Υμηττού και αλλαχού, οι οποίες από τις λατομικές εκμεταλλεύσεις, αφήνουν ακάλυπτες μεγάλες εκτάσεις τους, κάτι που είναι εξαιρετικώς αντιαισθητικό, αλλά και τις απολήξεις βουνών που πλήγονται αγρίως από πυρκαγιές. Είναι εύκολο να «ντυθούν» οι γυμνές βουνοπλαγιές και να αλλάξει η αισθητική των περιοχών. Όλα εξαρτώνται από την ανθρώπινη θέληση.
Κάθε σπιθαμή χέρσου γης έπρεπε να είχε καλυφθεί με φραγκοσυκιές
Συγγραφέας Μιχαήλ Ι. Στρατουδάκης.
Πηγή www.fragosika.gr/
www.fotavgeia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου