Η Τουρκία πιάστηκε στον ύπνο στο Καζακστάν, καθώς η Ρωσία κερδίζει
Της Amberin Zaman | al-monitor.com (10/1/2022) | Μετάφραση: Γ.Τ.
Η Τουρκία έχει προσφερθεί –με καθυστέρηση– να υποστηρίξει το Καζακστάν, προκειμένου να βοηθήσει στην αποκατάσταση της τάξης στο κεντροασιατικό κράτος που συγκλονίστηκε από βίαιες διαμαρτυρίες, οι οποίες προξενήθηκαν από την άνοδο στις τιμές των καυσίμων κι ενισχύθηκαν από τη διαμάχη για την εξουσία μεταξύ των αντίπαλων κυβερνώντων ομάδων.
Ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είπε, σε μια συνάντηση του
Ο υπουργός άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, επανέλαβε την προσφορά λέγοντας: «Το Καζακστάν είναι σημαντικός σύμμαχος της Τουρκίας κι ευελπιστούμε για την ταχύτερη δυνατή σταθεροποίηση της κατάστασης και τη διασφάλιση του νόμου και της τάξης στη χώρα αυτή. Εάν το Καζακστάν ζητήσει οτιδήποτε από την Άγκυρα, θα είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε πλήρως».
Η ανάπτυξη των τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη, ώστε να υπερασπιστεί τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης από επίθεση του, υποστηριζόμενου από τους Ρώσους, πολέμαρχου στα ανατολικά, και η επέμβασή της υπέρ του Αζερμπαϊτζάν στην αντιπαράθεση με την Αρμενία, η οποία του επέτρεψε ν’ αποσπάσει βίαια μεγάλες περιοχές γύρω από τον υπό αμφισβήτηση θύλακα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οδηγεί στο ερώτημα μήπως προσφέρεται να κάνει το ίδιο και στο Καζακστάν. Εκτός αυτού, τι πιο φυσικό θα ήταν από το να τείνει χείρα βοηθείας ο αυταρχικός Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν προς έναν όμοιο δεσπότη, που ζητά να καταπνίξει τις πανεθνικές διαμαρτυρίες εναντίον της διακυβέρνησής του;
Η υφιστάμενη δυναμική στο Καζακστάν είναι πολύ πιο περίπλοκη από μια απλή λαϊκή αντίδραση εναντίον της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης. Βρήκε απροετοίμαστη την Τουρκία, λένε οι αναλυτές, με τον εδώ και χρόνια εταίρο της, πρώην πρόεδρο Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, να είναι στη μεριά των χαμένων και τη Ρωσία να είναι η τελική νικήτρια.
Λέγεται ότι ο Ναζαρμπάγεφ έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ του Ερντογάν και του Βλαντιμίρ Πούτιν, μετά την τουρκική κατάρριψη ενός ρωσικού αεροσκάφους πάνω από τη Συρία το 2015.
«Η Τουρκία ήταν απροετοίμαστη γι’ αυτή την εξέγερση και τη βιαστική αποχώρηση του καθεστώτος του Ναζαρμπάγεφ, καθώς πίστευε ότι ο Ναζαρμπάγεφ είχε μια εντελώς παγιωμένη αυταρχική εξουσία», παρατήρησε η Gul Berna Ozcan, μια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Λονδίνου που ειδικεύεται στην Κεντρική Ασία. Ίσως αυτό εξηγεί γιατί η Τουρκία άργησε τόσο πολύ ν’ αντιδράσει επισήμως.
Ο διάδοχος του Ναζαρμπάγεφ, πρόεδρος Κασίμ Τζομάρτ Τοκάγιεφ, που κατηγορεί για την αναταραχή τους ξένους προβοκάτορες και την αποκάλεσε «απόπειρα πραξικοπήματος», πήρε εκδίκηση από τον μέντορά του -που κατέληξε αντίπαλος-, καλώντας τον ρωσικής έμπνευσης Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας να «συνδράμει, ώστε το Καζακστάν να κατανικήσει την τρομοκρατική απειλή». Έκτοτε, χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί στη χώρα. «Η Ρωσία, μετά την πρόσκληση της καζακικής κυβέρνησης, έχει στην ουσία καταλάβει το Καζακστάν», είπε στο Al-Monitor ο ανεξάρτητος αναλυτής Yoruk Isik, που έχει ως έδρα του την Κωνσταντινούπολη.
«Για την τουρκική κυβέρνηση, τα πράγματα φαινόταν να εξελίσσονται θετικά στον τουρκικό κόσμο, αλλά τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία. Η Ρωσία είναι ξεκάθαρα ο νικητής», συμφώνησε η Ozcan.
Ο Πούτιν φάνηκε να συμμερίζεται την εκτίμηση αυτή, λέγοντας σε μια διαδικτυακή συνεδρίαση του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας ότι ο Οργανισμός κατάφερε «να εμποδίσει την υπονόμευση των θεμελίων του κράτους, την πλήρη υποβάθμιση της κατάστασης στο εσωτερικό του Καζακστάν, και να εμποδίσει τους τρομοκράτες, τους εγκληματίες και τους άρπαγες […] Φυσικά, αντιλαμβανόμαστε ότι τα γεγονότα στο Καζακστάν δεν είναι η πρώτη κι ούτε θα είναι η τελευταία προσπάθεια για εξωτερική ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις των κρατών μας.»
Έχοντας σύνορα με τη Ρωσία στον βορρά και την Κίνα στην ανατολή, και με πληθυσμό 18 εκατομμυρίων, το Καζακστάν είναι μια αχανής χώρα για τα μεγέθη της Ευρώπης, με τεράστιους ενεργειακούς και ορυκτούς πόρους. Η Τουρκία είναι μεταξύ των βασικών του εμπορικών εταίρων, με τις συναλλαγές μεταξύ των δυο κρατών να φτάνουν τα 2 δισ.$.
Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν στις 2 Ιανουαρίου στην πετρελαιοπαραγωγό πόλη Ζαναοζέν, στο δυτικό μέρος της χώρας, εξαιτίας της ξαφνικής ανόδου της τιμής των καυσίμων κίνησης κι εξαπλώθηκαν ραγδαία στην εμπορική πρωτεύουσα Αλμάτι, καθώς εξελίχθηκαν σε έκφραση οργής εναντίον του σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένου Ναζαρμπάγεφ και των ολιγαρχών συνεργατών του. Οι φερόμενοι ως φιλοναζαρμπαγιεφικοί απάντησαν με βία. Πάνω από 160 άτομα σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων τριών παιδιών, σύμφωνα με τις αρχές του Καζακστάν.
Στις 5 Ιανουαρίου, ο Τοκάγιεφ απέλυσε τον Ναζαρμπάγεφ από το αξίωμά του ως προέδρου του συμβουλίου ασφαλείας. Επίσης, απέλυσε τον αρχηγό των υπηρεσιών ασφαλείας, Καρίμ Μασίμοφ, τον οποίο είχε διορίσει ο Ναζαρμπάγεφ για να τον επιτηρεί, καθώς και όλη την κυβέρνηση. Ο Μασίμοφ συνελήφθη κατόπιν για προδοσία.
Τουλάχιστον 8 χιλιάδες άτομα κρατούνται από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις. Ευχαριστώντας τη Ρωσία για την επέμβασή της, ο Τοκάγιεφ ισχυρίστηκε ότι ένοπλοι από γειτονικά κεντροασιατικά κράτη και το Αφγανιστάν, καθώς και από τη Μέση Ανατολή, ενεπλάκησαν με σκοπό την επίταση των ταραχών, χωρίς να παράσχει κάποια χειροπιαστή ένδειξη για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του. Ο Isik θεωρεί ότι ακόμη και με όλα του τα δισεκατομμύρια συσσωρευμένου πλούτου, με τα ρωσικά στρατεύματα επί τόπου, ο Ναζαρμπάγεφ δεν αποτελεί πλέον απειλή. Είναι άγνωστο πού βρίσκεται.
Τα σχόλια του Τοκάγιεφ ίσως να ήταν ένα έμμεσο κτύπημα προς την Τουρκία, που εδώ και καιρό κατηγορείται από χώρες όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ότι χρηματοδοτεί μουσουλμανικές εξτρεμιστικές ομάδες όπως τη Χαμάς. Η Άγκυρα επίσης έχει κατηγορηθεί ότι «κάνει τα στραβά μάτια» για τις χιλιάδες ξένους μαχητές που πέρασαν από την Τουρκία στη Συρία, προκειμένου να καταταγούν στο Ισλαμικό Κράτος.
Η Firdevs Robinson, αναλύτρια και πρώην διευθύντρια του γραφείου του BBC για την Κεντρική Ασία, μίλησε στο Al Monitor για το γεγονός ότι χρειάστηκε καιρός στην Τουρκία ν’ αντιδράσει στις εξελίξεις στο Καζακστάν: «είναι ενδεικτικό του πόσο δυνητικά προβληματική μπορεί να καταστεί η κρίση αυτή για την Τουρκία», και σε ό,τι αφορά στις σχέσεις της με την Ρωσία. Οι γείτονες στη Μαύρη Θάλασσα βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές σχετικά με την κλιμακούμενη κρίση στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με την Robinson: «η Τουρκία δεν έχει επιλογή παρά να περπατά σε τεντωμένο σχοινί τις ερχόμενες μέρες. Μπορεί κανείς να ανιχνεύσει σημάδια ενόχλησης στις δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας σχετικά με τις εξελίξεις […] Μετά από χρόνια που προωθούσε μια ισλαμική ταυτότητα μεταξύ των Καζάκων, που παρείχε το ελεύθερο σε Καζάκους πολεμιστές να περάσουν ελεύθερα για τη Συρία και εθελοτυφλούσε για τους δεσμούς παραγόντων της καζακικής μαφίας με τους σκιώδεις Τούρκους εθνικιστές, η ανησυχία της είναι κατανοητή».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου